ته‌لنجی از کولبری جداست
معیشت ساحل‌نشینان در گرو ساماندهی مشاغل دریامحور
نیلوفر منصوری
خبرنگار
جنگ هشت‌ساله که تمام شد، واردات کالاهای ته‌لنجی هم با زندگی بسیاری از بندرنشینان استان بوشهر گره خورد. ملوانان و مالکان شناورهای سنتی توانستند بدون دغدغه و با خاطری آسوده به ازای هر سفر دریایی مقدار محدودی کالا در حد و اندازه ته‌لنج، بدون پرداخت عوارض گمرکی وارد و امرار معاش کنند و زندگی خود را بگذرانند. اما با گذشت زمان، کم‌کم تمام ناوگان سنتی کشور در این زمینه مشغول به فعالیت شدند. اما به‌مرور زمان قوانینی برای واردات و ورود کالای ته‌لنجی ایجاد و هربار مصوبه‌های گوناگونی برای آن وضع شد. به همین جهت مردمی که به‌طورمستقیم و غیرمستقیم با این نوع واردات سروکار دارند و از این طریق ارتزاق و امرار معاش میکنند هربار با چالشی جدی روبه رو می‌شوند. علی باستین، معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار بوشهر در این زمینه به «ایران» می‌گوید که جلسات متعدد کارشناسی و مدیریتی در استان برگزار و دستورالعملی تهیه و تدوین و برای تصویب و ابلاغ به مراجع مربوطه ارسال شده است. به گفته او، یکی از پیشنهادات این کارگروه، احقاق حقوق مرزنشینان استان بوشهر است.
نتیجه سفر استانی دولت سیزدهم
سال ۱۴۰۰ که رئیس‌جمهور و هیأت دولت در ادامه سفرهای استانی به استان بوشهر سفر کردند؛ یکی از اساسی‌ترین و مهم‌ترین مشکلات و درخواست‌های مردم بنادر، حل اساسی و ساماندهی اصولی مشکل کالای همراه ملوان بود. کاهش تعداد سفرها و میزان و نوع کالای وارداتی از چالش‌های این ساماندهی بود. برخی از کارشناسان معتقد هستند که حجم بالای میزان واردات، تهدیدی برای تولید و فروش اجناس داخلی محسوب می‌شود اما از دید برخی دیگر این موضوع یک فرصت است که می‌توان در شرایط بحرانی از آن استفاده کرد. به گفته معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار بوشهر؛ در سفر رئیس‌جمهور و هیأت دولت به استان بوشهر، موارد و درخواست‌های متعددی مطرح شد. اما یکی از موضوعات مطرح‌شده در این سفر، موضوع شیوه تجاری کالای همراه ملوان یا همان ته‌لنجی بود.
این مسئول، با بیان اینکه در راستای اجرای دستور رئیس‌جمهور، جلسات متعدد کارشناسی و مدیریتی در استان گرفته شده می‌گوید: لایحه و دستورالعمل پیشنهادی در 5 بند کلی تهیه و تدوین شده و برای تصویب و ابلاغ به مراجع مربوطه ارسال شده است. به گفته او، یکی از پیشنهادات این کارگروه، احقاق حقوق مرزنشینان استان بوشهر است. زیرا مقوله قانون مدیریت ته‌لنجی با قانون کولبری متفاوت است.
آنگونه که این مسئول می‌گوید: ته‌لنجی با کولبری تفاوت ماهوی دارد و در این زمینه سرمایه‌گذاری فراوانی کرده‌اند. باستین می‌افزاید: فعالیت ته‌لنجی منطبق بر رویکردهای کلان دولت مبنی‌بر توسعه دریامحور و استفاده حداکثری از مزیت‌ها و ظرفیت‌های محلی و سنتی است. به همین جهت معتقدیم که باید مقوله ته‌لنجی از مقوله کولبری جدا شود. به گفته معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری بوشهر، این دستورالعمل پیشنهادی هم‌اکنون در مجلس در حال بررسی است و تاکنون در چند نوبت نیز اصلاحیه‌هایی بر آن اعمال شده است.
دوهزار فروند شناور سنتی
مطابق آخرین آمارها، در حال حاضر بیش ازدو هزار فروند، شناورهای سنتی سفاری یا همان لنج‌های تجاری در استان وجود دارد که از این تعداد 1800 فروند فعال هستند. هر کدام از این لنج‌ها حدود 7 ملوان دارند یعنی در این مجموعه حدود 13 هزار ملوان آموزش دیده و دارای مدرک دریانوردی روی این لنج‌ها فعالیت میکنند و از طریق واردات کالای ته‌لنجی نان می‌خورند. بر همین اساس در 10 شهر و روستای بزرگ و کوچک استان رویه ته‌لنجی برقرار است و به‌تبع آن، بازار این بنادر به فراخور حجم و میزان فعالیت، رونق دارد و ایرانگردان و هموطنان را از اقصی نقاط کشور به خود جذب میکنند. البته این آمار تعداد همه فعالان این حوزه نیست چرا که شغل‌های فرعی بسیاری حول «کالای همراه ملوان» شکل گرفته است. به‌طور کلی ایجاد قانون و سازکاری مشخص برای فعالیت اقتصادی، خواسته امروز مرزنشین‌‌هاست تا تضمینی بر امنیت شغلی آنها باشد. معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری بوشهر، ادامه می‌دهد: البته از یک نکته نباید غافل شد و آن اینکه با‌توجه به قانونی‌بودن جابه‌جایی کالاهای ته‌لنجی در سطح استان، سرریز بازار بنادر مشمول، به بازارهای سایر نقاط استان تزریق شده و در اختیار شهروندان قرار می‌گیرد. مهم‌ترین این شهرها، بوشهر است که باوجود عدم برخورداری از رویه ته‌لنجی همچنان شاهد فروشگاه‌های متعددی هستیم که کالاهای ته‌لنجی عرضه میکنند.
او در پاسخ به این سؤال که در حال حاضر چند قلم کالا و با چه وزنی می‌تواند توسط این افراد وارد کشور شود، می‌گوید: همان‌طور که قبلاً هم اشاره شد، هنوز آیین‌نامه جامع ساماندهی و نظارت بر مبادلات تجاری مرزی از طریق ملوانی (واردات ته‌لنجی) به تصویب نرسیده و ابلاغ نشده است. از این‌رو در این برهه زمانی مجوزهای سفر به‌صورت موردی صادر می‌شود. قوانین مترتب بر این سفرها نیز پیوسته تغییر می‌کند. در آخرین دستورالعمل ابلاغی مربوط به مجوز سفر لنج‌های تجاری، تعداد اقلام قابل ورود 80 ردیف گمرکی و میزان وزن مورد پذیرش گمرک، 75 تن به ازای هر سفر برای هر لنج در نظر گرفته شده است.
ساماندهی و قانونمندی
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری بوشهر، در ادامه می‌افزاید: تجارت سنتی بنادر بزرگ و کوچک استان که به ته‌لنجی یا کالای همراه ملوان مشهور شده، از گذشته در این مناطق وجود داشته و با توجه به قابلیت‌های منطقه‌ای ایجاد شده و توسعه یافته است. پس این حرفه‌‌ها از دو فاکتور مهم برخوردارند. به گفته باستین؛ اول اینکه دریامحور هستند و دوم اینکه بر اساس ظرفیت‌ها و مزیت‌های محلی شکل گرفته‌اند. از این‌رو امکان یافتن جایگزین مناسب برای این مشاغل وجود ندارد. باوجود این او معتقد است که تمام این صحبت‌ها، نافی لزوم ساماندهی این شیوه تجاری نیست. اتفاقاً استانداری بوشهر همواره بر اهمیت و ضرورت قانون‌مدار بودن فعالیت‌های اقتصادی تأکید داشته و دارد. بنابراین باید ضمن استمرار فعالیت لنج‌ها و ایجاد آسودگی خاطر برای تداوم مشاغل مربوطه، نسبت به ساماندهی و قانونمندی آنها اقدام کرد.
به گفته این مسئول، مشخص است که تجارت ته‌لنجی علاوه‌بر نقش مهمی که در ایجاد اشتغال پایدار استان دارد، موجب رونق گردشگری، تأمین و تنظیم بازار کالاهای اساسی و پایداری جمعیت در مناطق مرزی می‌شود. هر کدام از این موارد در زمره اولویت‌های برنامه‌ریزان مدیران ملی و محلی است.
