زهرا کشوری
دبیر گروه زیست بوم

نمایشگاه مستقل ملی صنایع‌دستی تا پیش از کرونا در خیابان سئول تهران، میزبان هنرمندان صنایع‌دستی سراسر کشور بود. از این نمایشگاه به عنوان بزرگ‌ترین بازار فروش صنایع‌دستی کشور یاد می‌شد. هنرمندان شرکت‌کننده در این نمایشگاه آنطور که خودشان به «ایران» گفته‌اند بیشترین فروش را در پایتخت داشتند.
بعد از کرونا نمایشگاه صنایع‌دستی در سالن‌های مجزا و محدودی، همزمان با نمایشگاه گردشگری برگزار شد. سال گذشته یکی از سؤالات برخی از خبرنگاران حاضر در نشست خبری پانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی گردشگری و سی و پنجمین نمایشگاه ملی صنایع‌دستی، چرایی برگزاری همزمان این دو نمایشگاه بود. در نمایشگاه سال گذشته، سه سالن نمایشگاه بین‌المللی گردشگری به صنایع‌دستی اختصاص یافته بود.
هنرمندان شرکت‌کننده در آن نمایشگاه راضی به خانه‌هایشان برنگشتند و در گفت‌و‌گو با «ایران» گفتند که سالن‌های انتخابی در مسیر بازدیدکنندگان نبود. مشاهدات میدانی خبرنگار ما هم نشان از استقبال کم بازدیدکنندگان داشت. از سوی دیگر، نمایشگاه مستقل ملی صنایع‌دستی که تا پیش از کرونا در همین خیابان سئول و محل دائمی نمایشگاه‌ها برقرار بود، برای هنرمندان مناطق کم‌برخوردار و صاحبان مشاغل خرد، غرفه‌های رایگان در نظر می‌‌گرفت و همین شرایط باعث می‌شد بسیاری از هنرمندان که بخش بزرگی از آنها را بانوان و زنان سرپرست خانوار تشکیل می‌دادند، تولیدات خود را در پایتخت به فروش برسانند. بسیاری از این زنان در قامت یک تعاونی شرکت می‌کردند که امکان فروش تولیدات یک روستا یا یک منطقه را به‌وجود می‌آورد، بدون آنکه همه هنرمندان مجبور شوند میهمان تهرانی‌ها شوند.

سرو سیمین
مریم جلالی دهکردی در نخستین سالی که به عنوان معاون صنایع‌دستی به عمارت آزادی آمد، جشنواره سرو سیمین را روی میز تصمیم‌گیری خود آورد. جشنواره‌ای که نام شکیل آن نشان می‌دهد بیشتر به دنبال معرفی آثار فاخر و تجلیل از هنرمندان بنام است تا صاحبان مشاغل خرد و خانگی. سروسیمینی که سال گذشته برگزار شد، نه به وسعت نمایشگاه ملی سئول بود نه تعداد زیادی از هنرمندان و صاحبان غرفه‌های رایگان سال‌های گذشته در آن حضور ملموسی داشتند.

نمایش صنایع‌دستی در نمایشگاه گردشگری
جلالی در پاسخ به سؤال روزنامه ایران مبنی بر اینکه آیا هنرمندان صنایع‌دستی بار دیگر نمایشگاهی مستقل از نمایشگاه گردشگری در خیابان سئول را تجربه خواهند کرد؟ از برگزاری نمایشگاه مستقل در تهران خبر می‌دهد و می‌گوید: ما نمایشگاه مستقل برای فروش و عرضه به خانواده‌ها خواهیم داشت. نمایشگاه گردشگری امسال هم محل نمایش صنایع‌دستی ما به صاحبان سرمایه و صاحبان بیزینس‌های مختلف است.
جلالی به غرفه های فروش نمایشگاه صنایع‌دستی در سه سالن نمایشگاه بین‌المللی گردشگری در سال گذشته اشاره می‌کند و می‌گوید: هنرمندان شرکت‌کننده در آن نمایشگاه خیلی ناراضی نبودند. او همکاری معاونت صنایع‌دستی با بومگردی‌ها، هتل‌ها، آژانس‌های مسافرتی و... را همکاری فوق‌العاده توصیف می‌کند که مخاطبان تجلی آن را در نمایشگاه گردشگری خواهند دید.

نمایشگاه ملی خارج از تهران
معاون صنایع‌دستی بحث را به برگزاری نمایشگاه‌های صنایع‌دستی خارج از تهران می‌برد و می‌گوید در مدت حضورش در معاونت صنایع‌دستی، نمایشگاه ملی صنایع‌دستی را به استان‌ها برده است. او عدد مشخصی از فروش نمایشگاه ملی صنایع‌دستی در سیرجان نمی‌دهد اما از آن به عنوان نمایشگاه ملی نام می‌برد که بالاترین فروش صنایع را در سال‌جاری داشته است.

نمایش روستاآباد
جلالی همچنین حضور هنرمندان صنایع‌دستی در نمایشگاه «روستاآباد» را که در مهرماه در تهران برگزار شد فرصتی برای حضور هنرمندانی صاحب مشاغل خرد در پایتخت برای فروش محصولات‌شان می‌داند و صنایع‌دستی را محور اصلی نمایشگاه برمی شمرد. همچنین او از شرکت هنرمندان صنایع‌دستی در نمایشگاه قرآن خبر می‌دهد که از اسفند ماه سال‌جاری شروع می‌شود و تا فروردین سال آینده ادامه دارد.

در خیابان سی تیر
او درخصوص حمایت از بخش آسیب‌پذیر هنرمندان صنایع‌دستی شامل هنرمندان روستایی، ساکنان مناطق کم‌برخوردار و زنان سرپرست خانوار هم صحبت می‌کند و گفت‌و‌گو را به سمت همکاری معاونت صنایع‌دستی با شهرداری تهران در مناطق 22گانه تهران می‌برد و از طراحی پایگاه فروش صنایع‌دستی در خیابان سی تیر خبر می‌دهد.خیابان سنگفرش سی تیر تا چندی پیش محل کسب و کار اغذیه‌فروشی های تهران بود. حالا شهرداری تهران می‌گوید محور سی تیر با توجه به الزامات زیست محیطی و منظر شهری و همخوانی این محور با بافت تاریخی، بازطراحی می‌شود.
جلالی جشنواره بین‌المللی فجر (سرو سیمین) را به سلول‌های بنیادی تشبیه می‌کند و می‌گوید: ما باید در جشنواره فجر، محصول‌های اصیل و ریشه‌دار را شناسایی کرده و در «رویداد سه‌گام» که به دنبال ایجاد زنجیره ارزش بین هنرمند، صنعتگر و بازرگان است، برای آنها بازار فروش پیدا ‌کنیم.
جلالی فروش صنایع‌دستی را دارای متغیرهای مختلفی چون کیفیت کالا، استانداردسازی قیمت، بسته‌بندی، کاربردی بودن و... می‌داند و می‌گوید: فروش فقط به مغازه وابسته نیست، اگر تعداد بسیار بالایی پایگاه فروش داشته باشیم ولی در سبد مصرف خانوار قرار نگیریم، فروشی نخواهیم داشت. ما به دنبال تمام متغیرهایی که منجر به درآمدزایی قشر ضعیف هنرمندان صنایع‌دستی، تولیدکننده انبوه و هویتی که در روستا ایجاد می‌شود، هستیم. او از تشکیل پشتیبان‌ها و تعاونی‌های «تأمین نیاز» خبر می‌دهد و می‌گوید: چون هنرمند قرار نیست همه کارهایش را خودش انجام بدهد، باید به تعاونی‌ها اعتماد کند تا آن تعاونی‌ها فروش را انجام دهند.
جلالی می‌گوید به دنبال ایجاد درگاه‌های فروش آنلاین برای فروش صنایع‌دستی است و اظهار امیدواری می‌کند با این راهکارها بتواند برای اقشار کم‌برخوردار این حوزه بازار فروش ایجاد کند.
او در دفاع از جشنواره سرو سیمین می‌گوید: در این جشنواره حتماً باید، اصالت‌ها را به نمایش گذاشت. جلالی اعتقاد دارد ابتدا باید زیرساخت‌های فرهنگی را ایجاد کرد و بعد به سراغ بازار فروش رفت. او می‌گوید: ما از برگ نخل تا ورق طلا تولید داریم. از کسی که روزانه هزار تا کار تولید می‌کند، کپو می‌بافد، تا کسی که 15 سال طول می‌کشد تا یک کار را تمام کند، جزو ذینفعان ما هستند. برای هر کدام باید برنامه‌ریزی مختلفی داشته باشیم.

بحران مشتری
جلالی اعتقاد دارد اگر امروز همه هنرمندان صنایع‌دستی کشور در یک نمایشگاه جمع شوند، نمایشگاه دچار بحران مشتری می‌شود، چون مؤلفه‌های دیگر را درست نکردیم.
او به وضعیت معیشتی و نوع اقتصاد حاکم بر جهان و به تبع آن بر ایران و همچنین نوع کسب و کار، درآمدها و اولویت‌ خانواده‌ها اشاره می‌کند و نتیجه می‌گیرد که شاید صنایع‌دستی در اولویت‌های نیازی خانواده‌ها قرار نگیرد. جلالی می‌گوید: باید بتوانیم صنایع‌دستی را به نیاز مردم تبدیل کنیم. تمام تلاش هم همین است که این کار را انجام بدهیم. اما تنها راهکار ما، جشنواره نیست، ما برای فروش صنایع‌دستی برنامه‌ریزی‌های زیادی داریم.