ملاحظاتی بر رأی دیوان بین‌المللی دادگستری
وقتی دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه پس از طرح شکایت آفریقای جنوبی علیه اسرائیل حاضر به پذیرش درخواست این رژیم برای رد شکایت آفریقای جنوبی نشد و در عین حال اعلام کرد که گزارش‌های آفریقای جنوبی عاقلانه و منطقی بوده و باید بررسی شود، نخستین شکست اسرائیل در پی گشوده شدن شکایت آفریقای جنوبی به اتهام نسل‌کشی پیش از صدور حکم دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه اتفاق افتاد.
از ۱۷ قاضی دادگاه بین‌المللی دادگستری ۱۶ قاضی بر این باور هستند که اسرائیل باید نسل‌کشی و ویرانگری فیزیکی را در غزه متوقف کند. زیرا براساس کنوانسیون نسل‌کشی سازمان ملل متحد مصوب سال ۱۹۴۸، تلاش عمدی برای نابود کردن تمام یا بخشی از یک گروه براساس ملیت، قومیت، نژاد یا مذهب آن نسل‌کشی محسوب می‌شود.
اگرچه دادگاه اعلام کرد که در شرایط کنونی حکمی در مورد اینکه نسل‌کشی رخ داده یا نداده صادر نمی‌کند اما وقوع نسل‌کشی برای اعضای دادگاه محرز است کما اینکه در حکم مطروحه نیز آمده است: «مردم فلسطین حق دارند که از جنایت نسل‌کشی در امان باشند.» به اعتقاد ناظران حقوق بین‌المللی اینکه دیوان بین‌المللی دادگستری ۳۶ دقیقه ابتدایی بحث خود را به توضیح درباره حق آفریقای جنوبی برای شکایت از اسرائیل اختصاص داد نشان‌دهنده این است که این دادگاه وقوع نسل‌کشی در غزه را رد نکرده است.
دیوان بین‌المللی دادگستری رکن اصلی قضایی سازمان ملل متحد است. مجمع عمومی سازمان ملل را می‌توان رکن حقوقی دانست زیرا همه اعضا رأی برابر دارند و حق وتو وجود ندارد. شورای امنیت سازمان ملل رکن سیاسی است زیرا حق وتو مانع اجرای عدالت می‌شود. دیوان بین‌المللی دادگستری رکن قضایی است که فارغ از مباحث سیاسی، حکم قضایی صادر می‌کند. تصمیمات دادگاه لازم‌الاجراست و حکم نوعی محاکمه را دارد. بر همین اساس، دولت آلمان اعلام کرد: برلین به رأی دیوان بین‌المللی دادگستری در مورد اسرائیل صرف‌نظر از محتوای آن احترام خواهد گذاشت. وزارت خارجه فرانسه هم در بیانیه‌ای تصریح کرد: «ما عمیقاً به احترام به قوانین بین‌المللی متعهدیم و بر حمایت خود از دیوان بین‌المللی دادگستری تأکید می‌کنیم.»
صدور این حکم به نوعی شکست برای شورای امنیت سازمان ملل متحد محسوب می‌شود که تاکنون هیچ قطعنامه‌ای برای توقف جنایت اسرائیل علیه غزه صادر نکرده است. اسرائیل تاکنون بارها در مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز به دلیل جنایت علیه غزه محکوم شده است، اما قطعنامه‌های مجمع الزام‌آور نیست، این در حالی است که احکام دیوان بین‌المللی دادگستری الزام‌آور است و نوعی نقد عملکرد قدرت‌های بزرگ در قبال وضعیت غزه محسوب می‌شود.
از آنجایی که حکم اولیه دادگاه زمانی صادر شد که هنوز جنگ ادامه دارد و نشانه‌ای نیز مبنی بر پایان آن دیده نمی‌شود، نوعی ابتکار و نقطه عطف به شمار می‌رود.
حکم و همچنین اقدام دادگاه پدیدارکننده یک اعتبار بزرگ برای آفریقای جنوبی به شمار می‌رفت زیرا این کشور که روزگاری قربانی رژیمی آپارتایدی بود، با اقامه دعوی علیه اسرائیل در جهت پایان دادن به یکی از بزرگ‌ترین رنج‌های بشری در قرن ۲۱ اقدام کرده است.
