ایران زمین – پویش تغذیه سالم با محوریت اصلاح الگوی مصرف نمک و لبنیات در حالی از اول تا 15 بهمن ماه در سراسر کشور اجرا می‌شود که در بسیاری از استان‌ها بیماری‌هایی مانند دیابت، پرفشاری خون، اختلالات چربی خون، سکته‌ها و سرطان‌ها اصلی‌ترین عوامل مرگ و میر و ناتوانی در جامعه بوده و اصلاح شیوه زندگی بویژه رژیم غذایی مناسب راهکار اساسی برای مقابله با این بیماری‌هاست. در حال حاضر شایع‌ترین بیماری در ایران چاقی است و بیش از ۷۰ درصد افراد جامعه، چاق هستند و ۴.۵ درصد افراد چاقی مفرط دارند که این عدد روبه افزایش است. همچنین به گفته علیرضا زالی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی دانشگاه شهید بهشتی، ایران در رتبه ششم چاقی در جهان قرار دارد که این عدد نگران کننده است.

مازندران در رتبه اول چاقی
مطالعات انجام شده در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که استان‌های مازندران با ۳۲.۶ درصد، اردبیل ۲۹.۸ درصد و سمنان با ۲۹.۴ درصد بالاترین شیوع چاقی در کشور را دارند.
کمترین میزان شیوع چاقی در استان‌های سیستان و بلوچستان ۱۱.۷ درصد، هرمزگان ۱۲.۴ درصد و ایلام ۱۳.۱ درصد مشاهده می‌شود.
 به گفته معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اردبیل اضافه وزن و چاقی در بزرگسالان استان اردبیل حدود ۷۲ درصد است و ۴۸ درصد جمعیت استان دارای فعالیت فیزیکی ناکافی هستند.
محمد جعفرزاده گفت: مصرف ناکافی میوه و سبزی و لبنیات، مصرف بیش از حد نمک و عادات غلط در استفاده از نمک مانند استفاده از نمکدان سر سفره و پاشیدن نمک قبل از چشیدن غذا، مصرف زیاد روغن، مصرف بیش از حد قند و شکر، شیرینی و شکلات، نوشابه‌های گازدار و سایر نوشیدنی‌های شیرین، مصرف بیش از حد فست فودها، فاصله گرفتن از غذاهای سنتی و مصرف زیاد غذاهای پر انرژی با ارزش غذایی پایین، نیازمند اصلاح در جامعه امروز است.
 معاون بهداشتی دانشگاه تصریح کرد: ۲۵ درصد جمعیت استان دارای الگوی نامطلوب مصرف لبنیات بوده و ۲۳ درصد جمعیت استان دارای الگوی نامطلوب مصرف نمک در سفره هستند.

 شیوع چاقی
در آذربایجان‌شرقی
رئیس گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت آذربایجان شرقی گفت: این استان جزو استان‌هایی است که شیوع معضل چاقی در آن روند رو به افزایش به خود گرفته طوری که این مسأله در برخی از شهرها سرعت بیشتری دارد و نیازمند توجه خاص خانواده‌ها و البته رعایت مسائل تغذیه‌ای است.
فتح‌الله پورعلی، با اعلام اینکه زنگ هشدار چاقی در آذربایجان شرقی و به خصوص در بین کودکان و نوجوانان به صدا درآمده است، افزود: طبق آمارهای رسمی موجود اکنون ۵۰ درصد از جمعیت چهار میلیون و ۲۰۰ هزار نفری آذربایجان شرقی با معضل چاقی مواجه هستند.
 وی با بیان اینکه آمارهای فوق تمام گروه‌های سنی را شامل می‌شود، اعلام کرد: شهرستان‌های آذرشهر، تبریز، اسکو، بناب و ملکان به ترتیب بیشترین میزان اضافه وزن و چاقی جمعیت را دارند و آمارهای آنها بالاتر از ۵۰ درصد است.
 پورعلی ادامه داد: چاقی مشکل سلامت همه گروه‌های سنی است، اما در افراد میانسال در رده گروه سنی ۳۰ تا ۵۹ ساله بیشتر از سایر گروه‌ها نمود و بروز دارد که یکی از راهکارهای پیشگیری از آن توجه در سنین نوجوانی و کودکی به مسأله چاقی است.
 وی از ابتلای حدود ۶۷ درصد افراد میانسال آذربایجان شرقی به چاقی خبر داد و اظهار کرد: این آمار در رده سنی جوانان معادل ۳۸ درصد و برای رده سنی نوجوانان نیز ۲۱ درصد است که طبق معیارهای جهانی آمارهای بالایی به شمار می‌رود.
 پورعلی، چاقی را معضلی چند علتی برشمرد و گفت: چاقی با شیوه زندگی، محیط و ژن‌ها ارتباط دارد و علت اصلی و عمده بروز اضافه وزن و چاقی عدم تعادل بین انرژی و کالری ورودی و خروجی بدن است.
وی پرخوری را مهم‌ترین علت چاقی بیان کرد و ادامه داد: زیاده‌روی در مصرف غذاهای پرچرب و سرخ شده مانند فست‌فودها، مصرف زیاد تنقلات کم ارزش، شیرینی و شکلات، سس‌های چرب، نوشابه‌های گازدار، آب میوه‌های صنعتی که حاوی قند زیادی هستند، مصرف کم میوه، سبزی، لبنیات، بی‌تحرکی و کم تحرکی، استفاده زیاد از کامپیوتر، تلفن همراه و تماشای تلویزیون، زندگی ماشینی، شهرنشینی و استرس از عوامل مهم بروز و شیوع چاقی است.
۱۲ درصد نوجوانان خراسان جنوبی اضافه وزن دارند
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند گفت: بیش از ۱۲ درصد نوجوانان خراسان جنوبی در گروه سنی 5 تا ۱۸ سال دارای اضافه وزن و چاقی هستند.
 مجید شایسته افزود: اضافه وزن و چاقی در سنین کودکی و نوجوانی می‌تواند زنگ خطری برای بروز بیماری‌های غیرواگیر در بزرگسالی باشد.
 وی با اشاره به اینکه تغذیه ناسالم، کم تحرکی، سرگرم شدن کودکان و نوجوانان با بازی‌های رایانه‌ای و استفاده از غذاهای آماده از عوامل اصلی چاقی و اضافه وزن است ادامه داد: اضافه وزن در کودکی زمینه‌ساز چاقی در بزرگسالی است و این مشکل باید از سنین کودکی و نوجوانی در افراد اصلاح شود.
 معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند تأکید کرد: مهم‌ترین پیامدهای نامطلوب اضافه وزن و چاقی در سلامت کودکان و نوجوانان شامل افزایش خطر بروز چاقی، دیابت، بیماری‌های قلبی عروقی و انواع سرطان‌ها در دوران بزرگسالی است.
 وی با اشاره به اجرای طرح رایگان توقف چاقی و اضافه وزن در کودکان و نوجوانان (ایران اکو) از سال ۹۸ در کشور و استان افزود: در این طرح، کودکان و نوجوانانی که دچار اضافه وزن و چاقی هستند شناسایی شده و به کارشناسان تغذیه در مراکز بهداشتی و درمانی یا مراکز جامع خدمات سلامت شهری و روستایی ارجاع می‌شوند.
 شایسته اظهار کرد: با آغاز سال تحصیلی این طرح برای نوجوانان در مدارس سطح استان شروع شده و دانش‌آموزانی که اضافه وزن و چاقی دارند توسط کارشناسان تغذیه مشاوره می‌شوند تا برنامه غذایی رایگان به آنها ارائه و پیگیری‌های لازم به منظور بهبود وضعیت انجام شود.
 معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند افزود: بر اساس آخرین آمار موجود بیش از ۳۷ درصد جمعیت بالای ۱۸ سال استان مبتلا به چاقی و یا اضافه وزن هستند که هشدار دهنده است.