هما همت خواه
خبرنگار

 ایران به دلیل سابقه در صنعت دامی و تولید با کیفیت علاوه براینکه نوزدهمین تولید کننده شیرخام دنیاست طی دو سال گذشته نیز در تولید کره به خودکفایی رسیده و سال گذشته به صادرکننده کره تبدیل شد. این درحالیست که ایران پیش از این وارد کننده محصولات لبنی بود.
طبق آمارها هند، نیوزیلند، کشورهای عضو اتحادیه اروپا، ایالات متحده امریکا، استرالیا، برزیل، آرژانتین و بلاروس بزرگ‌ترین صادرکنندگان شیر و فرآورده‌های لبنی محسوب می‌شوند و کشورهای چین، مکزیک، روسیه و ژاپن نیز بزرگ‌ترین واردکنندگان شیر و فرآورده‌های لبنی به‌شمار می‌روند.
سید احمد مقدسی، رئیس انجمن‌ صنفی گاوداران ایران در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره تولید شیر در ایران گفت: طبق گزارش‌های موجود، ایران نوزدهمین تولیدکننده شیرخام در دنیا است. اکنون هند، نیوزیلند، امریکا و اتحادیه اروپا رتبه‌های برتر تولید شیرخام در جهان را به خود اختصاص داده‌اند. شیرخام به دلیل شرایط نگهداری به تنهایی قابلیت نگهداری ندارد، بنابراین ایران قبل از پیروزی انقلاب اسلامی بزرگترین واردکننده محصولات لبنی بود، اما بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به بزرگترین صادرکننده محصولات لبنی تبدیل شده است تاجایی که اکنون ایران یکی از صادرکنندگان محصولات لبنی درجهان است.
وی افزود: طبق برنامه وزارت جهاد کشاورزی باید امسال ۱۱ میلیون و ۷۰۰ هزارتن شیرخام در کشور تولید شود، تولیدکنندگان نیز مسیر تولید را طی می‌کنند بنابراین تولید روند طبیعی خود را طی می‌کند. اگر وضعیت نهاده‌های دامی مثل جو، ذرت و کنجاله سویا تأمین شود و تولیدکنندگان دراین زمینه با مشکل جدی روبه‌رو نشوند می‌توانند تولید ۱۱.۷ میلیون تن شیرخام را داشته باشند.
مقدسی با اشاره به اینکه بخش عمده دام شیری کشور را طی سال‌های اخیر گاو هولشتاین تشکیل می‌دهد، افزود: هر رأس از‌نژاد گاو هولشتاین روزانه حدود ۳۴ کیلوگرم شیر خام تولید می‌کند بنابراین ایران طی دو سال اخیر ابتدا به خودکفایی رسید و سال گذشته حتی بخشی از کره تولیدی کشور صادر شد.
وی کیفیت شیرخام تولید کشور را بالا دانست و افزود: کیفیت شیرخام تاجایی است که استانداردهای ملی و بین‌المللی رعایت می‌شود زیرا محصولات لبنی ایران سالانه به ۲۹ کشور جهان صادر می‌شود که رقم قابل توجهی است.
مقدسی درباره قیمت‌گذاری شیرخام و رضایت تولیدکنندگان از آن گفت: دولت ابتدای سال قیمت مصوب شیرخام را ۱۵ هزارتومان متناسب با قیمت هر کیلوگرم سویا در آن زمان با نرخ ۱۶ هزارو ۳۰۰ تومان تعیین کرده بود اما اکنون با افزایش قیمت نهاده‌های دامی باید قیمت مصوب شیرخام نیز اصلاح شود زیرا اکنون قیمت تمام شده شیرخام بدون هیچ سودی برای تولیدکنندگان ۱۶ هزارو ۴۵۰ تومان است.
وی اضافه کرد: درحال حاضر قیمت مصوب هر کیلوگرم کنجاله سویا در سامانه بازارگاه ۲۰ هزارو ۹۰۰ تومان است بنابراین قیمت باید اصلاح شود. درحالی که اگر قیمت واقعی شیرخام را با سود در نظر بگیریم باید قیمت هر کیلوگرم شیرخام ۱۸ هزارتومان باشد و اکنون صنعت دامی کشور در حال ضرر وزیان است و اگر این روند با این وضعیت بارندگی‌ها و استمرار خشکسالی‌ها ادامه پیدا کند به طور حتم صنعت دچار مشکل می‌شود.
مقدسی بیان کرد: از سال گذشته تاکنون قیمت هر کیلوگرم ذرت علوفه‌ای افزایش یافته است یعنی هر کیلوگرم ۱۴۰۰ تومان در سال گذشته و امسال کیلویی ۳ هزارتومان خریداری می‌شود که با در نظر گرفتن افت محصول قیمت آن پای دامداران ۴۳۰۰ تومان است که این روند قیمتی نهاده‌ها لطمه به تولید است.
وی براین باور است که برای پایداری تولید دولت باید دست از قیمت‌گذاری دستوری بردارد تا تولید تابع عرضه و تقاضا باشد در این صورت صنعت دامی هیچ نهاده‌ای از جمله جو، ذرت و سویا را از دولت نمی‌خواهد. بلکه لازم است این ما به التفاوت نرخ ارز به قشر آسیب پذیر پرداخت شود زیرا صنعت دامی کشور توانایی دارد که نه تنها نیاز کشور را تأمین کند بلکه به صادرکننده گوشت و لبنیات نیز تبدیل شود. رئیس انجمن‌ صنفی گاوداران ایران تأکید کرد: در صورتی که برخی سیاست‌های دولت تغییر یابد تولیدکنندگان می‌توانند ۱۰۰ درصد نیاز شیرخام و گوشت قرمز کشور را تأمین کنند و در عین حال به یک صادرکننده تبدیل شوند. همانگونه که اکنون صادرکننده لبنیات در دنیا هستیم به صادرکننده گوشت قرمز نیز تبدیل شویم.
مقدسی به میزان جمعیت دامی کشور اشاره کرد و افزود: طبق گزارش‌های موجود جمعیت دامی کشور بین ۸ تا ۸.۵ میلیون تن است. برخی سیاست‌ها باعث شده که ما در دام سنگین پرواری با کاهش جمعیت روبه‌رو شویم زیرا اکنون ارز ترجیحی برای واردات گوشت قرمز و دام زنده اختصاص می‌یابد که این امر می‌تواند تمامی پرواربندهای کشور را با مشکل جدی روبه‌رو کند. زیرا دیگر دام پرواری تولید داخل با دام زنده وارداتی که با ارز ترجیحی می‌آید قابل رقابت نخواهد بود.
وی در پاسخ به این سؤال که در بحث نهاده‌های دامی آیا مشکل ما کنجاله سویا و ذرت است، افزود: دولت به سویا ارز ترجیحی و یارانه می‌دهد و مابقی را تولیدکنندگان از بازار آزاد تهیه می‌کنند. غذای دام ۶۰ درصد علوفه است که شامل ذرت علوفه‌ای، یونجه و کاه می‌شود و ۴۰ درصد هم مواد متراکم و کنستانتره شامل آرد جو، آرد ذرت، سویا و سبوس می‌شود.
مقدسی تصریح کرد: دولت روی ۳ درصد نهاده مورد نیاز صنعت دامی یارانه پرداخت می‌کند اما روی کل تولید داخلی شیرخام و گوشت قیمت‌گذاری می‌کند که در این شرایط قیمت‌گذاری با عرضه و تقاضا انجام می شود. اکنون در بازار آزاد کشاورزان به هر قیمتی که بخواهند نهاده‌های دامی مورد نیاز صنعت دامی را می‌فروشند، بنابراین تولید کننده داخلی ناچار به خرید محصول با هر قیمتی در بازار آزاد است تاجایی که اکنون قیمت یونجه دو برابر سال گذشته افزایش یافته است. وی با اشاره به وضعیت دامدار کارت گفت: در ابتدای امر دولت برای حمایت از تولیدکنندگان صنعت دامی به بخشی از دامداران سنتی و خرد «دامدارکارت» ارائه داد اما این کارت به دامداری‌های صنعتی و بزرگ اختصاص نیافت و اکنون نیز از سرنوشت دامدار کارت بی‌اطلاع هستیم.
مقدسی ۹ استان کشور را قطب تولید شیرخام کشور عنوان کرد و افزود: اصفهان و تهران رتبه اول و دوم تولید را به خود اختصاص داده‌اند. البته استان‌های البرز، قزوین، فارس، خراسان رضوی، قم، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی نیز عمده تولیدکنندگان شیرخام کشور هستند.
وی در تشریح دلایل اینکه چرا شیرخام زیرقیمت به صنایع لبنی فروخته می‌شود و برآورد میزان خسارت به صنعت دام شیری گفت: اکنون ارز ترجیحی برای واردات دام زنده سبک و سنگین زنگ خطری جدی است زیرا با افزایش واردات گوشت قرمز و دام زنده علاوه بر عدم رقابت تولیدکنندگان داخلی، این صنعت با بیماری تب برفکی روبه‌رو شده است و ادامه این روند می‌تواند خطرناک باشد. بنابراین به دلیل واردات بی‌رویه دام زنده، احتمال آسیب جدی به تولید داخلی وجود دارد. دولت براین باور است که با این سیاست می‌تواند به تولید و بازار مصرف داخلی کمک کند اما این امر می‌تواند آسیب جدی به صنعت دامی کشور بزند. واردات دام زنده به این شکل برای کشور خطرناک است.

برش

راهبرد رفع مشکلات صنعت دامی
رئیس انجمن‌ صنفی گاوداران ایران در خصوص رفع مشکلات صنعت دامی گفت: فاصله بین تولید و مصرف باید از بین برود ما سه ماه قبل پیشنهاد دادیم که دولت دام زنده تولید داخل را کیلویی ۲۰۰ هزارتومان بخرد و در نهایت گوشت قرمز را با قیمت مناسب به دست مردم برساند تا نه تنها مصرف کننده بلکه تولیدکننده نیز آسیب نبیند اما اکنون قیمت هر کیلوگرم دام زنده بین ۲۲۰ تا ۲۳۰ هزارتومان شده یعنی اگر دولت دام را به این قیمت بخرد می‌تواند گوشت را با قیمت کیلویی ۵۰۰ هزارتومان در بازار عرضه کند نه اینکه گوشت قرمز با نرخ ۷۰۰ هزارتومان به دست مصرف کنندگان برسد.
مقدسی بیان کرد: برای کمک به صنعت دامی دولت باید جلوی واردات دام زنده و گوشت را بگیرد، تولید در حال از بین رفتن است. درحالی که دولت باید سیاست‌های حمایتی از تولید داخل داشته باشد.