همزمان با پیشرفت در حوزه پهپادی و موشکی، توسعه صنعت فضایی نیز در دستور کار ایران است. با وجود اینکه جمهوری اسلامی ایران با پیشرفت‌های چشمگیر خود در حوزه نظامی و موشکی حالا به یکی از قدرت‌های برتر منطقه تبدیل شده، پیشرفت در حوزه فضایی نیز در دستور کار سازمان فضایی و نیروهای مسلح کشورمان به خصوص نیروی هوافضای سپاه و وزارت دفاع بوده است. توسعه صنعت فضایی ایران، با تکیه بر دانش بومی و ظرفیت جوانان ایرانی با سرعت بیشتری در مسیر پیشرفت و موفقیت قرار گرفته است. این را می‌توان از ماهواره‌های ایرانی که در سال‌های اخیر با موفقیت به فضا پرتاب شده‌اند فهمید.
روز گذشته ماهواره ثریا متعلق به پژوهشگاه فضایی ایران (وزارت ارتباطات) با موفقیت به فضا پرتاب شد و در مدار ۷۵۰ کیلومتری قرار گرفت. این ماهواره با ماهواره‌بر سه مرحله‌ای سوخت جامد قائم ۱۰۰ نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به فضا پرتاب شد.
این برای نخستین بار است که ایران یک ماهواره‌ را در مدارهای بالاتر از ۵۰۰ کیلومتر با موفقیت قرار می‌دهد.
زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز با انتشار پستی در یک شبکه اجتماعی ایرانی نوشت: به فضل الهی، دهمین پرتاب فضایی در دولت مردمی انجام و رکورد جدیدی در ارتفاع پرتاب ثبت شد. وزیر ارتباطات تأکید کرد: قائم ۱۰۰ که قابلیت حمل تا صدکیلو را دارد در سومین پرتاب آزمایشی خود، یک محموله تحقیقاتی با جرم تقریبی ۵۰KG را در مدار ۷۵۰KM دایروی قرار داد. وی گفت: این اولین بار است که ماهواره‌برهای ایرانی به مدار ۷۵۰ کیلومتری دست پیدا می‌کنند.
با پرتاب این ماهواره تحقیقاتی بسیاری از زیرسیستم‌های توسعه یافته شده توسط پژوهشگاه فضایی ایران نیز در شرایط تست مداری قرار می‌گیرند و راه برای توسعه سریع صنعت فضایی بومی ایران هموارتر می‌شود. ضمن اینکه این پرتاب قدمی مهم در راستای افزایش توانمندی تزریق ماهواره در مدارهای بالاتر محسوب می‌شود.

از سینا تا ثریا، راهی که آمدیم
آبان ماه سال 1384، اولین ماهواره ایرانی با نام سینا1 که حاصل کار مشترک ایران و روسیه بود، با موشک ماهواره‌بر کاسموس m3 به فضا پرتاب شد و با موفقیت در مدار اختصاصی ایران قرار گرفت. سینا1 به سفارش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در شرکت پالیوت در شهر اُمسک روسیه طراحی و ساخته شده بود و اولین گام ایران برای دستیابی به فناوری طراحی و ساخت ماهواره و ورود به باشگاه فضایی جهان به شمار می‌رفت.
سه سال بعد و در بهمن ماه 1387، جمهوری اسلامی ایران توانست اولین ماهواره بومی خود را در سالروز پیروزی انقلاب اسلامی به فضا پرتاب کند. «امید» ماهواره‌ای بود که با همت مهندسان ایرانی ساخته شد و با ماهواره‌بر ایرانی سفیر2 در ارتفاع ۲۴۶ تا ۳۷۷ کیلومتری زمین و در درون جو قرار گرفت. گرچه امید در مدار پایین قرار گرفت، اما موفقیتی که ایران با پرتاب این ماهواره به دست آورد، قابل چشم پوشی نبود. با پرتاب ماهواره امید توسط ماهواره‌بر ایرانی سفیر2، جمهوری اسلامی ایران به جمع کشورهای معدودی پیوست که به صورت مستقل قادر به پرتاب ماهواره به فضا بودند.
پرتاب ماهواره امید، سرآغاز توسعه و پیشرفتی بود که همچنان نیز ادامه دارد. نور1، نور2، نور3، خیام و حالا ثریا ماهواره‌های ایرانی هستند که ظرف چند سال گذشته با مأموریت‌های اختصاصی نظامی و اطلاعاتی خود، به فضا پرتاب شده و در مدارهای مختلف زمین قرار گرفته‌اند. اما در این میان، ماهواره ثریا که روز گذشته توسط نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پرتاب شد، از درجه اهمیت بالاتری برخوردار است. ثریا اولین ماهواره ایرانی است که توسط ماهواره‌بر بومی در مدار750 کیلومتری زمین قرار می‌گیرد. ماهواره‌هایی که پیش از این توسط ایران به فضا پرتاب شده بودند، در مدار 500 کیلومتر و پایین‌تر قرار گرفته بودند. در همین رابطه می‌توان به ماهواره ایرانی خیام اشاره کرد که سال گذشته توسط ماهواره‌بر روسی سایوز پرتاب شد و در مدار 500 کیلومتری قرار گرفت اشاره کرد. همچنین ماهواره نور3 نیز که مهرماه امسال پرتاب شد، موفق شده بود در مدار 450 کیلومتری زمین قرار بگیرد. با توجه به این موارد پرتاب موفقیت‌آمیز ثریا و قرار گرفتن آن در مدار 750 کیلومتری زمین را باید نقطه عطفی در توسعه و پیشرفت صنعت فضایی ایران تلقی کرد.

غیرممکن‌ها با قائم ممکن می‌شود
جدای از پرتاب موفقیت‌آمیز ماهواره ایرانی ثریا، موفقیت ماهواره‌بر تمام ایرانی قائم100 در حمل این ماهواره نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
ماهواره‌بر سوخت جامد قائم ۱۰۰، پرتابگری است که با سه مرحله سوخت جامد قادر است ماهواره‌های با وزن ۸۰ کیلوگرم را در مدار بالای 500 کیلومتری از زمین قرار دهد.

گام اول دستیابی به مدار
36 هزارکیلومتری
آبان ماه سال گذشته، با حضور سردار سرتیپ پاسدار امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و جمعی از مقامات و مسئولین نیروهای مسلح آزمایش پروازی زیر مداری موتور مرحله اول رافع در ماهواره بر سوخت جامد قائم ۱۰۰ با موفقیت انجام گرفت تا برای حمل ماهواره به فضا، آماده شود. اما ماهواره‌‌بر قائم100، بخشی از پروژه بزرگ ایران برای طراحی و تولید پرتابگر‌هایی است که قادر خواهند بود مدار 36 هزار کیلومتری زمین را لمس کنند. آبان ماه سال قبل و پس از آزمایش موفق قائم100، سردار جعفرآبادی فرمانده فضایی نیروی هوافضای سپاه در گفت‌و‌گویی اظهار داشت: ماهواره‌بر قاصد در واقع یک نقطه شروع و میان‌بر برای ورود سپاه به باشگاه فضایی دنیا بود، اما قائم 100 اولین پله از نقشه راه سپاه در توسعه سری ماهواره‌برهای قائم است که از قائم 100 شروع شده و سپس 105، 110 و بعد هم قائم 120 هست که ان‌شاءالله به مدار 36 هزار کیلومتر خواهد رفت.
فرمانده نیروی هوافضای سپاه همچنین تأکید کرد که نتایج اولین آزمایش ماهواره‌بر قائم 100 نشان می‌دهد که ماهواره با وزن 80 کیلوگرمی را قادر است در مدار زمین قرار دهد، توسعه نسل‌های بعدی ماهواره‌بر قائم همچنان ادامه خواهد داشت تا امکان قرار‌گیری وزن 500 کیلوگرمی در مدار زمین فراهم شود.

واکنش رسانه‌های خارجی چه بود؟
پرتاب موفقیت‌آمیز ماهواره ثریا به مدار 750 کیلومتری زمین به قدری حائز اهمیت بود که واکنش رسانه‌های بین‌المللی را در پی داشت. در همین رابطه رسانه خبری فرانس24 نوشت: ایران پرتاب موفقیت‌آمیز یک ماهواره را اعلام کرد که نگرانی غرب در مورد برنامه موشک‌های بالستیک ایران را تشدید کرد.
رسانه امریکایی آسوشیتدپرس نیز با اشاره به پرتاب ماهواره ثریا که منجر به افزایش نگرانی‌های غرب درباره برنامه موشکی ایران می‌شود، نوشت: ایران در زمان حسن روحانی، رئیس جمهور سابق، از ترس افزایش تنش با غرب برنامه فضایی خود را کند کرد. اما سیدابراهیم رئیسی، رئیس جمهور فعلی ایران پس از روی کار آمدن در سال 1400، برنامه فضایی ایران را دوباره از سر گرفت.

بــــرش

چشم‌انداز فضایی ایران؛ اعزام انسان به فضا
با روی کار آمدن دولت سیزدهم به ریاست آیت‌الله رئیسی، صنعت فضایی کشور برنامه‌های خود را از سر گرفت و گام‌های بزرگی نیز به سمت توسعه برداشت. احیای شورای عالی فضایی، تدوین برنامه ۱۰ ساله فضایی، تکمیل و پرتاب موفقیت‌آمیز کپسول‌زیستی و حضور ۱۰ ماهواره در صف پرتاب، در کنار پرتاب موفق ماهواره‌هایی مثل خیام، نور و ثریا، از جمله این دستاوردها به شمار می‌رود. به گزارش ایرنا، جمهوری اسلامی ایران اکنون جزو ۱۰ کشور برتر دنیا در صنعت فضایی است. چرا که به همت دانشمندان در حوزه‌های مختلف فضایی باعث شده در ساخت و طراحی ماهواره و ماهواره‌بر، طراحی و ساخت ایستگاه‌های دریافت سیگنال که در کنار یکدیگر چرخه حوزه فضایی را تشکیل می‌دهند، مجهز به تکنولوژی و فناوری بومی شویم و به هیچ کشور دیگری وابستگی نداشته باشیم.
آذر ماه امسال عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات در یادداشتی نوشت: «برنامه راهبردی فضایی ایران دارای سه فاز است. بخش نخست آزمایش‌های زیرمداری است که شرایطی را مهیا می‌کند تا بتوانیم در پایان ۱۴۰۴ کپسول‌های یک تنی و بالاتر را با قابلیت حمل موجود زنده به مدار ۴۰۰ کیلومتری برسانیم. بخش دوم مربوط به زیست فضایی است که تا سال ۱۴۰۷ به مرحله اعزام انسان به فضا با کپسول‌های کاملاً ایرانی خواهیم رسید و اعزام اولین ایرانی به زیرمدار را خواهیم داشت. بخش سوم، مربوط به اکتشافات فضایی است که در برنامه ۱۰ ساله فضایی به سرانجام خواهد رسید. به این ترتیب تا سال 1407 زیرساخت‌های لازم برای توسعه اعزام فضانورد ایرانی به فضا را خواهیم داشت.»