حمید حبیبی
خبرنگار

زیست‌بوم فرهنگی هر کشور وابسته به قوت پژوهش‌های فرهنگی آن است که با نظریه‌پردازی و بازخوردگیری از میدان فرهنگ منجر به مسأله‌یابی و راه‌حل‌جویی برای مسائل فرهنگی کشور می‌شود و این توانمندی را می‌توان در سیاستگذاری فرهنگی کشور به کار گرفت.
از این رو، برگزاری جشنواره‌ای برای شناسایی پژوهش‌های برتر فرهنگی کشور اهمیت ویژه‌ای دارد. جشنواره بین‌المللی «پژوهش فرهنگی» که با همین هدف توسط احمد مسجدجامعی بنیان‌ گذاشته شد و تاکنون پانزده دوره‌ آن برگزار شده بود به دلیل پاندمی کرونا و مسائل مدیریتی، توقفی 5 ساله داشت؛ اما امسال برگزاری دوره شانزدهم آن با استقبال خوبی از سوی محققان و اساتید علوم‌انسانی و پژوهشگران فرهنگی مواجه شد. کارکرد اصلی این جشنواره این است که پژوهش‌های فرهنگی را از مهجوریت خارج کند و از قفسه‌نشینی در کتابخانه‌ها نجات ‌دهد و پیش چشم کارگزاران فرهنگی و روی میز سیاستگذاران فرهنگی قرار دهد تا گامی در جهت تقویت فرهنگ استفاده از پژوهش در سیاستگذاری‌های فرهنگی باشد. از دیگر اهداف این جشنواره این است که به محققان برای کار پژوهشی، الگوهای مطلوب و معیارهای کارآمد معرفی ‌کند. در مراسم اختتامیه شانزدهمین جشنواره بین‌المللی «پژوهش فرهنگی»، برگزیدگان داخلی و خارجی در 5 حوزه‌ «رسانه و ارتباطات»، «فرهنگ»، «هنر»، «پژوهش‌های دینی و اسلامی» و «فناوری‌های جدید و آینده‌نگاری فرهنگی» معرفی شدند.
معرفی پژوهشگر برگزیده جوان، پژوهشگر برگزیده زن، پژوهشگر برگزیده استانی و معرفی پیشکسوت پژوهش فرهنگی از دیگر برنامه‌های اختتامیه جشنواره امسال بود.
قاسم زائری، دبیر این دوره از جشنواره بود و سجاد صفارهرندی دبیری علمی آن را برعهده داشت. او در آیین اختتامیه جشنواره اعلام کرد که آثار برگزیده از میان ۳۹۴۰ اثر گزینش و معرفی شده‌اند که به دبیرخانه این جشنواره ارسال شده بود و یکصد داور به دور از نگاه‌های سلیقه‌ای و جناحی این آثار را بررسی کردند.
سیاست جشنواره این بود که علاوه برملاک‌های ارزیابی علمی، در تعیین رتبه پژوهش به انسجام منطقی، روش صحیح و استفاده از شواهد متعدد و مسائل روز توجه کند. لازم به ذکر است که جشنواره امسال سه ویژگی منحصر به فرد داشت؛ نخست اینکه به پاس زحمات و کارنامه علمی دکتر افروغ، «جایزه عماد افروغ» برای نخستین بار به اثر برگزیده حوزه «نقد و سیاستگذاری فرهنگی» به دکتر علیرضا شجاعی زند تعلق گرفت. دوم اینکه «پژوهش‌های حوزه هنر» به طور مستقل مورد عیارسنجی قرار گرفتند و بخش مستقلی به «هنر» اختصاص یافت. سوم اینکه با همکاری بنیاد ملی نخبگان به منتخبین جشنواره، امتیاز نخبگی اعطا شد. در بخش بین‌الملل این جشنواره 190 اثر پژوهشی و فرهنگی مرتبط با ایران و اسلام در 16 کشور شناسایی و در نهایت ۱۱ اثر انتخاب شد که شاهدی بر پویایی مبادله نظام علمی کشورمان با خارج از مرزهاست.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی:
برای پژوهش‌های فرهنگی نیازمند همراهی اصحاب علم و فرهنگ هستیم
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تأکید بر اینکه برای پژوهش‌های فرهنگی به کمک اصحاب علم و فرهنگ نیاز است، گفت: «نیازمند تقویت ادبیات علمی هستیم.» آن طور که در بخشی از گزارش ایرنا آمده، محمدمهدی اسماعیلی در آیین اختتامیه شانزدهمین جشنواره بین‌المللی پژوهش فرهنگی که در تالار وحدت برگزار شد با تأکید بر اینکه برای پژوهش‌های فرهنگی به کمک اصحاب علم و فرهنگ نیاز است، گفت: «وقتی از ضعف ارتباط دانشگاه و صنعت صحبت می‌شود. این خلأ را در حوزه سیاست‌گذاری فرهنگی و مسائل فرهنگی بیشتر می‌بینم، مراکز فرهنگی باید برای حل آنها اقدام کنند.»وی با اشاره به چالش‌های حوزه فرهنگ، گفت: «نیازمند بازاندیشی، بازنگری و متناسب‌سازی داشته‌هایمان با امکانات به‌روز هستیم. برای مثال می‌توان از هوش مصنوعی در راه‌حل مسائل استفاده کرد.» اسماعیلی بخش پایانی گفته‌های خود را به قدردانی از احمد مسجدجامعی برای بنیانگذاری جشنواره بین‌المللی پژوهش فرهنگی اختصاص داد و همچنین یاد و خاطره زنده‌یاد عماد افروغ و زنده‌یاد کریم مجتهدی را هم گرامی داشت. گفتنی است که سیدمحمد هاشمی جانشین وزیر و معاون حقوقی امور مجلس و استان‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، یاسر احمدوند معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، فرشاد مهدی‌پور معاون امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی، محمود شالویی رئیس انجمن آثار و مفاخر، مهدی محقق نسخه‌پژوهش و پژوهشگر، مهدی رمضانی دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، محمدرضا سنگری نویسنده و پژوهشگر از جمله حاضران در این آیین بودند.