دوبلورهایی که بازیگری را نیز تجربه کردند

نقش‌زدن جلوی دوربین با صدای جادویی

دوبلورها نزدیک‌ترین افراد در سینما به بازیگران هستند. حس و حال و درک درست آنها از نقش‌ها و اجرای بی‌نقص نقش‌های مهم تاریخ سینما به زبانی دیگر باعث می‌شود جایگاه آنها فارغ از اینکه صدای خوشی دارند بالاتر از یک هنرمند تک‌وجهی قرار بگیرد و گزینه مناسبی هستند برای بازیگری در فیلم‌ها و سریال‌ها. به بهانه حضور منوچهر زنده‌دل و بهروز رضوی در سریال گناه فرشته نگاهی می‌اندازیم به حضور دوبلورهایی که در کنار هنر ارزشمند دوبله در بازیگری هم، دستی بر آتش دارند.
چنگیز جلیلوند
زنده‌یاد چنگیز جلیلوند که صدای ماندگارش روی برخی از بزرگان سینما از جمله پل نیومن، مارلون براندو و رابرت دنیرو خاطرات زیبایی را برای سینمادوستان خلق کرد از همان سال‌های ابتدایی حضور در عرصه دوبله همزمان در برخی تجربه‌های سینمایی و تلویزیونی نیز حضور داشت و بازیگری را نیز تجربه کرد. فیلم‌هایی نظیر فیتیله و ماه‌پیشونی، قلاده‌های طلا، قصه عشق پدرم، این سیب هم برای تو و ترمینال غرب  از تجربه‌های بازیگری جلیلوند در سینماست. حضور او در تلویزیون هم لیست بلند‌بالایی است که آخرین حضورش به سریال سلمان فارسی باز می‌گردد. سریالی که هنوز در دست تولید است و زنده‌یاد جلیلوند در دوران شیوع ویروس کرونا آخرین حضورش جلوی دوربین را در این سریال تجربه کرد و این ویروس منحوس هنر او را از مردم ایران دریغ کرد.
ناصر ممدوح
ناصر ممدوح را بیشتر مخاطبان با دوبله خاطره‌‌انگیز فیلم الرساله مصطفی‌عقاد و گویندگی نقش خالد به یاد می‌آورند. ممدوح در عرصه گفتار مستندهای علمی نیز سابقه طولانی‌ای دارد و در کنار فعالیت در عرصه دوبله و کارهای صنفی از جمله ریاست صنف دوبله خانه سینما در بازیگری هم نقش‌های مختلفی را بازی کرده است. اولین تجربه بازیگری ممدوح به پیش از انقلاب باز می‌گردد و بازیگری را با فیلم در امتداد شب تجربه کرد. پس از انقلاب نیز بازی او در فیلم‌ها و سریال‌هایی نظیر سریال راه شب، اغما، فاکتور هشت و رؤیای گنجشک‌ها جزو خاطرات کارنامه هنری این صداپیشه مطرح است.
جلال مقامی
زنده‌یاد جلال مقامی یکی از عالیجنابان دوبله بود. صدای منحصربه‌‌فرد او روی شخصیت‌های مطرح تاریخ سینما از جمله رابین ویلیامز، رابرت ردفورد، عمر‌شریف و مایکل کین هنوز هم در خاطره‌ها ماندگار است. دوبله او روی کاراکتر جعفرابی‌طالب در فیلم الرساله یکی از بی‌نظیرترین دوبله‌های تاریخ سینماست. علاقه او به بازیگری نیز باعث شد تا در فیلم‌هایی مانند زنگ اول، گالان و راز گل شب‌بو نیز بازی کند.
سعید شیخ‌زاده
سعید شیخ‌زاده پیش از آنکه در عرصه دوبله فعالیت کند به‌عنوان بازیگر و از دوران کودکی تجربه حضور جلوی دوربین را داشت. بازی او در فیلم سفر جادویی هنوز هم برای علاقه‌مندان به سینما پرخاطره است. شیخ‌زاده همواره در میان فعالیت‌هایش در عرصه دوبله و اجرای تلویزیونی بازی در فیلم‌ها و سریال‌ها را هم ادامه داده است. گرچه در سال‌های اخیر حضور او در بازیگری کمرنگ شده و تمرکزش را روی دوبله گذاشته است اما او را باید یک بازیگر کهنه‌کار دانست با اینکه هنوز در دوران جوانی قدم می‌زند.
افشین زی‌نوری
افشین زی‌نوری نیز مانند سعید شیخ‌زاده از ستارگان جوان عرصه دوبله است که صدای ماندگارش روی بازیگرانی چون مت دیمون، لئوناردو دی‌کاپریو و... باعث شد خیلی زود به‌عنوان یکی از نقش‌های اصلی دوبله، در فیلم‌های مهم سینما فعالیت کند. با این حال زی‌نوری در بازیگری هم از همان سنین کودکی حضوری فعال داشته است. زی‌نوری سال 68 با اینکه فقط13 سال داشت با بازی در سریال آیینه به عرصه هنر پا گذاشت و بعد از فیلم مرد نامرئی و سریال به دنبال مهر نیز نقش‌آفرینی کرد. آخرین حضور زی‌نوری نیز در سریال هیولا ساخته مهران مدیری بود.
بهروز رضوی
یکی از آخرین بازماندگان صداهای ماندگار بهروز رضوی است که سابقه فعالیت در عرصه بازیگری را نیز در کارنامه خود دارد. بسیاری صدای رضوی را روی مستندهای ایران به خاطر می‌آورند و صدای ماندگار او در رادیو نیز یکی از آرامبخش‌ترین لحظه‌ها را پیش روی مخاطب می‌گذارد. 
با این حال رضوی در جدیدترین فعالیتش در نقش عماد تهرانی در سریال گناه فرشته نیز حضور دارد. بازی او در نقش پدر حامد تهرانی یکی از جذابیت‌های این سریال است. رضوی نیز مانند دیگر دوبلورهای علاقه‌مند به بازیگری در فیلم‌ها و سریال‌های مختلفی در قامت بازیگر حاضر شده است. بازی او در فیلم آبادانی‌ها (کیانوش عیاری) و نجات‌یافتگان (رسول ملاقلی‌پور) از فعالیت‌های ماندگارش در عرصه بازیگری به حساب می‌آید.
منوچهر زنده‌دل
زنده‌دل یکی از دوبلورهای نسل میانی است که صدای زیبای او روی بسیاری از نقش‌های مهم سینمایی خاطرات خوبی را برای مخاطب به ثبت رسانده است. شاید بسیاری صدای او را در نقش حضرت عباس(ع) در سریال مختارنامه به یاد بیاورند. با این حال زنده‌دل در کنار دوبله، بازیگری را نیز خیلی جدی ادامه می‌دهد و در نقش‌های مختلفی بازی کرده است. بازی او در سریال بی‌گناه ساخته مهران احمدی در نقش منوچهر که مردی است خانواده‌دار که شغلش هم دوبله است در خاطر مخاطبان مانده است. با این حال آخرین فعالیت زنده‌دل در بازیگری به سریال گناه فرشته باز می‌گردد که در نقش قاضی دادگاه حضور دارد.
ناصر طهماسب
زنده‌یاد ناصر طهماسب که به‌تازگی بدرود حیات گفت یکی از سلاطین عرصه دوبله بود که کثرت فعالیت‌های او در عرصه دوبله حیرت‌انگیز است و فقدان او در سینما و دوبله فیلم‌های سینمایی تا همیشه احساس می‌شود. فهرستی از آثار و شخصیت‌هایی که طهماسب به جای آنها صحبت کرده است کافی است تا به نبوغ این اسطوره بی‌بدیل دوبله پی ببریم. با این حال زنده‌یاد طهماسب مانند دیگر همکارانش در عرصه دوبله وسوسه شد تا در فیلم‌های سینمایی و سریال نیز بازی کند. اولین‌بار فریدون جیرانی در سریال مرگ تدریجی یک رؤیا از طهماسب در نقش یک منتقد ادبی معروف ساکن لندن استفاده کرد. بعدتر نیز او در فیلم من مادر هستم جیرانی نیز حضور پیدا کرد تا در ویترین رنگارنگ کارنامه هنری او بازیگری نیز جای خودش را داشته باشد. 
حسین عرفانی 
اگر سینما بتواند همفری بوگارت، کلارک گیبل، باد اسپنسر، هریسون فورد یا مورگان فریمن را از یاد ببرد، آن وقت شاید نام حسین عرفانی هم از تاریخ دوبله ایران قابل حذف باشد! فهرست آثار و شخصیت‌هایی که این صدای ماندگار طی چند دهه در ذهن ایرانی‌ها ثبت کرده آن قدر زیاد است که حتی با مرگ او نیز پایان نمی‌یابند و فراموش نمی‌شود. این دوبلور کارکشته اما اولین تجربه بازیگری‌اش را پیش از انقلاب در تلویزیون و چند اثر سینمایی کسب کرد و پس از انقلاب نیز در چند اثر سینمایی و تلویزیونی ظاهر شد که از میان آن‌ها می‌توان به «این خانه دور است» مسعود رسام و «بیمار استاندارد» سعید آقاخانی اشاره کرد.
 
صفحات
آرشیو تاریخی
شماره هشت هزار و سیصد و هفتاد و نه
 - شماره هشت هزار و سیصد و هفتاد و نه - ۲۴ دی ۱۴۰۲