قابلیت‌های ساخت ایران در ایران ساخت
یازدهمین دوره نمایشگاه ایران ساخت که ۱۲ دی‌ماه در نمایشگاه بین‌المللی آغاز به کار کرده بود روز گذشته به کار خود پایان داد
یازدهمین دوره نمایشگاه ایران ساخت که ۱۲ دی‌ماه از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در سالن‌های خلیج فارس و میلاد نمایشگاه بین‌المللی آغاز به کار کرده بود، روز گذشته (جمعه 15 دی‌ماه) به کار خود پایان داد. در این نمایشگاه شرکت‌های دانش‌بنیان محصولاتی را که یا خود با تحقیق و توسعه به صفر تا صد محصول رسیده‌اند و یا با مهندسی معکوس به دانش فنی تجهیزات آزمایشگاهی و پژوهشی دست یافته‌اند، به نمایش گذاشتند. محصولاتی که برخی نمونه خارجی هم ندارند و یا اینکه در منطقه حرفی برای گفتن داریم و می‌توانیم با افتخار بگوییم: «ساخت ایران».
سوسن صادقی
خبر نگار
اولین آزمایشگاه هوشمند جهان
در این دوره از نمایشگاه یکی از اولین‌ها که نه‌تنها در ایران و منطقه بلکه اولین در جهان است، به نمایش گذاشته شد و آن آزمایشگاه هوشمند است. شرکت دانش‌بنیان فن‌آزما اولین تولیدکننده آون و انکوباتورهای هوشمند در دنیاست که دارای قابلیت ویژه‌ای است آن هم با نرم‌افزاری که خود نوشته.
پویا صمیمی مدیرعامل این شرکت درباره این آزمایشگاه هوشمند می‌گوید: «با اپلیکیشنی که طراحی کرده‌ایم می‌توان از هر جای دنیا با نصب آن به دستگاه‌های آون و انکوباتورها متصل شد (اینترنت اشیا) و با استفاده از موبایل می‌توان به تمام دستگاه‌ها دسترسی داشت.»
صمیمی می‌افزاید: «علاوه بر اینکه نظارت بر روند کار و امکان تنظیم دما از راه دور وجود دارد، امکان مشاهده اطلاعات، روشن و خاموش کردن دستگاه‌ها، ، گزارش‌دهی و... از دیگر ویژگی‌های آن است. مهمتر اینکه می‌توان انواع برنامه‌ها را به آن داد و کالیبرسان کرد که یکی از قابلیت‌های مهم آن است. ضمن اینکه دارای کیفیت بالا و دقت بالایی در تنظیم دماست.»
وی به چالش‌های پیش روی تولید اشاره کرد و گفت: باید سیاست ارزی برای تولیدکننده‌ها تغییر کند چون سیاست ارزی کنونی امکان تولید را از تولیدکننده واقعی می‌گیرد. ارائه مجوزها و تمدید مجوزها از دیگر مشکلاتی بود که آنها اشاره کردند و گرفتن مجوزهای پی‌درپی سال‌ها وقت آنها را می‌گیرد.
تشخیص آنلاین میزان COD
دستگاه آنالایزر سی‌اودی که جزو دستگاه‌های رونمایی شده در این نمایشگاه است، به صورت آنلاین COD را تحلیل می‌کند. محمدجواد کارگر شورکی، مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان بلورآزمای سنجش می‌گوید: «ماده COD در آلایندهای صنعتی بسیار مهم است و مخرب محیط زیست محسوب می‌شود. به صورت روتین پساب را برداشت کرده و آن را در آزمایشگاه آزمایش می‌کنند تا ببینند سی‌اودی بالاست یا خیر اما با این دستگاه این پارامتر به صورت آنلاین و در لحظه تحلیل و اعلام می‌کند که سی‌اودی آیا بیش از حد مجاز است یا خیر و بعد جلوی ورود آن به محیط زیست را می‌گیرد و 24 ساعته کار را پایش می‌کند.»
وی می‌افزاید: «نمونه خارجی این دستگاه وجود دارد ولی این در کشور اولین نمونه است که با تکنولوژی بسیار بالا ساخته شده است. پیش از این وارد می‌شد چون از الزامات محیط زیست است؛ قیمتش 700 تا یک میلیارد تومان است ولی نمونه‌های خارجی چند برابر این قیمت فروخته می‌شود.»
اولین در منطقه با پرینتر سه‌بعدی
امروزه از دستگاه‌های پرینتر سه‌بعدی زیاد می‌شنویم. باید گفت در این نمایشگاه دستگاه پرینتر فلزی سه‌بعدی ساخت داخل به نمایش گذاشته شده که صفر تا صد آن تولید داخل است به این صورت که با پرتو لیزر فلز را ذوب کرده و با لایه‌های 30 میکرون قطعه مورد نظر را می‌سازد.
احمد فروزمهر مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان صنایع نورا می‌گوید: «کشور با تولید دستگاه و قطعات جزو معدود کشورهایی شده که این تکنولوژی را دارند و مهمتر اینکه در تولید دستگاه پرینتر سه‌بعدی اولین کشور در منطقه هستیم.»
وی می‌افزاید: «ما هم دستگاه پرینتر فلزی سه‌بعدی را تولید می‌کنیم و هم اگر کسی قطعه مورد نظر خود را طراحی کند امکان ساخت آن را هم داریم. با این دستگاه قطعات صنعتی دستگاه‌های صنایع مختلف و پزشکی مانند فک، دندان و... ساخته می‌شود و از آنجایی که دارای یکپارچگی است و با لیزر ساخته می‌شود، دارای کمترین دورریز مواد اولیه بوده و دارای قابلیت ایجاد صرفه‌جویی در هزینه‌هاست.»
پرتابل قابل حمل تشخیص غلظت مواد
اندازه‌گیری میزان غلظت مواد در محلول‌ها بسیار مهم است، از این رو با روش‌های مختلفی میزان غلظت مواد اندازه‌گیری می‌شود اما در یازدهمین دوره نمایشگاه ایران ساخت، دستگاه اسپکترو فوتومتر شرکت دانش‌بنیان سنجش نور ارائه شده که متخصصان داخلی با بررسی نمونه‌های خارجی به دانش فنی آن پی برده و آن را ساخته‌اند و نمونه‌ای در خاورمیانه هم ندارد.
احسان ونایی مدیر کنترل کیفیت این شرکت دانش‌بنیان می‌گوید: «این دستگاه برای اندازه‌گیری غلظت مواد محلول در آب کاربرد دارد. به عبارتی هر جایی که بحث آب و غلظت مواد محلول در آب مانند محیط زیست، صنایع مواد غذایی، دارویی و آب و فاضلاب و... مطرح است، می‌توان از این دستگاه استفاده کرد.»
ونایی می‌افزاید: «دستگاه پرتابل قابل حملی را که این شرکت ساخته و در این دوره از نمایشگاه هم رونمایی شد، حتی می‌توان بر سر چاه‌ها برد و آب آن را آزمایش کرد و دید دارای چه غلظتی از مواد است؛ کدام مواد مثلاً نیترات چقدر است و غیره.»
وی با بیان اینکه از این دستگاه کاربردی تاکنون 330 عدد به دانشگاه‌ها، صنایع پتروشیمی، آب و فاضلاب استان‌ها فروخته‌ایم، می‌گوید: «ما تنها تولیدکننده این دستگاه در خاورمیانه هستیم و قرار است خط تولیدی هم در ترکیه راه‌اندازی کنیم. به‌جز یک قطعه آن (لامپ‌های مخصوص) که در انحصار چند کشور است، بقیه قطعات ساخت داخل کشور است.»
مدیر کنترل کیفیت این شرکت دانش‌بنیان درباره چالش‌های تولید داخل هم می‌گوید: «ما سعی کرده‌ایم از هر قطعه‌ای که در داخل ساخته می‌شود استفاده کنیم اما برخی قطعات در دنیا انحصاری است، از این رو در واردات آن با چالش روبه‌رو هستیم و گاهی زمانبر می‌شود.»
وی می‌افزاید: «برای اینکه با افتخار بگوییم دستگاه تولید داخل است قطعاً باید کیفیت را بالا ببریم تا با محصول رقبا قابل رقابت باشد. شاید در ساخت محصول ما از متریال پایین‌تری استفاده شده باشد ولی با مقایسه‌ای که شده خروجی دستگاه با رقبا رقابت می‌کند، از این رو به محصولات ما اعتماد شده است.»
ونایی می‌گوید که قیمت این دستگاه یک‌سوم قیمت خارجی است و خدمات پس از فروش و پشتیبانی دارد که در نمونه‌های خارجی این موضوع در کشور ما وجود ندارد.
شناسایی سرطان با طیف‌سنج
دیگر دستگاه ایران ساخت، تصویربردار و طیف‌سنج از شرکت دانش‌بنیان پرتوافزار صنعت است که به دست متخصصان داخلی ساخته شده است که در بحث‌های کشاورزی، پزشکی، غذایی، اسناد و... کاربرد دارد.
وحید صفایی‌نژاد مدیر فنی این شرکت دانش‌بنیان درباره کاربردهای این طیف‌سنج این‌گونه توضیح می‌دهد: «این دستگاه به راحتی مواد را با طیف‌سنجی آنالیز می‌کند، مثلاً اگر بخشی از گیاه زیر دستگاه قرار داده شود، با تصویر‌برداری و طیف‌سنجی نشان می‌دهد گیاه چه مشکلاتی دارد؛ آیا بیمار است، آفت دارد و...»
به گفته این مدیر فنی، این شرکت میکروسکوپ فراطیفی هم ساخته است که در سرطان‌شناسی کاربرد دارد، دستگاهی که پایان‌نامه خودش هم بوده است.
صفایی‌نژاد درباره این دستگاه هم این‌گونه توضیح می‌دهد: «اگر بافتی از بدن بیمار سرطانی در برابر این دستگاه قرار بگیرد با آنالیز بافت‌ها اعلام می‌کند کدام قسمت بافت سرطانی است. این دستگاه جدید با دیگر دستگاه‌هایی که در این حوزه وجود دارد، تفاوت‌هایی دارد که یکی از آنها بحث استفاده نشدن رنگ است چون وقتی رنگ در آنالیز بافت سرطانی استفاده می‌شود هم زمانبر است و هم دارای خطا ولی این دستگاه طیف‌سنج یا همان میکروسکوپ فراطیفی از رنگ در تشخیص بافت‌های سرطانی استفاده نمی‌کند، از این رو نتیجه زود اعلام می‌شود و دارای دقت بالایی است.»
به گفته وی از این میکروسکوپ تنها سه کشور دارند و کشور ما یکی از تولیدکنندگان این میکروسکوپ فراطیفی است؛ دستگاهی که نه‌تنها در پزشکی بلکه در صنایع هم کاربرد دارد. جالب اینکه این دستگاه‌ها صادر هم می‌شود و در مقایسه‌ای که با نمونه کره‌ای آن انجام شده خروجی کار بسیار نزدیک به هم بوده است.
صفایی‌نژاد هم به چالش تولید داخل اشاره می‌کند که بیشتر تولیدکنندگان تجهیزات آزمایشگاهی به آن اشاره کردند و آن کمبود بودجه در مراکز پژوهشی و دانشگاهی است. به گفته وی این دسته از دستگاه‌هایی که در این نمایشگاه به نمایش و فروش گذاشته شده‌اند در این مراکز کاربرد دارند بنابراین باید بودجه آن مراکز افزایش یابد. با اینکه در این نمایشگاه تخفیف 40 درصدی گذاشته شده و با اینکه آنها نیاز مبرم به دستگاه‌ها دارند ولی قادر به خرید نیستند و ما هم نمی‌توانیم بیش از این میزان تخفیف دهیم.
رآکتور ایرانی
در این نمایشگاه یک شرکت دانش‌بنیان، آسیاب‌های نانویی را به نمایش گذاشته است. این آسیاب‌ها مواد را تا زیر 100 نانومتر آسیاب می‌کنند تا محصولات نانویی ساخته شود. شرکت دانش‌بنیان آسیا فناور پارس این آسیاب را با مهندسی معکوس و دسترسی به دانش فنی آن ساخته اما فقط این محصول را ارائه نداده است بلکه محصولی دارد که صفرتاصدش تولید داخل است و خود به دانش فنی آن دست یافته‌اند و آن ساخت رآکتور است.
حمیدرضا کمال‌آبادی فراهانی مدیرعامل شرکت پیش از اینکه بخواهد محصولاتش را معرفی کند به چالش‌های تولید ایران ساخت اشاره می‌کند و می‌گوید: «نبود ثبات در قیمت مواد اولیه و مشکلات مبادله بانکی با جهان به علت تحریم‌های ظالمانه از مشکلات پیش روی تولیدکنندگان داخلی است و نمی‌توانند با برند اصلی محصولات خود را که قابل رقابت با نمونه‌های خارجی است، صادر کنند و باید از برند دیگری استفاده کنند و این برای تولیدکنندگان داخلی آزاردهنده است؛ واقعا چرا باید این اتفاق بیفتد.»
وی می‌افزاید: «مشکل دیگر بحث بیمه قرارداد است که تولیدکننده باید 16 درصد از دریافت خدمات از کارگاه‌های دیگر را به بیمه بدهد و دریافت این نوع مبالغ محلی از اعراب ندارد و مالیات و بیمه افراد نیست که قابل توجیه باشد. با پرداخت مبالغ بیمه قراردادهای تولید ضربه سنگینی خورده است و باید این دست از قوانین برای تولیدکننده‌ها مرتفع شود.»
روبات کمک حال معلولان نخاعی
در این دوره از نمایشگاه شرکت دانش‌بنیان پداسیس روبات اسکلت بیرونی را ارائه داده است. زهرا رمضانی کارشناس ارشد بیومکانیک این شرکت درباره این محصول تولید داخل می‌گوید: «اولین و تنها تولیدکننده روبات اسکلت بیرونی پایین تنه در ایران و خاورمیانه هستیم. روبات را از روی نمونه خارجی آن الگوبرداری و در کشور بومی‌سازی کرده‌ایم.»
وی می‌افزاید: «این روبات به معلولان قطع نخاع و سی‌پی کمک می‌کند تا روی دو پا بایستند و در فضای امن حرکت کنند. این روبات‌ها توانبخش هستند و اجازه می‌دهند عوارض ناشی از یکجانشینی و بی‌تحرکی در آنها کاهش یابد. این دسته از افراد به دلیل عدم تحرک با مشکلات قلبی و عروقی، پوکی استخوان و تحلیل عضلات روبه‌رو می‌شوند بنابراین این نوع عوارض هم در آنها کاهش می‌یابد. از سوی دیگر به قول متخصصان حرکت با این روبات باعث می‌شود تا مغز افراد فاکتور مهم راه رفتن را فراموش نکند.»
به گفته رمضانی، نسخه ششم روباتی که با کمک متخصصان داخلی و با کمک تولیدکنندگان قطعات داخلی، بومی‌سازی شده است، یک‌پنجم قیمت خارجی (۱۰۴ هزار دلار) آن است و همان کارایی را دارد و تاکنون 8 عدد از این دستگاه تولید داخل فروخته شده است.
بــــرش
نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ایران با هدف کاهش وابستگی به محصولات وارداتی در این حوزه و همچنین حمایت از تولیدکنندگان داخلی از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری برپا شده و تاکنون 11 دوره آن برگزار شده است.
در این نمایشگاه تمامی شرکت‌های تولیدکننده و ارائه‌دهنده محصولات و خدمات تجهیزات و مواد آزمایشگاهی حضور می‌یابند و دستاوردهای خود را به نمایش می‌گذارند؛ همچنین فعالان صنعت مواد و تجهیزات آزمایشگاهی می‌توانند در این نمایشگاه با نیازهای روز این حوزه آشنا شوند و تولیدات خود را پیشرفته‌تر و بهینه‌تر کنند.
محصولات دارای سطح یک فناوری با ۴۰ درصد تخفیف، محصولات سطح دو با ۲۵ درصد تخفیف، محصولات سطح سه با ۱۰ درصد و محصولات دارای سطح ۴ فناوری بدون حمایت در مدت ۱۰ دوره نمایشگاه عرضه شده است.
برگزاری این رویداد در ۱۰ سال اخیر منجر به فروش قطعی ۱۶۴۷ میلیارد تومان تجهیزات آزمایشگاهی شده است. معاونت علمی با اختصاص 576 میلیارد تومان یارانه در قالب حمایت 35 درصدی به فروش این محصولات کمک کرده است.
دیگر دستاوردهای برگزاری این نمایشگاه ایجاد هفت هزار و 200 فرصت شغلی پایدار، دستیابی به پلتفرم عرضه محصولات دانش‌بنیان و شناسایی و معرفی حداقل 100 شرکت قابل اعتماد در حوزه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی بوده است؛ اگر چه فراتر از همه این اتفاقات، جلب اعتماد بازار نسبت به کالاهای ساخت داخل و تقویت خودباوری در جوانان نخبه کشور، ارزشمندترین و پایدارترین دستاوردی بوده که در بیش از یک‌دهه برگزاری نمایشگاه حاصل شده است.