فرزانه پیری
خبرنگار

افزایش سطح پوشش بیمه‌ تأمین‌اجتماعی یکی از مهم‌ترین دلایل رونق اشتغال و عبور از دوران افزایشی نرخ بیکاری است. به‌عنوان نمونه، طبق گزارش سازمان تأمین‌اجتماعی میزان جذب بیمه‌شدگان جدید در بخش بیمه‌اجباری(شاغلان) در سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ به اندازه کل سال‌های ۹۳ تا ۹۹ بوده است. در دو سال اول فعالیت دولت سیزدهم طبق آمارهای سازمان تأمین‌اجتماعی نشان می‌دهد که حدود دو میلیون نفر به جمع بیمه‌شدگان اصلی تأمین اجتماعی افزوده شده اند و در مقابل کسانی که بیمه بیکاری می‌گیرند روند کاهشی داشته اند. این آمار نشانگر افزایش آمارهای اشتغال و کاهش نرخ بیکاری در کشور است.
بنابر داده‌های سازمان تأمین‌اجتماعی، در حالی میزان سطح پوشش بیمه‌‍‌ای اشتغال در سال‌ 1401 نسبت به سال 1400، 1.2 درصد افزایش نشان می‌دهد، که سطح پوشش‌دهی بیمه‌ای شاغلان از سال 99 با شیوع کرونا شیب نزولی به‌خود گرفته بود.
هنگامی که دولت سیزدهم در تابستان  سال 1400 فعالیت خود را آغاز کرد، نرخ بیکاری به‌دلیل شیوع ویروس کرونا افزایشی شده بود و فاجعه‌آمیزتر اینکه روند نزولی نرخ مشارکت اقتصادی شتاب بیشتری به خود گرفته بود. به‌طوری‌که در تابستان سال 1400 نرخ بیکاری به 9.6 درصد رسیده بود و مشارکت اقتصادی نیز با 0.7 درصد کاهش به 41.1 درصد سقوط کرده بود. از آن طرف نرخ سطح پوشش بیمه‌ای کشور نیز کاهش یافت و به 52.9 درصد رسیده بود.
با اقدامات گسترده دولت سیزدهم در مهار ویروس کرونا از زمان شروع به‌کار خود در تابستان سال 1400 و تدابیر کوتاه‌مدت در حوزه اشتغالزایی، نه‌تنها نرخ بیکاری با 0.4 درصد کاهش به 9.2 درصد رسید، بلکه در حوزه سطح پوشش بیمه‌ای دوباره ورق برگشت و نرخ پوشش‌دهی بیمه‌ای در این سال به 53.6 درصد رسید. این روند در سال 1401 نیز ادامه داشت و نرخ پوشش‌دهی بیمه‌ای به 54.8 درصد رسید.

رشد 1.2 درصدی پوشش‌دهی بیمه‌ای در دولت اول رئیسی
مقایسه بین نرخ پوشش‌دهی بیمه‌ای کشور در این دوره زمانی دولت اول رئیسی با دوره دولت اول روحانی حکایت از افزایش بیشتر سطح پوشش‌دهی بیمه‌ای تأمین‌اجتماعی دارد.  بر اساس داده‌های مرکز فناوری اطلاعات، آمار و محاسبات سازمان تأمین‌اجتماعی، نرخ پوشش‌دهی بیمه تأمین‌اجتماعی در سال 1401 از رشدی برابر 1.2 درصد برخوردار بوده در حالی که در سال 1393 یعنی در دولت اول روحانی این میزان رشد 0.9 درصد بوده است. که این رشد 1.2 درصدی نشانگر رونق در حوزه اشتغال با سیاست‌های حمایتی دولت سیزدهم بوده است.
ثبت نرخ ۵۴.۸ درصدی پوشش بیمه‌ای شاغلان توسط سازمان تأمین‌اجتماعی در سال ۱۴۰۱ بیانگر نسبت جمعیت تحت‌پوشش این سازمان به جمعیت کل کشور است که روند رو به‌رشدی در دولت سیزدهم را طی کرده است.

ثبت بالاترین ضریب پوشش‌دهی بیمه‌ای تأمین اجتماعی در سال گذشته
طبق داده‌های مرکز فناوری اطلاعات، آمار و محاسبات سازمان تأمین‌اجتماعی، بررسی روند میزان پوشش جمعیتی این سازمان نشان می‌دهد که سال گذشته این سازمان دارای بالاترین میزان پوشش جمعیتی شرکای اجتماعی تحت پوشش نسبت به جمعیت کشور بوده است.
این گزارش‌ها نشان می‌دهد که روند نرخ پوشش سازمان تأمین اجتماعی در سال گذشته نسبت به 12 سال اخیر روند رو به‌رشدی داشته است و این نرخ ضریب پوشش که در سال 1390، 46.5 درصد بوده است در سال گذشته به بالاترین رقم خود یعنی 54.8 درصد رسیده است.

بیشترین ضریب پوشش بیمه‌ای در استان‌های یزد و بوشهر
طبق آخرین داده‌های مرکز فناوری اطلاعات، آمار و محاسبات سازمان تأمین‌اجتماعی در سال ۱۴۰۱ نشان می‌دهد که در بین استان‌های کشور، استان یزد با نرخ پوشش ۸۵ درصدی و استان بوشهر با 82 درصدی دارای بیشترین سطح میزان پوشش بیمه است.
در این میان استان‌های استان سیستان و بلوچستان و آذربایجان‌غربی به‌ترتیب با نرخ پوشش ۲۷ درصدی و 37 درصدی دارای کمترین میزان سطح پوشش بیمه‌ای را نسبت به جمعیت کشور دارند.
طبق این اطلاعات آماری، همچنین بالاترین میزان رشد نرخ پوشش تأمین‌اجتماعی در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال 1400 به استان‌های یزد و بوشهر با 3.8 و 1.2 درصد اختصاص دارد.
همچنین کمترین میزان رشد این شاخص در استان‌های سمنان و کرمانشاه به‌ترتیب بدون رشد و ۰.۴ درصد است. بررسی داده‌های مرکز فناوری اطلاعات سازمان تأمین‌اجتماعی نشان می‌دهد که در 18 استان نرخ پوشش بیمه‌ای بالای ۵۰ درصد در سال گذشته ثبت شده است که در این میان استان‌های یزد، بوشهر، مرکزی، تهران، اصفهان، سمنان، قزوین و خوزستان در سال ۱۴۰۱ نرخ پوشش بیش از ۶۰ درصد را تجربه کرده‌اند.

ارائه 18 نوع خدمت به بیمه‌شدگان تأمین‌اجتماعی
سازمان تأمین‌اجتماعی یکی از صندوق‌های بیمه‌ای در کشور است که به‌دلیل برخورداری از بالاترین ضریب نفوذ نسبت به سایر صندوق‌ها و تحت‌پوشش قرار دادن جمعیت بالا از جامعه آماری کشور در دولت سیزدهم مورد‌توجه قرار گرفته است و تغییرات و اصلاحات پارامتریک در آن دنبال می‌شود تا به شرایط متوازن شدن تراز مالی دست یابد.
این صندوق با حدود 47 میلیون نفر از جمعیت ۸۴ میلیون نفری کشور از دو منظر بیمه بازنشستگی و درمانی به افراد تحت‌پوشش خدمات ارائه می‌دهد.
طبق اعلام سازمان تأمین‌اجتماعی ۱۸ نوع خدمت شامل انواع مستمری‌ها، خدمات درمانی، مزایای بیمه بیکاری و تعهدات کوتاه‌مدت و بلندمدت با ضریب پوشش54.8 درصد به‌عنوان بزرگترین نهاد ارائه‌دهنده حمایت‌های حوزه تأمین‌اجتماعی است که اکنون ضریب نفوذ این سازمان میان شاغلان حدود ۶۴.۵۳ است.

برش

پایداری منابع در صندوق تامین اجتماعی
سازمان تأمین‌اجتماعی پیش از دولت سیزدهم دارای چالش‌های مختلفی بود که در سال ١۴٠٠، یکی از چالش‌های اساسی این سازمان ناپایداری منابع بود که در کنار استقراض بی‌رویه (١٠۶ همت) برابر با ۴.٢ بود یعنی این سازمان یکی از ابربدهکارترین مجموعه به سیستم بانکی کشور شناخته می‌شد که در دولت سیزدهم با تعامل مثبت سازمان با دولت سیزدهم و مجلس شورای‌اسلامی بالغ بر ١٧٠ هزار میلیارد تومان تعدیه بدهی پرداخت شد. همچنین اقدامات اصلاحی و ساختاری در این سازمان صورت گرفت بر این اساس هشت هدف راهبردی جزو اولویت‌های تأمین‌اجتماعی قرار گرفت و توسعه پوشش بیمه‌ای برای آحاد جامعه مطابق با اصل ٢٩ قانون اساسی (که نقشی راهبردی در تأمین منابع مالی سازمان نیز ایفاء می‌کرد) در دستور کار سازمان قرار گرفت بر این اساس شرکت‌های زیان‌ده از سازمان تأمین‌اجتماعی گرفته شد و شرکت‌های مؤثر با بازدهی بالا در اختیار تأمین‌اجتماعی قرار گرفت. همه این عوامل و تأمین زیرساخت‌ها منجرشد تا سازمان تأمین‌اجتماعی به شرایط تقریباً متوازن بازگردد و ضریب پوشش بیمه‌ای در کشور روند افزایشی به خود بگیرد.