محمّد تقی‌زاده
منتقد فیلم

مستند نوار غزه با اسم لاتین Gaza Strip از مهم ترین مستندهایی است که درباره جنگ غزه ساخته شده است و با وجود اینکه بیش از 2 دهه از ساخت آن می‌گذرد، اما همچنان به عنوان یک منبع پژوهشی و نمایشی مهم سینمایی درباره تقابل فلسطین و اسرائیل محسوب می‌شود.
جیمز لانگلی، فیلمساز امریکایی که مستندهای دیگری نیز درباره عراق و ایران ساخته است(پروژه مستند درباره ایران در حال ساخت است) نخستین برگ برنده مستند نوار غزه به شمار می‌رود چرا که بررسی کارنامه فیلمسازی وی نشان از این دارد که شخصیتی مستقل و حرفه‌ای در فیلمسازی و سینما است و سعی دارد با هدف نمایش واقعیت و مستندسازی حقیقت، رویدادهای مهم جهان را که از چشم بسیاری از مستندسازان به طور عمد یا سهو مغفول مانده، به تصویر درآورد.
نوار غزه روایتگر ماجراهای مرتبط با غزه در سال 2000 و 2001 و همزمان با انتفاضه دوم است و در این میان لانگلی در مقام فیلمساز سعی کرده در گفت‌و‌گو با یک نوجوان خردسال به نام محمد حجازی این رخدادها را تبیین کند. مصاحبه با یک نوجوان کم سن و سال به عنوان راوی علاوه بر اینکه بار دراماتیک و احساسی فیلم را بالا برده باعث شده باورپذیری اتفاقات نیز بیشتر شود؛ گویی تماشاگر در حال تماشای یک رخداد عجیب و غریب از زبان یک کودک صادق است که کمتر با روایت‌های جعلی و دروغین بزرگسالان قرابت دارد و از سوی دیگر کمتر می‌توان روی او به عنوان یک سوژه ابزاری تأثیر گذاشت.
در طول مستند نوار غزه، وضعیت شهرهای مختلف این منطقه از جمله خان یونس و رفح نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد و دوربین جیمز لانگلی همچون چشمی تیزبین و واقع‌بین سعی دارد جوانب مختلف اتفاقات رخداده در این منطقه را بدون کم و کاست و از زبان راویان واقعی آن بیان کند.
شاید برگ برنده دیگر مستند نوار غزه همین رویارویی چشم در چشم با خاطیان اصلی جنگ غزه باشد. فیلم بجز یک متن کوتاه در اول فیلم هیچ الصاق و اضافه‌ای در قالب متن یا نریشن ندارد و هر آنچه می‌بینم اتفاقاتی است که در شهرهای غزه در حال جریان بوده یا از سوی مردم این منطقه روایت می‌شود. نوار غزه فرصت خوبی است برای آشنایی و شناخت مردم غزه و نزدیک شدن به دغدغه‌ها، رنج‌ها و نگرانی‌های آنها: از این رو این مستند از نگاه جامعه‌شناختی و مردم شناختی نیز اتفاقی مهم در مستندسازی غزه محسوب می‌شود. اینکه چرا فلسطین سر جنگ با اسرائیل دارد؟ چرا این جنگ تمامی ندارد و چالش صلح و مقاومت در این منطقه چگونه تبیین و چطور حل می‌شود؟ همه از جمله سؤالاتی است که در طول مستند می‌توان به پاسخ آن رسید.
لانگلی برخلاف آثار مشابهی که سعی دارند با دراماتیک کردن و احساسی کردن فضا روی تماشاگر خود تأثیر بگذارند، از این تمهید سینمایی و عاطفی کمترین بهره را در طول مستند خود برده و سعی کرده رئالیسم و تصویرسازی واقعیت را به عنوان اصلی‌ترین هدف خود در نظر گیرد حال در برخی مواقع نیز صحنه‌های متأثرکننده و احساسی در فیلم وجود دارد اما به هیچ عنوان فیلم در ورطه سانتی مانتالیسم و احساسات‌گرایی نمی‌افتد. برای نمونه صحبت‌های دردناک محمد در ارتباط با از دست دادن همه دوستان و نزدیکانش و بی‌میلی برای ادامه زندگی از بخش‌های متأثرکننده فیلم است که بدون پیش زمینه و پس زمینه و تمرکز بیش از حد بر آن به تصویر در آمده است.
صحنه‌‌های مربوط به بیمارستان و نشان دادن کودکان و زنان و مردانی که پشت سر هم وارد بیمارستان می‌شوند از دیگر بخش‌های مهم و تأثیرگذار فیلم است.
در این بخش تأثیر بمباران و گازهای اشک آور روی بدن و روح و روان کودکان و زنان مورد پرسش قرار گرفته و مصاحبه‌شوندگان اظهارات کوتاه اما باورپذیری را در ارتباط با تأثیرات مخرب گازهای اشک آور و کمبود دارو در این منطقه ابراز داشتند.
مستند 74 دقیقه‌ای نوار غزه با اینکه مستندی نسبتاً قدیمی درباره تقابل جنگ فلسطین و رژیم صهیونیستی است اما به دلیل اینکه بسیاری از این مشکلات ادامه دارد، همچنان مستندی قابل اتکا به شمار می‌رود که پخش آن از رسانه ملی نیز می‌تواند مناسب باشد چرا که یک فیلمساز امریکایی با سابقه بالای فیلمسازی ابعاد مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی منطقه غزه را در این جنگ مورد کنکاش قرار داده و به نوعی زبان مردم غزه برای گفت‌و‌گو با مردم جهان است.
جیمز لانگلی این فیلم را در وبسایت اختصاصی خود به صورت رایگان و با زیرنویس انگلیسی قرار داده و برخی پلتفرم‌های آنلاین از قبیل آپارات نیز نسخه زیرنویس فارسی آن را در اختیار مخاطبان قرار داده اند.