مدیرکل آموزش و تحقیقات وزارت کشور در گفت و گو با «ایران»:
تجاری سازی موفق علم و دانش در دستورکار دولت است
حضور هر ساله رئیس جمهور و اعضای دولت در دانشگاه‌ها، چه در مراسم روز دانشجو و چه غیر از آن، نشان دهنده توجه دولت سیزدهم به جایگاه اجتماعی، سیاسی و علمی و نخبگانی دانشگاه است. مطابق سخنان آیت‌الله رئیسی، دولت نگاهی جامع به دانشگاه دارد و بر آن است تا از ظرفیت‌های آن در حوزه‌های مختلف استفاده کند. در این زمینه با دکتر جلیل دارا، استاد دانشگاه و مدیر آموزش و تحقیقات وزارت کشور گفت‌و‌گو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
به عنوان یک چهره دانشگاهی، اهتمام رئیس جمهور برای حضور در دانشگاه‌ها را چطور ارزیابی می‌کنید و معنای اجتماعی و سیاسی این حضور چیست؟
ابتدا باید به این مسأله اشاره کرد که اساساً عرصه حکمرانی بدون پشتوانه فکری و بدون حضور نخبگان علمی و دانشگاهی نمی‌تواند پررونق و کارآمد باشد. بر همین اساس امروزه همه کشورها در حکومتداری و در عرصه حکمرانی، از نخبگان علمی و دانشگاهی استفاده می‌کنند.
به طور مثال در حوزه هوشمندسازی که یکی از ویژگی‌های حکمرانی امروز در دنیا محسوب می‌شود، شاهد استفاده فزاینده از نخبگان دانشگاهی هستیم. در کنار این مسأله، در کشور ما به دلیل مسائلی که جامعه ما به آن مبتلا است، اعم از مسائل اجتماعی تا اقتصادی، حضور نخبگان و دانشگاهی‌ها در عرصه حکومتداری بسیار مهم‌تر است. البته باید به این واقعیت هم اشاره کرد که از میان مسئولان، چهره‌ای که بیش از همه بر امتزاج میان نهاد علم و حکمرانی تأکید داشتند، مقام معظم رهبری هستند. رهبرانقلاب چه در دوران ریاست جمهوری و چه رهبری، ارتباطات گسترده‌ای با نخبگان دانشگاهی، اعم از دانشجویان و اساتید داشتند، جلساتی که از قضا دو سویه بود، یعنی نظرات، پیشنهادات و حتی انتقادات دانشجویان و اساتید دانشگاه شنیده شد. به تأسی از این رویه کلانی که رهبرانقلاب دارند، دولت‌ها هم این رویه را باید دنبال کنند.
در این میان، آقای رئیسی یکی از شخصیت‌هایی است که از ابتدای حضور در دولت، بنا را بر این گذاشتند که در جامعه علمی و دانشگاهی حضور داشته باشند.
این، نه صرفاً یک شعار، بلکه واقعیتی است که از عملکرد شخص رئیس جمهور فهمیده می‌شود که حتی در سال گذشته که برخی از دانشگاه‌های کشور هم ملتهب بود، شخص ایشان ارتباط با دانشگاه را قطع نکرد. در کنار این حضور در دانشگاه‌ها، رئیس جمهور اهتمام و تأکید دیگری هم دارند و آن، استفاده از نخبگان علمی و دانشگاهی در عرصه حکمرانی است.
در این راستا، شاهد حضور چهره‌های علمی در دولت و ارکان مختلف آن هستیم. به باور من، این حضور و توجه دولت و رئیس جمهور نسبت به دانشگاه، ناشی از درک این واقعیت است که کشور نمی‌تواند بدون مشارکت و نقش آفرینی دانشگاه‌ها، نسبت به حل مسائل خود توفیق داشته باشد.
در همین راستا، رئیس جمهور تأکید دارند که دانشگاه اتاق فکر و اندیشه ورزی دولت است. اما سؤال این است که این اتاق، چطور شکل می‌گیرد؟
این سخن که دانشگاه اتاق فکر و اندیشه ورزی دولت است، به این معنی است که کلان‌مسأله‌هایی که در کشور وجود دارد؛ چه احصای این کلان‌مسأله‌ها و چه ارائه راه‌حل و پیشنهاد، جز با حضور و مشارکت جامعه علمی و دانشگاهی میسر نیست. البته بنابر گزارش‌هایی که وجود دارد، می‌توان گفت اکنون وزارت علوم در راستای عملیاتی کردن این راهبرد رئیس جمهور حرکت می‌کند، اما انتظار می‌رود که این جریان تقویت شود. به عنوان یک دانشگاهی، معتقدم با شکل‌گیری چنین اتاق‌ها و فرایندهای ارتباطی دو سویه میان دولت و دانشگاه است که می‌توانیم شاهد تجاری‌سازی موفق علم و دانش باشیم یا اینکه مسیری فراهم شود تا در طرح‌ها و پروژه‌هایی که منجر به پیشرفت کشور می‌شود، از نخبگان دانشگاهی استفاده شود. یکی از نشانه های اینکه دانشگاه به اتاق فکر دولت تبدیل شده است، شرکت‌ها و فعالیت‌های دانش بنیان هستند که بنابر گزارش‌ها، در دولت سیزدهم شاهد جهش خوبی در این حوزه هستیم. برخی‌ها هم هستند که حضور مسئولان در دانشگاه‌ها یا اساساً رفت و آمد و ارتباط میان دولت و دانشگاها را بی‌ثمر ارزیابی می‌کنند.
برخلاف این تلقی، به عنوان یک چهره دانشگاهی، بر این باورم که جلسات مستمر رئیس جمهور با نخبگان و رفت و آمد مسئولان به دانشگاه‌ها، منجر به این خواهد شد که نخبگان جامعه، اعم از نخبگان دانشگاهی و غیردانشگاهی دیدگاه‌های خود را نسبت به مسائل مختلف اعلام کنند. ضمن اینکه مجموعه مسئولان هم با حضور در این جمع، مسائل و مشکلاتی که پیش روی آنها هست و کلان مسأله‌های کشور را در میان بگذارند و برای آن راه‌حل پیدا کنند.
سال گذشته که دشمن برنامه‌های گسترده‌ای برای اغتشاش در دانشگاه داشت، باز هم ارتباط دولت و دانشگاه قطع نشد. به نظر شما این توفیق چطور حاصل شد؟
همان‌طور که مقام معظم رهبری بارها اشاره کردند، دانشگاه باید سیاسی باشد و نسبت به پدیده‌های سیاسی واکنش نشان دهد، اما نباید سیاست‌زده باشد. اتفاقاتی که سال گذشته صورت گرفت، باعث شد در برخی دانشگاه‌ها شاهد آن باشیم که اندکی از مسیر علمی دانشگاه فاصله گرفته شود. البته به اعتقاد من جامعه دانشگاهی چندان دچار التهابات نشد که خود ناشی از هوشیاری دانشجویان و اساتید بود، اما همانقدری هم که شاهد برخی روندهای ناپسند بودیم، زیبنده دانشگاه‌های ما که معتقدیم اسلامی است، نبود. ممکن است افرادی در دانشگاه تمایل داشته باشند به مسائل جناحی دامن بزنند یا فضای دانشگاه را به سمت تربیت پیاده نظام برای یک جناح یا گروه سیاسی بکشانند، اما توجه جامعه استادی و نیز سیاست‌های کلان باید همواره این باشد که دانشگاه از مسیر علمی خود منحرف نشود. زیرا در تاریخ ما، هر گاه که می‌بینیم دانشگاه درحال حرکت به سمت درخشش‌های علمی است، در همان زمان می‌بینیم که دشمن تلاش می‌کند مشغولیت‌های انحرافی ایجاد کند تا فضای روبه پیشرفت علمی و جامعه دانشگاهی کشور را از مسیر خود منحرف کند. رئیس جمهور هم روز گذشته در دانشگاه شهید بهشتی به این مسأله توجه داشتند که دغدغه جمهوری اسلامی عدم پیشرفت ما است. از این رو باید هوشیاری وجود داشته باشد و مسئولان و دانشجویان فضای دانشگاه را به سمتی ببرند که این هدف دشمن محقق نشود. سال گذشته هم گرچه برخی تلاش کردند تا فضای دانشگاه را سیاست زده کنند، اما واقعاً دیدیم که هم دولت و هم بویژه خود جامعه دانشگاهی، اعم از اساتید و دانشجویان، تلاش کردند تا این اتفاق نیفتد.
به عنوان سؤال آخر، نسبت دولت و جامعه دانشگاهی را چطور می‌بینید؟
شاهد اهتمام رئیس جمهور نسبت به ارتباط با دانشگاه هستیم، اما در کنار این، معتقدیم میزان فعلی ارتباط میان دولت و دانشگاه، قطعاً برای رئیس جمهور رضایت بخش نیست. البته آقای رئیسی در جلسات متعدد بر این مسأله تأکید کردند و عملکرد ایشان و گزارشی که ما از حضور ایشان در جمع نخبگی و دانشگاهی داریم، این است که ایشان نه تنها بر بحث و گفت‌و‌گو تأکید دارند که معتقدند باید ارتباط میان دولت و دانشگاه گسترش یابد. به رغم همه این‌ها، توقع این است که این روند از سوی سایر بخش‌ها و اجزای دولت هم گسترش یابد.