امین محمودی
خبرنگار

سازمان غذا و خواربار جهانی (فائو) اعلام کرده است که ایران باوجود آنکه کشوری خشک و نیمه خشک محسوب می‌شود اما به دلیل وجود اقلیم‌های گوناگون در دل خود می‌تواند علاوه بر تأمین نیاز غذایی خود بخشی از مواد غذایی و محصولات کشاورزی کشورهای خاورمیانه را نیز تأمین کند و در این زمینه ارزآوری قابل توجهی داشته باشد.
کیفیت بالا و قیمت مناسب، دو عامل اصلی تقاضای بالای کشورهای دیگر برای واردات از ایران هستند.
از طرف دیگر کشاورزی بزرگ‌ترین بخش در اقتصاد کشورهای درحال ‌توسعه است که می‌تواند به شیوه‌های گوناگون مانند عرضه نیروی کار و سرمایه، تامین مواد خام و غذای ارزان، ایجاد بازار برای کالاهای تولیدی در بخش صنعت و تأمین ارز خارجی، به توسعه اقتصادی کشورها کمک کند.
به همین دلیل دولت سیزدهم و وزارت جهاد کشاورزی از ابتدای شروع به کار خود تجارت محصولات کشاورزی و مواد غذایی با کشورهای مختلف دنیا از جمله کشورهای همسایه را در دستور کار خود قرار داده است به همین دلیل آمارها حاکی از آن است که صادرات این محصولات طی دو سال اخیر با افزایش محسوسی روبه‌رو شده‌اند.
با این حال برخی از رسانه‌ها، کارشناسان و فعالان رسانه‌ای طی دو هفته اخیر این افزایش صادرات و ارزآوری صادرات محصولات کشاورزی را نادیده گرفته و بدون آن که زحمت رجوع به آمارهای گمرک را به خود بدهند، چشم و گوش بسته مدعی کاهش قابل توجه صادرات این محصولات شده‌اند.
به نظر می‌رسد فرافکنی این عده صرفاً به دلایل سیاسی برمی‌گردد به طوری که آنها نمی‌توانند توسعه تجارت محصولات کشاورزی و مواد غذایی ایران با همسایگان خود را که به مدد توسعه دیپلماسی اقتصادی دولت سیزدهم و وزارت جهاد کشاورزی ایجاد شده، ببینند.
 
جزئیات صادرات محصولات کشاورزی
براساس آمار گمرک در هفت ماهه سال جاری 4 میلیون و 288 هزار و 921 تن و 949 کیلوگرم به ارزش 3 میلیارد و 6 میلیون و 127 هزار و 437 دلار محصول کشاورزی و مواد غذایی شامل میوه و تره‌بار؛ خشکبار؛ محصولات حیوانی و صنایع وابسته؛ گل و گیاه دارویی، خوراکی، زینتی و صنعتی از کشور صادر شده است.
مطابق اعلام گمرک کشور، در هفت ماه سال جاری 79 میلیون و 490 هزار و 185 تن کالا به ارزش 28 میلیارد و 344 میلیون و 696 دلار به خارج از کشور صادر شده، بنابراین سهم آن از کل صادرات غیرنفتی کشور حدود 11 درصد بوده است.
این در حالی است که در سال گذشته در همین بازه زمانی 4 میلیون و 110 هزار و 64 تن و 993 کیلوگرم محصول کشاورزی و مواد غذایی به ارزش 2 میلیارد و 436 میلیون و 230 هزار و 555 کیلوگرم از کشورمان صادر شده بود.
بنابراین می‌توان گفت صادرات محصولات کشاورزی در بازه یک ساله اخیر به لحاظ وزنی حدوداً 5 درصد افزایش و به لحاظ ارزشی رشدی حدوداً 23 درصدی را تجربه کرده است.
از طرف دیگر آمارهای گمرک گویای آن است که در هفت ماهه سال 1400 (که می‌توان آن را به عنوان عملکرد دولت دوازدهم دانست) حدود 4 میلیون و 639 هزار و 650 تن و 256 کیلوگرم محصول کشاورزی و مواد غذایی به ارزش 2 میلیارد و 799 میلیون و 906 هزار و 639 دلار صادر شده بود.
بنابراین مقایسه صادرات محصولات کشاورزی و مواد غذایی در هفت ماهه سال جاری با سال آخر دولت دوازدهم (1400) نشان دهنده آن است که به لحاظ وزنی کاهشی 7 درصدی داشته و به لحاظ ارزشی با رشدی 7 درصدی روبه‌رو شده است.
عمده‌ترین محصولات و مقاصد صادراتی محصولات کشاورزی
میوه و تره‌بار، خشکبار، محصولات حیوانی و صنایع وابسته (لبنیات و شیلات) و گل و گیاه دارویی، خوراکی، زینتی و صنعتی از جمله زعفران بیشترین میزان صادرات را به خود اختصاص دادند.
به صورت جزئی‌تر نیز می‌توان گفت طی هفت ماهه سال جاری محصولات شیلاتی شامل خاویار و میگو و محصولات لبنی بیشترین میزان صادرات محصولات کشاورزی و مواد غذایی را به خود اختصاص دادند. همچنین انواع سبزی و صیفی‌جات و محصولات جالیزی ازجمله هندوانه و گوجه ‌فرنگی، مرکبات، زعفران و پسته بیشترین میزان صادرات محصولات کشاورزی را به خود اختصاص داده‌اند که عمده‌ترین مقاصد صادراتی نیز کشورهای عراق، امارات، روسیه، چین، پاکستان و افغانستان بوده است. به طوری که به عنوان نمونه در 7 ماهه 1402 صادرات محصولات لبنی از لحاظ ارزشی رشدی حدوداً 15 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل را تجربه کرده و به بیش از 436 میلیون دلار رسیده که در این بین سه محصول شیرخشک صنعتی، شیر و خامه و پنیر بیش از 70 درصد سهم سبد صادراتی برحسب ارزش را به خود اختصاص داده‌اند. از طرف دیگر رکود صادرات تخم مرغ نیز در سال جاری شکسته شده و به بیش از 100 میلیون دلار در این بازه زمانی رسیده است.