حامد جیرودی
خبر‌نگار

تیم ملی فوتبال کشورمان، امروز در ازبکستان به میدان می‌رود. جایی که سرزمین آشنایی برای ایرانیان محسوب می‌شود. نخستین مردمانی که در آسیای میانه مسکن گزیدند، سکاهای ایرانی‌تبار (دسته‌ای از مردمان آریایی کوچ‌نشین ایرانی) بودند که در هزاره نخست پیش از میلاد از دشت‌های شمالی منطقه کنونی ازبکستان و دیگر مناطق اطراف وارد این سرزمین شده بودند. این کوچ‌نشینان پس از یکجانشینی در این مناطق، سامانه آبیاری گسترده‌ای را پیرامون رودهای آسیای مرکزی بنا کردند و در این زمان شهرهایی چون بخارا و سمرقند به عنوان مراکز حکومتی و فرهنگی ایجاد شدند. در سده پنجم پیش از میلاد، مملکت‌هایی از اقوام ایرانی‌تبار باختری و سغدی بر کلیه این مناطق تسلط داشتند. پس از آنکه چین آغاز به گسترش راه ابریشم به سمت غرب نمود، شهرهای ایرانی نیز از این فرصت بازرگانی سود جسته و تبدیل به مراکز تجاری شدند و در نتیجه آن شهرهای بخارا و سمرقند نیز تبدیل به شهرهای بسیار ثروتمند شده و به یکی از نیرومندترین و پرنفوذترین ایالت‌های ایران در دوران باستان تبدیل شدند. در سال ۳۲۷ پیش از میلاد و زمانی که اسکندر مقدونی ایران را تصرف کرد، ایالت‌های سغد و باختر (ازبکستان امروزی) نیز به تصرف اسکندر درآمد. به روایت تاریخدانان، ایستادگی مردم این نواحی در برابر لشکر اسکندر بسیار شدید بود و باعث شد که نیروی او در این مناطق همواره درگیر و گرفتار بماند. در دوران پیش و پس از آن، منطقه ازبکستان همواره برای سده‌های پیاپی بخشی از ایران بود اما پس از گذشت قرن‌ها و پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، به عنوان کشوری مستقل اعلام موجودیت نمود و تیم ملی فوتبال این کشور نیز نخستین بازی خود را با تاجیکستان در ۱۷ ژوئن ۱۹۹۲ انجام داد.

تقابل‌های 25 ساله
اما ازبکستان و ایران در حالی از ساعت 16:30 امروز در مرحله دوم مقدماتی جام جهانی 2026 در ورزشگاه بنیادکار تاشکند برابر هم قرار می‌گیرند که از 25 سال گذشته تاکنون 12 دیدار در رده بزرگسالان برابر هم برگزار کرده‌اند که حاصل آن، 10 برد برای ایران، یک تساوی و یک برد برای ازبکستان بوده است. در این دیدارها، 16 گل ایران به ثمر رسانده و ازبک‌ها هم سه بار موفق به گلزنی شده‌اند. این دو تیم اولین‌بار 23 آذر 1377 در بازی‌های آسیایی 1998 بانکوک برابر هم قرار گرفتند که با پیروزی 4-0 ایران همراه بود و بهترین برد تیم ملی مقابل این تیم تاکنون به حساب می‌آید. آخرین بازی دو تیم هم پنج ماه پیش یعنی 30 خرداد در فینال تورنمنت کافا برگزار شد که ایران با تک گل سردار آزمون، 1-0 میزبان خود را شکست داد و به قهرمانی رسید. به این ترتیب، سردار با زدن سه گل به ازبک‌ها، در کنار علی دایی بهترین گلزن ایران در تاریخ جدال‌ها با این تیم محسوب می‌شود. ضمن اینکه از بین بازیکنان فعلی ایران هم، مهدی طارمی و مهدی ترابی (2 بار) و روزبه چشمی یک بار موفق به گلزنی به این تیم شده‌اند. جالب اینکه یک گل ازبکستان به ایران هم به اشتباه توسط رحمان رضایی مربی فعلی تیم ملی، وارد دروازه ایران شده است.

شرایط فنی دو تیم
ایران در شرایطی دومین بازی خود در مقدماتی جام جهانی را برگزار می‌کند که شاگردان امیر قلعه‌نویی در بازی اول خود با نتیجه 4-0 مقابل هنگ‌کنگ به پیروزی رسیدند تا با توجه به برد 3-1 ازبکستان برابر ترکمنستان، با تفاضل گل بهتر در صدر گروه E این رقابت‌ها قرار بگیرند و حالا به دنبال این هستند تا با برتری برابر ازبک‌ها، جایگاه خود را در رده نخست بهبود بخشند. قلعه‌نویی که در این بازی علیرضا جهانبخش را به دلیل مصدومیت همسترینگ در جریان دیدار با هنگ‌کنگ دراختیار ندارد، مجبور است تغییراتی را نسبت به بازی با هنگ‌کنگ در ترکیب اصلی‌اش ایجاد کند. با این حال، او آنقدر ستاره و مهره در اختیار دارد که دغدغه‌ای بابت نبودن جهانبخش ندارد و می‌تواند از نفرات جایگزین مانند ترابی یا مهرداد محمدی و سامان قدوس به عنوان وینگر بهره ببرد. در سمت مقابل، گرگ‌های سفید (لقب تیم ملی ازبکستان) هم که اکنون با 52 رده اختلاف پایین‌تر از ایران (21) در رتبه 73 رنکینگ جهان و دهم آسیا قرار دارند، لژیونرهای شاخصی در جمع نفرات خود دارند. عبدالقادر خوسانوف در (لانس)، رستم آشورماتوف (روبین کازان)، عبدالله عبدالله‌اف (خورفکان)، حسن‌الدین علیقلف (ریزاسپور)، عزیزجان گانیف (الاهلی امارات)، اتابک شوکوروف (فاتح کاراگمرک) خوجیمات ارکینوف (تورپدو مسکو)، عباس‌بک فیض‌الله‌اف (زسکا مسکو)، ایگور سرگئی‌اف (پاسوم یونایتد)، بوبور عبدالخالق‌اف (اورداباسی قزاقستان) و جلال‌الدین ماشاریپوف در (پانسریاکوس) بازی می‌کنند. ضمن اینکه الدور شاهمرادف کاپیتان این تیم هم در (کالیاری) بازی می‌کند که دست سرچکو کاتانچ سرمربی اسلونیایی ازبکستان را بازگذاشته است. مربی‌ای که به عنوان سرمربی عراق دو بار مغلوب ایران شد و یک‌بار هم برنده شد اما در تقابل با قلعه‌نویی بازنده بوده است. مربی‌ای که از زمان حضورش روی نیمکت ایران یک تساوی و 9 برد پیاپی به دست آورده و می‌خواهد با وجود بیماری و درد ناشی از سنگ کلیه، ضمن حفظ رکورد بی‌شکستی خود با تیم ملی، با آمار دراگان اسکوچیچ در تیم ملی که 10 برد متوالی‌ کسب کرده بود، برابری کند. همچنین قلعه‌نویی تا پیش از این دو بار به عنوان سرمربی تیم ملی برابر ازبکستان برنده شده و حالا به دنبال سومین برد مقابل این تیم است. قضاوت این مسابقه را محمد عبدالله محمد از امارات به همراه دو کمک هموطنش محمد احمد الحمدی و محمد حسن المحری برعهده دارد.

کاتانچ: ایران می‌تواند ما را مجازات کند

سرچکو کاتانچ سرمربی تیم ملی ازبکستان در نشست خبری پیش از دیدار با ایران گفت: «ما و همه بازیکنان آماده این مسابقه هستیم. احترام زیادی برای ایران قائل هستم و این تیم یکی از بهترین‌های آسیاست. تیم‌ها کار بسیار دشواری برای بازی با ایران دارند. در بازی‌های اخیر به اندازه کافی گل زده‌ایم. بازی با ایران به ما این امکان را می‌دهد که سطح خود را بدانیم.» او درباره تفاوت بازی با ایران در مرحله انتخابی جام جهانی ۲۰۲۶، نسبت به دیدار خردادماه دو تیم در تورنمنت دوستانه کافا عنوان کرد: «آن یک مسابقه دوستانه بود و جدی نبود اما دیدارهای انتخابی جام‌جهانی کاملاً متفاوت است و فشار متفاوتی به بازیکنان وارد می‌شود. بازیکنان تیم ایران سال‌ها کنار هم بازی کرده‌اند و عمدتاً با سیستم یکسانی بازی می‌کنند. آنها می‌توانند شما را مجازات کنند و فردا باید بی‌نقص بازی کنیم. شما بهتر از من می‌دانید که مهاجمان، وینگرها و هافبک‌های ایران در چه وضعیتی هستند.» کاتانچ با بیان اینکه بازی با ایران باید یک چالش برای ازبک‌ها باشد، یادآور شد: «اگر در این مسابقه شکست بخوریم، اتفاقی نمی‌افتد و بازی‌های دیگری پیش‌رو داریم اما خوب است که ایران را ببریم. البته ببریم هم اتفاق خاصی رخ نمی‌دهد و بعد از یکی دو روز، زندگی ادامه دارد.» جلال‌الدین ماشاریپوف، بازیکن فوتبال ازبکستان نیز پیش از این دیدار گفت: «یک مسابقه مهم داریم. دیدار با ایران بدون شک جذاب‌ترین دیدار گروه است و همانند ما، نگاه بقیه هم به این مسابقه خواهد بود. بازی با ایران خیلی دشوار است ولی تمام تلاش‌مان را می‌کنیم که این مانع را به خوبی از سر راه برداریم.»