راضیه خوئینی
خبرنگار

تالاب زریبار (زریوار) ازخاص ترین دریاچه‌های آب شیرین جهان در غرب کشور و از قطب‌های مهم و زیبای گردشگری به شمار می‌آید. این دریاچه در فاصله 3 کیلومتری غرب مریوان آنقدر از اهمیت بالایی برخوردار است که در دور نخست سفر رئیس‌جمهور به کردستان ۳۰۰ میلیارد ریال به منظور طرح‌های پژوهشی، عمرانی و حفاظتی به این تالاب اختصاص داده شد.
اقبال حمیدی، مدیر کل حفاظت محیط زیست کردستان در گفت‌و‌گو با «ایران» به ارائه جزئیاتی از طرح‌های پژوهشی، عمرانی و حفاظتی پرداخت که قرار است با استفاده از اعتبارات 30 میلیارد تومانی به بهبود وضعیت تالاب و رسیدن زریوار به شرایط آرمانی کمک کند.
حمیدی با اشاره به برنامه‌هایی بر اساس مطالعات جامعی که پیش از سال 1394 طرح‌ریزی شده بود، اظهار کرد: بر اساس مطالعات جامع و با در نظر گرفتن ذینفعان مختلف و هماهنگی با سایر ارگان‌ها مانند آب منطقه‌ای، جهاد کشاورزی، سازمان گردشگری، آبفا و حتی منابع طبیعی برنامه‌هایی طرح‌ریزی شده است. 10 روستای اطراف زریوار، تعاونی‌هایی که در آن منطقه حضور دارند؛ مانند تعاونی قایقرانی‌ها و حدود 54 خانواده که از این محل ارتزاق می‌کنند، ذینفعان این منطقه هستند. قاعدتاً این اعتبارات با توجه به مطالبات مردمی و واحدهای پذیرایی در حوزه گردشگری که در این منطقه وجود دارد در راستای ساماندهی مباحث گردشگری، مدیریت منابع و کاهش کمی و کیفی تالاب، مدیریت آلاینده‌های ورودی به تالاب و بحث‌های آموزشی از جمله آموزش‌های مردمی و اموری در راستای حفاظت و صیانت از این تالاب هزینه خواهد شد.

بهبود وضعیت کنونی تالاب
اقبال حمیدی با یادآوری بارش‌های خوب سال گذشته، دریاچه را از لحاظ پویایی در شرایط خوبی توصیف کرد و افزود: این وضعیت مورد بازدید معاونت محیط زیست و ریاست جمهوری قرار گرفت. این تالاب نسبت به تالاب‌های سطح کشور از وضعیت بسیار مناسبی برخوردار است. باوجود چالش‌ها و تنش‌های موجود، در زمینه کنترل دست درازی‌ها به تالاب، اجرای برنامه‌های جامعی را از نظر حریم‌گذاری و بحث احیای حریم بستر و تقریباً حد بستر آب منطقه‌ای آغاز کرده‌ایم.
حمیدی گفت: بخشی از اعتبارات مصوب ریاست جمهوری را به اطفای حریق، خرید تجهیزات و کنترل پایش کمی و کیفی تالاب همچنین مطالعاتی در حوزه ایمونولوژی و اکولوژی تالاب و بحث مطالعات کمی و کیفی آب اختصاص داده‌ایم.
وی درخصوص اقدامات و پروژه‌هایی که بر اساس مصوبات در سفر اول رئیس جمهور به استان کردستان و اعتباراتی که به این تالاب طی سه سال اختصاص داده شده بود، تأکید کرد: در سال اول، 1401 که شش و نیم میلیارد تخصیص داده شد، به منظور خرید ماشین، قایق و افزایش و ارتقای پایش مانیتورینگ تالاب، استفاده از پهپاد برای کنترل‌های لازم و جلوگیری از دست درازی، تخریب و آتش‌سوزی در تالاب هزینه کردیم.
حمیدی با اشاره به اقدامات مثبت سال گذشته و تداوم آن در امسال یادآور شد: بحث انتقال آب، پروژه مشترک آب منطقه‌ای و محیط زیست بوده است و حقابه تالاب شاید بعد از سال‌ها پیگیری تقریباً 4-3 ماه پیش به نتیجه رسید و سالانه در حد 5-4 میلیون مترمکعب می‌تواند به مجموعه کاسه آبی تالاب بیفزاید.
وی افتتاح پروژه‌های کشاورزی در پایاب تالاب زریوار با حضور وزیر جهاد کشاورزی را از کلان پروژه‌های این استان خواند و افزود: قاعدتاً یکی از دغدغه‌های اصلی ما بحث کشاورزی و چاه‌های مجاز و غیرمجاز در پایین دست حوزه تالاب است، زیرا در بحث زهکش کردن آب و کاهش حجم کاسه آبی تالاب تأثیر بسزایی داشتند که با انتقال آبی از سد گاران و اتصال آن به تالاب زریوار دیگر چنین دغدغه‌ای در حوزه پایین دست نخواهیم داشت.

تأمین آب شرب از تالاب
حمیدی آب شرب شهر مریوان را از مشکلات دیگر دانست و بیان کرد: با اختصاص اعتباراتی به تصفیه خانه و استفاده از سد گاران برای شرب مریوان امیدواریم که تا سال دیگر این امر محقق شود و بتوانیم مشکل برداشت آب از حوزه بالا دست تالاب را مرتفع کنیم. طرح‌های خوبی که اداره منابع طبیعی در آبخیزداری حوزه تالاب و حوزه حیات وحش انجام داده همگی در افزایش حد وسط آب تالاب و کنترل ثبات و کنترل فرسایش، تأثیر بسزایی در اطراف تالاب به سمت کاسه آبی دارد.
وی با ذکر شرایط دریاچه که نه رودخانه‌ای به آن منتهی و نه آبی به آن تزریق می‌شد، تأکید کرد: بیشتر آب آن از طریق نزولات آسمانی، بارش‌های فصلی و چشمه‌های کف جوش تالاب تأمین می‌شد. قاعدتاً با افتتاح این پروژه‌های کشاورزی در پایین دست و محدود کردن دسترسی به چاه‌ها، آینده بسیار خوبی در انتظار تالاب خواهد بود. ذخیره فعلی تالاب اکنون نزدیک به 4 میلیون مترمکعب است که نسبت به سنوات گذشته ارتفاع قابل توجهی پیدا کرده.
حمیدی با بیان اینکه سال گذشته بالغ بر 250 تا 260 هکتار از نیزارهای تالاب در آتش سوختند، تأکید کرد: درباره حریق در نیزارها با ارائه آموزش‌های لازم و همکاری مردم، امسال شاهد آتش‌سوزی گسترده‌ای در نیزارها نبودیم و این به دلیل ارائه آموزش‌ها و کنترل‌های لازم و همکاری روستاهای اطراف و علاقه‌مندان به تالاب زریوار است. این تالاب بیست و پنجمین تالاب تحت کنوانسیون جهانی است. این نشان می‌دهد که ما با مردم به نقطه مشترکی رسیدیم که حریقی در زریوار نداشتیم و این نویدبخش حرکت همسو و مشترک مردم با محیط زیست است.
حمیدی ادامه داد: دغدغه ما حفظ این تالاب بین‌المللی است که در سطح کشور از وضعیت بسیار پویا و زنده‌ای از لحاظ تنوع گیاهی، آبزیان و پرندگان برخوردار است. تمام هم و غم «محیط زیست» حفاظت از این سرمایه ملی و نگین غرب کشور است. با اعتبارات تخصیص داده شده از سوی رئیس جمهوری که نگاهی ویژه به این استان و بویژه حوزه تالاب زریوار داشته‌اند به شرایط آرمانی این تالاب نزدیک‌تر خواهیم شد.
وی درباره وضعیت فعلی تالاب افزود: سنوات گذشته حجم این تالاب در حد 24 تا 26 میلیون متر مکعب بود که با بارندگی‌های سال گذشته به حجم قابل توجه 34 میلیون مترمکعب رسیده است. این نسبت به سنوات گذشته و تقریباً یک افق 10 ساله، افزایش قابل توجهی به شمار می‌آید. با مرتفع شدن این تنش‌ها و محدودیت برداشت‌ها قاعدتاً سال آینده وضعیت به مراتب بهتری خواهد داشت.
حمیدی درباره فضای سبز تالاب گفت: حدود 1 ونیم تا 2 میلیون مترمکعب سالانه برای آبیاری فضاهای سبز استفاده می‌شد که با حمایت دادستان محترم، این برداشت آب را حذف و به سایر چشمه‌ها و منابع جایگزین در جنوب شهر مریوان هدایت کردیم که به راحتی می‌توانستند آب فضای سبز شهر مریوان را تأمین کنند.
وی درباره شبکه فاضلاب سه روستای ضلع شرقی تالاب بیان کرد: با اخذ اعتبارات کافی مشکل فاضلاب یک روستای پرجمعیت در پایین‌دست را در حال حاضر حل کرده‌ایم. طراحی شبکه فاضلاب یکی دو روستای بالادست که فاصله 4-3 کیلومتری با تالاب دارند و به دلیل بعد مسافت فاضلاب آنها به سمت تالاب نمی‌آید تا دو ماه آینده تکمیل می‌شود. با این طرح مشکل فاضلاب این روستاها برای همیشه حل شده و به تصفیه خانه فاضلاب شهری متصل خواهند شد.