خاطره‌گویی فلسطینیان برای پیشگیری از فراموشی
علی‌الله سلیمی
نویسنده و منتقد ادبی
نهضت ادبی خاطره‌نویسی در ادبیات مقاومت فلسطین که بخش انکارناپذیری از تاریخ شفاهی سرزمین‌های اشغالی را هم شامل می‌شود، از همان ابتدای شکل‌گیری ادبیات مقاومت در این سرزمین مقدس تا به امروز دستاورد چندانی نداشته و برای این خلأ بزرگ تاریخی دلایل متعددی را می‌توان برشمرد. از‌جمله، نبود مراکز فرهنگی و ادبی مرتبط با این موضوع متمرکز در داخل سرزمین‌های اشغالی و همچنین نداشتن دسترسی آسان به افرادی که خاطراتی از سال‌های اولیه اشغال این سرزمین توسط رژیم غاصب صهیونیستی دارند، چرا که بسیاری از ساکنان اصلی و فلسطینی این سرزمین مقدس از همان سال‌های نخست اشغال این کشور، آواره شده، جا و مکان مشخص و متمرکزی در طول این سال‌ها نداشته‌اند که بشود به‌راحتی به آنها دسترسی داشت و گنجینه‌ای از خاطرات دست‌اول و مستند را از زبان این افراد که در اصل شاهدان اصلی واقعه اشغال سرزمین فلسطین بوده‌اند ثبت، ضبط و مکتوب کرد تا به‌عنوان سندی قابل‌دفاع و ماندگار از اشغالگری توسط رژیم صهیونیستی برای نسل‌های آینده فلسطینی‌ها و حتی مسلمانان و دیگر ملت‌های جهان باقی بماند. با این حال، معدود مراکز فرهنگی و رسانه‌ای در خارج از سرزمین‌های اشغالی در زمینه گردآوری و انتشار خاطرات رانده‌شدگان از سرزمین فلسطین دست به کار شده و برخی از این مراکز دستاوردهای قابل‌توجهی هم در این بخش داشته‌اند. از جمله، خبرگزاری قدس (قدسنا) در کشورمان که بااستفاده از حضور و تجربه خبرنگاران خود در غزه و نوار باختری و همچنین اردن و سوریه، سلسله گفت‌وگوهایی با تعدادی از فلسطینی‌های شاهد غصب این سرزمین توسط صهیونیست‌ها انجام داده و حاصل این گفت‌وگوها را در قالب کتاب «تا فراموش نشوی» باعنوان فرعی: خاطرات رانده‌شدگان سرزمین فلسطین، تهیه و منتشر کرده است. کتاب حاضر دربردارنده مصاحبه و گفت‌وگو با فرزندان فلسطین است؛ فرزندانی که اغلب آنها در سال 1948 با ترفندهای گوناگون نظامی و سیاسی اشغالگران و ضعف و انفعال دولت‌ها و ارتش‌های عربی، از سرزمین آبا و اجدادی خود اخراج و آواره و در نقاط مختلف داخل یا خارج فلسطین اردوگاه‌نشین و جیره‌خوار سازمان ملل شدند. این مصاحبه‌ها از زبان فلسطینی‌های سالخورده‌‌ای است که اکنون عمری بین 75 تا 90 سال دارند و هنگام اشغال سرزمین فلسطین سنی بین 10 تا 30 سال داشتند و شاهد نحوه اشغال سرزمین فلسطین و آوارگی صدهاهزار آواره فلسطینی بودند. علاوه‌بر این، کتاب به بررسی شیوه‌ها و شگردها و اهداف اشغال، استثمار، قیمومیت، ماهیت مجامع بین‌المللی ترور، ارعاب رژیم صهیونیستی هم می‌پردازد. کتاب حاضر مستند به مشاهدات زنان و مردانی است که در اشغال فلسطین، خود به چشم دیده‌اند که چه بر این سرزمین رفته و چگونه آنها را آواره کرده‌اند. بنابراین، یکی از ویژگی‌های کتاب «تا فراموش نشوی» این است که شایعات ساخته و پرداخته سرویس‌های خبری صهیونیسم برای شبهه‌افکنی در اذهان جهانیان را خنثی می‌کند. شایعاتی مانند اینکه فلسطینی‌ها سرزمین خود را فروخته‌اند یا چرا برای آزادی وطن خود و آواره نشدن مقاومت نکردند و نجنگیدند؟ با خواندن خاطرات بازماندگان واقعی روز نکبت (یوم النکبه -۱۵ مه ۱۹۴۸- روز اشغال فلسطین و آوارگی مردم این سرزمین گفته می‌شود.) که اشغال و آوارگی را حس و لمس کرده‌اند، مخاطب درمی‌یابد که «هولوکاست» واقعی چیست و کجاست. البته مشت نمونه خروار است. مجموعه مصاحبه‌های این کتاب توسط خبرنگاران خبرگزاری قدس (قدسنا)؛ ناهض منصور و رشید شاهین به‌صورت گفت‌وگو در نوار غزه، کرانه باختری، اردن و سوریه و نیز برخی منابع معتبر تهیه و از سوی تحریریه خبرگزاری قدس در تهران، دکتر مصطفی پارسایی‌پور، محمد ماجد‌نجار، مهدی عزیزی و زیبا میرزامحمدی با حفظ امانت به فارسی برگردانده شده است. در نهایت، گفت‌وگوها به قلم محمدرضا سهرابی‌نژاد ویرایش ادبی و نگارش یافته و از سوی انتشارات سروش چاپ و منتشر شده است.