تحلیل امام موسی صدر از جنگ اکتبر
محسن راحمی
فعال رسانه
عملیات «طوفان‌الاقصی» در ۷ اکتبر، تحلیل‌ها و بحث‌های مختلفی را در محافل مختلف برانگیخت. اما شاید بتوان حلقه وصل تمام این تحلیل‌ها را تأکید بر «تغییر معادله و زمین بازی» و «درهم‌شکسته شدن تصور شکست‌ناپذیری اسرائیل» دانست. جالب اینجاست که امام موسی صدر درباره جنگ اکتبر ۱۹۷۳ هم نظراتی دارد که کاملاً با تحلیل‌های امروز درباره عملیات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ شباهت دارد.در این جنگ اعراب با ابتکار عمل باعث غافلگیری دشمن صهیونیستی شدند و ضربات سختی را بر پیکره این رژیم وارد کردند.
تشابه جنگ اکتبر و جنگ بدر
در جلد هشتم از مجموعه «گام به گام با امام»، سندی از یکی از مصاحبه‌های امام موسی صدر منتشر شده است که مربوط به گفت‌وگویی است که رهبر شیعیان لبنان در تاریخ ۰۵/۱۰/۱۹۷۷ یعنی چهار سال پس از جنگ اکتبر ۱۹۷۳ با روزنامه «البعث» سوریه انجام داده است. امام موسی صدر در این مصاحبه با اشاره به جنگ بدر به عنوان نقطه عطفی در تاریخ اسلام و نخستین تجربه انقلاب فراگیر مؤمنانه امت می‌گوید: «جامعه نوپای اسلامی، پیش از جنگ بدر، خود را در خطر می‌دید و دشمنان خود یعنی جامعه مکه یا قریش را قدرتمند و خطرناک می‌شمرد.» (جلد ۸ ص ۳۸۴)
جنگ اکتبر به مثابه یک نقطه عطف تاریخی
با این حال جنگ در گرفت و مسلمانان پیروز این کارزار شدند. امام موسی صدر در ادامه با تشبیه جنگ اکتبر ۱۹۷۳ به این واقعه صدر اسلام به بیان تحلیل خود از این جنگ می‌پردازد و جنگ اکتبر را همانند جنگ بدر، یک نقطه عطف قلمداد می‌کند. امام صدر می‌گوید: «جنگ‌هایی که در سال ۱۹۴۸ و ۱۹۵۶ و به ویژه ۱۹۶۷ رخ داد … تقریباً برای اعراب مسلم کرده بود که اسرائیل شکست‌ناپذیر است و اعراب نمی‌توانند پیروز شوند و پیروزی بر اسرائیل تقریباً محال است. ولی جنگ اکتبر این تصور را از بین برد.» (همان)
رهبر شیعیان لبنان ادامه می‌دهد: «این نخستین بار بود که نقشه فراگیری برای جنگ کشیده شد و عامل زمان و مکان و مسیر و حتی وزش باد و امواج و نور خورشید به طور علمی مورد بررسی قرار گرفت. نخستین بار که به خوبی از سلاح‌های پیشرفته و موشک‌ها و هواپیما در سرزمین‌های عربی استفاده شد. از این رو می‌توان جنگ اکتبر را نقطه عطفی در تاریخ این امت دانست؛ درست همان گونه که روز جنگ بدر روز فرقان بود، است» (جلد ۸ ص ۳۸۵)
هشدار راهبردی امام صدر به گروه‌های مقاومت
امام موسی صدر در جمع بندی تحلیل خود از جنگ اکتبر می‌گوید: «در واقع این جنگ تنها گذار مکانی نبود، بلکه گذاری روحی و روانی نیز بود.» او اضافه می‌کند: «ما از احساس ضعف به احساس قدرت گذار کردیم و از بی‌اعتمادی به خود، به اعتماد به نفس رسیدیم.» (همان)چنانکه در تحلیل امام موسی صدر هم برمی‌آید این «نبرد نقطه عطفی در تاریخ امت» به حساب می‌آمد هر چند که در ادامه با سهل‌انگاری و بی‌کفایتی حکام عرب، از این دستاورد آنچنان که باید حفاظت نشد.جالب اینجاست که امام موسی صدر همان زمان هم نسبت به این مهم هشدار داده بود که «ممکن است در ابتدای این فصل جدید از تاریخ عرب که پس از جنگ اکتبر آغاز شده است به تجربه‌های دیگری دست یابیم و تلاش‌های فراوانی هدر رود». (همان) هشداری که باید در روزهای پس از پایان جنگ فعلی هم نصب‌العین گروه‌های مقاومت فلسطینی قرار گیرد.اما او اضافه کرده بود که با وجود این مخاطرات «تاریخ در جایگاه واقعی و در مسیر درست قرار گرفته است؛ یعنی در مسیر اعتماد به این امت و درنتیجه در مسیری بدون بن بست.» (همان)
اسرائیل‌شناسی در اندیشه امام موسی صدر
مرور فقرات بالا ضرورت و اهمیت بازخوانی آرای رهبر شیعیان جنوب لبنان درباره دشمن صهیونیستی را بیش از پیش یادآور می‌شود. «اسرائیل‌شناسی» بحثی جدی و محوری در اندیشه امام موسی صدر است که از لابه‌لای اوراق این مجموعه کتاب، چهارچوب آن به خوبی قابل احصاست. چهارچوبی که مبتنی بر یک مبنای الهیاتی است که پیشینه اندیشه صهیونیسم را به دوران پیش از میلاد مسیح(ع) و تحریفات علمای یهود بازمی‌گرداند که در ادامه در تاریخ استمرار پیدا کرده است.
اسرائیل در اندیشه امام موسی صدر، شر مطلق، ضد اسلام، ضد مسیحیت، ضد ایمان، ضد قومیت عربی، ضد انسانیت و ضد میهن است. «ما اسرائیل را شر مطلق می‌دانیم. بدتر از اسرائیل در جهان وجود ندارد. اگر اسرائیل و شیطان با یکدیگر بجنگند، ما در کنار شیطان می‌ایستیم. اگر اسرائیل با چپ بجنگد، ما درکنار چپ خواهیم ایستاد. اگر اسرائیل با راست بجنگد، در کنار راست خواهیم ایستاد. این است معنای «اسرائیل شر مطلق است». من شخصاً در حد مطالعاتم هیچ نهادی را خطرناک‌تر از اسرائیل نمی‌شناسم.» (گام به گام با امام- ج ۱۲ ص ۲۶۷)
امام در جایی دیگر اسرائیل را باطل مطلق قلمداد می‌کند و می‌گوید: «دشمن شما نماد باطل، همه باطل است.» (گام به گام با امام موسی صدر- جلد ۲ ص ۱۶۲)
«گام به گام با امام» مجموعه گفتارها و مصاحبه‌ها و مقالات سیدموسی صدر، ترجمه مجموعه 12 جلدی مسیره الإمام السید موسی صدر است که توسط مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر منتشر شده است.