نیلوفر  منصوریه
خبرنگار

چه کسی گمان می‌کرد که روزی، حیوانات اهلی مجبور شوند از نان تغذیه کنند. حیواناتی که در چرخه طبیعت، نان آور دامداران محسوب می‌شوند، حالا به نانخور تبدیل شده‌اند.
ماجرا از این قرار است که برخی از افراد سودجو برای رسیدن به درآمد بیشتر، نان مردم را از نانوایی‌ها می‌خرند و آنها را خشک می‌کنند و به دامداران می‌فروشند. قیمت سه عدد نان بربری گرم 3 هزار و 300 معادل یک کیلو و 200 گرم آرد و قیمت نان خشک کیلویی 8 هزار تومان است. درست چند روز پیش بود که رسانه‌ها از شناسایی و بازداشت فردی در شیروان که ماهانه ۱۰‌هزار قرص نان خریداری می‌کرد و برای مصرف دام و طیور خشک می‌کرد، خبر دادند. همچنین اعلام کردند که حدود 5 هزار قرص نان احتکار شده در یکی از منازل حاشیه شهر بجنورد خشک و به عنوان خوراک دام به دامداران عرضه می‌شود.

نان خشک در لیست غذایی دام
طی تماسی که با یکی از فعالان رسانه‌ای در خراسان شمالی، داشتیم به این موضوع اذعان کرده و به «ایران» می‌گوید این موضوع جدیدی نیست. صائب در خصوص مشکلات تأمین نهاده‌های دامی می‌گوید: «سالیان سال است که نان خشک در لیست غذایی دام‌ها قرار دارد. اکنون نیز به دلیل افزایش قیمت نهاده‌های دامی، خرید نان بیش از پیش رونق گرفته است. او می‌گوید حتی برخی از دامداران ناگزیر، شکم دام‌های خود را با نان‌های کپک زده سیر می‌کنند.»
صائب می‌گوید: «بارها در این زمینه اطلاع‌رسانی شده اما همچنان این وضعیت پابرجاست. او با بیان اینکه خشکسالی بسیاری از مراتع را از بین برده است، می‌گوید: از یک سو دامداران منبع مالی دیگری جز دامپروری ندارند و از سوی دیگر قیمت بالای کنجاله و تفاله، به صرفه نیست. علاوه بر این موارد، خشکسالی و کاهش علوفه در مراتع، سیر کردن دام را دشوار کرده است به همین دلیل هر دامداری برای تهیه حدود 15 نان صف‌های طولانی نانوایی را به جان می‌خرد.»
به گفته او، خراسان شمالی، جزو استان‌های محروم کشور محسوب می‌شود، استانی که در دامپروری و کشاورزی حرف اول را می‌زند و 44 درصد مردم استان در این زمینه فعالیت می‌کنند.

سهمیه آرد عشایر
طبق سهمیه‌بندی صورت گرفته، سهمیه آرد به ازای هر فرد عشایری باید 17 کیلوگرم باشد، این در حالی است که مدیرکل امور عشایری خراسان شمالی می‌گوید به عشایر خراسان شمالی این مقدار سهمیه تعلق نمی‌گیرد. روشن‌ضمیر هر چند این مقدار را لازم می‌داند اما می‌گوید: «در ابتدا سهمیه آرد عشایر خراسان شمالی ۱۰ کیلوگرم به ازای هر فرد بود که با تلاش‌ها و پیگیری‌های لازم به ۱۲ کیلوگرم افزایش یافته که این میزان نیز کفاف نمی‌دهد. به گفته او عشایر مجبور هستند مابقی آرد مورد نیاز خود را به صورت آزاد خریداری کنند.»

ضایعات نان
کارشناسان معتقدند خشکسالی، تغییر اقلیم، کاهش شدید علوفه دامی، کم آبی، معیشت عشایر، ضعف بنیه مالی روستاییان و کیفیت نامطلوب نان، سبب شده دامداران برای تعلیف دام در عرصه‌‌های طبیعی با مشکل روبه ‌رو شده و به ناچار به تغذیه دستی حیوانات اهلی روی آورند و برای تغذیه احشام خود، از نان‌های خشک یا از اقلام غذایی بی‌‌کیفیت استفاده کنند. موضوعی که می‌توان گفت در اکثر استان‌ها و روستاهای دامپرور و کشاورز دیده می‌شود.
از دیگر مواردی که در کنار قیمت بالای نهاده‌های دامی، بر آن تأکید می‌شود، کیفیت پایین نان است که روستانشینان و عشایر نان تولیدی را به مصرف دام‌ها برسانند. به همین دلیل خانواده‌ها از فروش نان و ضایعات نان به دامداران درآمد کسب می‌کنند. آنها در صف نانوایی می‌‌ایستند و با حجم بالا نان خریداری می‌کنند. با توجه به سهمیه‌بندی نیز، هر کدام با کارت ۱۰ عدد نان می‌خرند. این ترفند عده‌ای از افراد است که نان را خشک می‌کنند و به صورت ضایعات به نان خشکی‌ها یا دامداران می‌فروشند، گفته می‌شود درآمدی که از این طریق بدست می‌آورند زیاد است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی این موضوع را تأیید نمی‌کند. محمد محمدزاده، معتقد است که ممکن است افراد بسیار کمی در این میان سوءاستفاده و دلالی کرده باشند که عدد آن بسیار ناچیز است و نمی‌توان این موضوع را به کل استان تعمیم داد. به گفته او در بازار به وفور جو، ذرت، سبوس و کاه با قیمت مناسب وجود دارد و علاوه بر آن به صورت نسیه 4 ماهه و بدون محدودیت در اختیار دامداران قرار داده‌ایم.
محمدزاده می‌گوید: «در 7 ماه گذشته، حدود 49 هزار تن جو با قیمت بین 8هزار و 300 تا 10 هزار و 300 تومان توزیع شده که قیمت آن در بازار حدود 11 هزار و 300 تومان است. علاوه بر این 152 هزار تن انواع جو، ذرت، کنجاله سویا و کنسانتره نیز در اختیار دامداران قرار گرفته است.»
به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی، «قیمت جو در سال گذشته از 12 هزار تومان تا 13 هزار تومان و قیمت دام زنده، بره نر از 55 تومان تا 90 هزار تومان بود. امسال قیمت جو با کاهش قیمت از 8 هزار و 300 تا 10 هزار و 300 رسیده اما در کنار آن قیمت دام زنده دوبرابر شده است.»
او با بیان اینکه تغذیه دام از طریق نان را توصیه نمی‌کنیم، می‌گوید: «نان خشک برای دام عوارض و دردسرهایی دارد. ممکن است نان کپک زده باشد و حیوان را دچار بیماری کند و گاهی هم ممکن است دارای اجسام خارجی مثل سوزن باشد و به تلف شدن حیوان و دام بینجامد. به همین دلیل از نظر علمی، تغذیه دام با نان خشک درست نیست.»
او در پاسخ به این سؤال که به دلیل بنیه مالی ضعیف دامداران، این امکان وجوددارد، می‌گوید: «دامداری که نان را به قیمت 7 تا 8 هزار تومان خریداری می‌کند، قطعاً می‌تواند جو را هم خریداری کند.»
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی درخصوص تسهیلات به دامداران هم می‌گوید: «سال گذشته حدود 3 هزار میلیارد تومان تسهیلات در قالب دامدارکارت برای حدود 10 هزار دامدار پرداخت شد که امسال نیز تمدید شده است.»
با تمام این تفاسیر، رضا قاسمیان، نماینده اتحادیه نانوایان خراسان شمالی از تشدید نظارت و بررسی‌ها بر بازار آرد و نان و نحوه عرضه این محصول در استان خبر می‌دهد و می‌گوید: متخلفان به مراجع قانونی معرفی می‌شوند. به گفته او، نظارت بر نانوایی‌ها و عرضه نان در بازار با هدف جلوگیری از عرضه از خارج از شبکه این محصول انجام و با متخلفان این حوزه برخورد می‌شود.