آزاده جهان‌احمدی
منتقد ادبی

مادرِ غصب
کتاب «زندگی من؛ زندگینامه خودنوشت گلدا مایر نخست وزیر و وزیر خارجه اسبق رژیم صهیونیستی» نوشته گلدا مایر به‌تازگی با ترجمه مختار مجاهد توسط انتشارات مؤسسه مطبوعاتی ایران منتشر و راهی بازار نشر شده است.
کتاب حاضر، خاطرات گلدا مایر، همه تحولات زندگی شخصی و سیاسی او از دوران کودکی و زندگی در روسیه تا اواخر عمر او را پوشش می‌دهد. از این‌رو در واقع یک دوره تاریخ صهیونیسم و اسرائیل به زبانی شخصی، روان و داستان‌گونه به شمار می‌آید که برای کسانی که از زبان سرد و بی‌روح تاریخ‌نویسی‌های علمی و آکادمیک گریزانند گزینه جذاب و مناسبی به شمار می‌آید. چالش عمده‌ای که در ایران (و سایر کشور‌های اسلامی) در باره این کتاب و امثال آن، وجود دارد میزان مطابقت مطالب کتاب با حقایق تاریخی و تأثیر آن بر خوانندگان کتاب است.
کتاب خاطرات گلدا مایر منبعی علمی برای کشف حقایق تاریخی درگیری اعراب و اسرائیل نیست و هیچ ناظر منصفی نمی‌تواند چنین نگاه خوش‌بینانه یا ساده‌لوحانه‌ای به این کتاب داشته باشد. گلدا مایر تاریخ‌دان نبود، دانشمند یا استاد دانشگاه نبود، او حتی یک شخصیت بی‌طرف نبود. کاملاً روشن است او یک صهیونیست دو آتشه بود که زندگی خود، از سنین جوانی تا پایان عمر را وقف توسعه و پیشرفت ایدئولوژی صهیونیسم کرد و در این راه حتی خانواده خود را به کناری نهاد. براساس خاطرات مایر در همین کتاب او به رغم مخالفت پدر و مادر خود، آن‌ها را در امریکا تنها گذاشت و به جنبش صهیونیسم در فلسطین پیوست. در فلسطین نیز همین بلا را بر سر همسر و فرزندان خود آورد. عملاً در زندگی او توجه به خانواده تحت‌الشعاع فعالیت‌های سیاسی او برای پیشبرد پروژه صهیونیسم قرار داشت. از چنین صهیونیست متعصبی انتظار نمی‌رود به حقایق تلخ صهیونیسم و برخورد ظالمانه و جنایتکارانه آن با فلسطینی‌ها اعتراف نماید. هدف اصلی و اساسی او از این کتاب بیان حقایق تاریخ نیست. هدف اصلی او دفاع از ایدئولوژی و موجودیتی است که او در تمام زندگی سیاسی خود از آن دفاع کرد. هدف توجیه جنبش صهیونیسم و اقدامات آن در فلسطین است. اگر کشف این امر برای برخی از خوانندگان آسان نیست این سختی و صعوبت را باید در عدم اطلاع آن‌ها از تاریخ واقعی صهیونیسم و فلسطین جست وجو کرد. ادبیات و نوشته‌های دانشمندان و مورخان بسیاری، چون ادوارد سعید، ایلان پاپه، غسان کنفانی، عبدالوهاب المسیری، رشید خالدی، شلومو سند و سایرین می‌تواند در این زمینه راهگشا و روشنگرانه باشد. این صعوبت‌ها و نگرانی‌ها نباید سد راه مطالعات اسرائیل در کشور شود. مطالعات اسرائیل با وجود این کتاب و ده‌ها کتاب از این نوع همچنان از توسعه مطلوب فاصله چشمگیری دارد و این فاصله است که اسرائیل را درموقعیت برتری قرار داده و هزینه شکست‌های پی در پی را بر کشور‌های اسلامی تحمیل می‌نماید.
کتاب خاطرات مایر برای اولین بار در سال ۱۹۷۵ منتشر شده است، اما ضعف مطالعات اسرائیل در ایران ترجمه آن را ۴۵ سال به تأخیر انداخته است. فاصله ۴۵ ساله با دانش جهان در زمینه مطالعات اسرائیل نمی‌تواند نویدبخش شکوفایی این رشته علمی و پیروزی در صحنه‌های جنگ نرم مبارزه با اسرائیل باشد. کتاب حاضر اینک به همت دکتر مختار مجاهد ترجمه شده است. دکتر مجاهد از دانش آموختگان شایسته مطالعات اسرائیل در دانشگاه تهران است و دو سال از عمر خود را صرف این کار ارزنده کرده است. نتیجه تلاش ایشان کاری با کیفیت و متنی خواندنی است که می‌تواند مورد استفاده کارشناسان حوزه اسرائیل‌شناسی و همچنین عموم علاقه‌مندان به این حوزه قرار گیرد. این کار همچنین گام ارزنده‌ای در مسیر توسعه مطالعات اسرائیل در کشور به شمار می‌آید. امید است این گام و گام‌های مشابه، زمینه تحول این حوزه از دانش مطالعات منطقه‌ای را فراهم کرده و ظرفیت علمی لازم برای برخورد عالمانه و هوشیارانه با پدیده صهیونیسم و اسرائیل در منطقه را فراهم نماید.