زهره صفاری
خبرنگار

ارزیابی‌های کارشناسان اقتصادی و حقوق بشری سازمان‌ملل نشان می‌دهد، تهاجم و بمباران‌های بی‌امان صهیونیست‌ها بر باریکه غزه پس از یک‌ماه اوضاع اقتصاد این منطقه را بین 12 تا 16 سال به عقب کشیده و شاخص فقر برای ساکنان این باریکه را هر روز بدتر از روز قبل ساخته است.
آن‌طور که آسوشیتدپرس گزارش داده پس از گذشت بیش از یک ماه از آغاز حملات رژیم صهیونیستی بر باریکه غزه، نرخ تولید ناخالص داخلی در این منطقه و کرانه باختری 4 درصد تنزل داشته؛ شرایطی که بیش از 400 هزار فلسطینی را زیر خط فقر کشانده است. کارشناسان سازمان ملل این هشدار را بسیار جدی می‌دانند چراکه تا پیش از این هرگز در هیچ‌یک از جنگ‌های صهیونیست‌ها و حماس و حتی تقابل‌های سوریه یا اوکراین نیز این حجم از خسارات مادی و زیرساختی سابقه نداشته است.
در واقع با گذشت یک ماه از غافلگیری صهیونیست‌ها در 7 اکتبر، دوسوم جمعیت 2.3 میلیون‌نفری نوارغزه از خانه‌های‌شان آواره شده‌اند. این درحالی است که سازمان بهداشت غزه، شمار شهدای فلسطینی در این مدت را 10 هزار و 818 نفر اعلام کرده که از این تعداد 4400 نفر، کودک هستند.
برنامه توسعه سازمان‌ملل و کمیسیون اقتصادی و اجتماعی این سازمان در غرب آسیا، این گزارش فوری را به‌عنوان نخستین بازتاب ویرانی‌ها بر زندگی فلسطینی‌ها اعلام کرده‌اند. کارشناسان سازمان‌ملل درعین حال معتقدند اگر این جنگ به ماه دوم بکشد، شاخص تولید ناخالص فلسطین که پیش از جنگ 20.4 میلیارد دلار اعلام شده بود تا 8.4 درصد یا به عبارت بهتر 1.7 میلیارد دلار سقوط خواهد داشت و به این‌ترتیب ماه سوم جنگ این تنزل را شتاب داده و به 12 درصد یا 2.5 میلیارد دلار زیان می‌رساند و این به معنای فقر بیش از 660 هزار نفر در فلسطین خواهد بود.
عبدالله الدرداری، دستیار دبیرکل بخش برنامه توسعه سازمان ملل در کنفرانس خبری اخیر خود با پیش‌بینی این سقوط 12 درصدی تولید ناخالص داخلی فلسطین تا پایان امسال گفت: «این آمار بسیار وسیع و بی‌سابقه است. در حال‌حاضر در اقتصاد اوکراین پس از یک سال و‌نیم جنگ، این شاخص به 30 درصد رسیده است که به‌عبارتی میانگین 1.6 درصد در ماه می‌شود.»
بررسی‌ها نشان می‌دهد در آغاز سال 2023، شاخص فقر فلسطینی‌ها در غزه و کرانه باختری، به‌ازای هر فرد روزانه 6 درصد بود. در ماه ژانویه بیکاری در باریکه غزه به 46 درصد رسید که این رقم در مقایسه با کرانه باختری 3.5 درصد بیشتر بود. اما فقط چند هفته پس از آغاز جنگ و از بین‌رفتن صدها هزار شغل در فلسطین، اوضاع بشدت بغرنج شده است.
رولا دشتی، مدیر اجرایی کمیسیون اقتصادی سازمان‌ملل معتقد است: «در ماهگرد این جنگ، شاخص بیکاری در غزه 61 درصد معادل از دست‌رفتن 182 هزار شغل شده است. حدود 24 درصد معادل 208 هزار شغل نیز در کرانه باختری از بین رفته‌اند.»
 
خسارت کرانه باختری قابل چشم‌پوشی نیست
با اینکه هدف اصلی تهاجم صهیونیست‌ها، باریکه غزه است اما سرایت درگیری‌ها به کرانه باختری نیز سبب اختلال غیرقابل انکاری در وضعیت اقتصاد این منطقه شده است. این درحالی است که کرانه باختری با دارابودن مزارع زیتون و مرکبات، 82 درصد تولید ناخالص داخلی فلسطین را در دست دارد و این فصل از سال زمان برداشت و انبار محصولات کشاورزی به‌شمار می‌رود که با آغاز جنگ در عمل غیرممکن شده است. مدیر اجرایی کمیسیون اقتصادی سازمان ملل خاطر نشان کرد: «فصل توریسم در عمل برای منطقه تمام شده است، آن هم در حالی که کشاورزی و توریسم 40 درصد تولید ناخالص داخلی کرانه باختری را تشکیل می‌دهد.»
در همین حال الدرداری، دستیار دبیر کل بخش برنامه توسعه سازمان ملل نیز تأکید کرد: «این جنگ تجارت و فرایند انتقال پول از اسرائیل به تشکیلات خودگردان که اداره کرانه باختری را برعهده دارد، دچار اختلال کرده و سرمایه‌گذاری در منطقه وجود ندارد.» وی افزود: «اگر این شرایط تداوم داشته باشد حجم عمده ساکنان غزه خانه‌هایشان را از دست خواهند داد و در پروسه‌ای درازمدت آواره خواهند شد که تبعات اقتصادی و حقوق‌بشری و همچنین امنیتی برای فلسطینی‌ها خواهد داشت.»
 
عقبگرد نگران‌کننده فلسطین به حداکثر 16 سال قبل
براساس آنچه کارشناسان سازمان ملل برآورد کرده‌اند تبعات اقتصادی جنگ در باریکه غزه، به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بر شرایط انسانی و آوارگی گسترده فلسطینی‌ها تأثیر می‌گذارد. به نوشته خبرگزاری آناتولی، نکته قابل تأمل آنکه بهبود شرایط اقتصادی در غزه بلافاصله بعد از آتش‌بس بعید به‌نظر می‌رسد چراکه حجم ویرانی‌ها بشدت گسترده است. تأثیرات منطقه‌ای جنگ غزه نیز چندلایه‌ای است و تا حدود زیادی به حجم و گستردگی تنش‌های نظامی وابسته است. درعین حال پس از یک ماه جنگ دست‌کم 45 درصد خانه‌ها در غزه در بمباران‌های صهیونیست‌ها تخریب شده‌ است.
بنا بر گزارش سازمان ملل تا 3 نوامبر 2023 شمار خانه‌های ویران شده در باریکه غزه دست‌کم 35 هزار واحد گزارش شده و 212 هزار واحد نیز تا حدودی آسیب دیده است. این درحالی است که دیروز مسئولان شهر غزه از نابودی 40 هزار واحد خبر دادند. در این شرایط سقوط شدید شاخص توسعه انسانی سازمان ملل نشان می‌دهد که دولت فلسطین در شرایط جنگ فعلی بین 11 تا 16 سال عقبگرد را تجربه خواهد کرد.
این آمار نگران‌کننده در حالی اعلام شده است که رولا دشتی، مدیراجرایی کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل معتقد است: «96 درصد ساکنان غزه حتی از خدمات ضروری نیز محروم شده‌اند و با فقر چندبعدی روبه‌رو هستند. در این شرایط ضروری است جامعه بین‌المللی وارد عمل شده و برای ایجاد صلحی پایدار اقدام کند.»
به باور ناظران محاصره کامل غزه، کوچ اجباری و محدودیت‌های تردد افراد و کالاها در کرانه باختری، اقتصاد فلسطین را با شوکی بزرگ روبه‌رو خواهد کرد که تا سال‌ها قابل جبران نیست. در گزارش سازمان ملل نیز به این نکته توجه شده است: «علاوه‌بر فاجعه کشتار فلسطینی‌ها، آنچه جنگ غزه و محاصره کامل اسرائیل می‌تواند در پی داشته باشد از دست رفتن امنیت انسانی ساکنان فلسطین و گرفتار شدن غزه در قحطی بی‌سابقه و فقر چندبعدی خواهد بود که فاجعه انسانی را به شکل وسیعی در این منطقه جدی خواهد کرد. به‌عبارت دیگر مردم غزه فقط با بحران تخریب فیزیکی خانه‌ها و زیرساخت‌های اساسی روبه‌رو نیستند بلکه این جنگ دسترسی آنها به خدمات ضروری، مشاغل، درآمد، حقوق اولیه،‌ آزادی و... را گرفته است.»
بنا بر گزارش آناتولی، کارشناسان معتقدند تا پایان سال 2023، در صورت آتش‌بس باید چیزی حدود 1.2 میلیارد دلار به فلسطین تزریق کرد تا این کشور بتواند نیازهای اولیه 2.7 میلیون ساکنان غزه و کرانه باختری را تأمین کند. درحال حاضر فقر فراگیر در فلسطین با تداوم جنگ 19.5 درصد رشد داشته و به 31.9 درصد رسیده است. موضوعی که با رسیدن جنگ به ماهگرد دوم و سوم، شاخص فقر را تا 38.8 درصد افزایش خواهد داد. کوینگ نان پارک، رئیس بخش بحران سازمان‌ملل به رویترز گفت: «تا پیش از 7 اکتبر 33 درصد مردم فلسطین برای یافتن غذا با مشکلاتی روبه‌رو بودند اما در حال حاضر به جرأت می‌توان این عدد را 100 درصد عنوان کرد چراکه اگر روزی 100 کامیون نتواند وارد این باریکه شود نمی‌توان امنیت غذای مردم و آوارگان را تأمین کرد.»