علی‌الله سلیمی
نویسنده و منتقد

درباره شکل‌گیری رژیم‌صهیونیستی در سال‌های اولیه ورود یهودیان به سرزمین مقدس فلسطین، کتاب‌های زیادی تألیف و منتشر شده که در اغلب آنها همه واقعیت‌ها آن‌طور که باید و شاید منعکس نشده است، بویژه در خصوص عوامل مؤثر در این جابه‌جایی تاریخی که هر کدام ریشه‌های متعددی داشته و نیاز به واکاوی عمیق این ریشه‌ها دارد. از کتاب‌های قابل توجه در این زمینه اثری با عنوان «آژانس یهود» نوشته محمد عبدالرئوف سلیم با ترجمه کاظم نراقی است که بررسی ابعاد مختلف آن از جهات گوناگون قابل توجه است. در همان ابتدای اثر به این مسأله اشاره می‌شود که در بررسی تاریخ غمبار فلسطین با نام‌هایی از قبیل دولت انگلیس، بالفور، کمیسرعالی انگلیس در فلسطین، جامعه ملل، سازمان جهانی صهیونیسم، آژانس یهود، دولت امریکا، سازمان ملل متحد و... برخورد می‌شود که هر کدام از آنها نقش بسزایی در برپایی اسرائیل ایفا کرده‌اند. درست است که این دولت‌ها، سازمان‌ها، افراد و... با یکدیگر ارتباط تنگاتنگ داشته و مکمل یکدیگر بوده‌اند، اما نقش برخی از آنها چشمگیرتر بوده و می‌توانسته‌اند بر دیگران تأثیر بگذارند. در این زمینه نقش آژانس یهود و سازمان جهانی صهیونیسم برجسته‌تر بوده است، زیرا این دو سازمان متولی اجرای طرح یهودی کردن فلسطین بوده، امور انتقال مهاجران یهودی به فلسطین و بسیج حمایت‌های مالی و سیاسی خارجی و داخلی از طرح یاد شده را به عهده داشته‌اند. به دنبال برپایی رژیم‌صهیونیستی، ادارات متعلق به آژانس یهود در فلسطین به وزارتخانه‌های دولت اسرائیل تبدیل شدند، اما آژانس یهود و سازمان جهانی صهیونیسم همچنان به فعالیت خود در خارج از فلسطین اشغالی ادامه می‌دهند. کتاب حاضر که پایان‌نامه دکترای مؤلف است، بررسی فعالیت‌های گوناگون آژانس یهود در امور فلسطین را شامل می‌شود. هر چند او در رشته اسرائیل‌شناسی صاحبنظر به حساب می‌آید، اما همانند اکثریت کارشناسان عرب بیشتر بر جنبه «عربیت» مسأله فلسطین تأکید می‌کند تا «اسلامیت»، در حالی که تاریخ فلسطین نشان می‌دهد مسلمانان داوطلبانه از این سرزمین مقدس دفاع کرده‌اند و حتی استعمار نیز بیشتر از نقش حمایتی مسلمانان هراس داشته است تا مبارزات داخلی مردم فلسطین. آگاهان نیک می‌دانند که در دوران معاصر نیز آنچه اسرائیل را به پذیرش طرح سازش با جناحی از ساف وادار کرده، قیام اسلامی مردم فلسطین است، چراکه امکان پیوستگی این قیام با خیزش سراسری مسلمانان و واکنش مسلمانان کشورهای دیگر وجود داشته و دارد. انتفاضه که بر پایه عقاید و انگیزه‌های اسلامی استوار است، چنان وحشتی در دل صهیونیست‌ها افکنده که حاضر شده‌اند بخشی از سرزمین‌های اشغالی فلسطین را در ژوئن 1967  به طور مرحله‌ای به جناح عربگرا و نه اسلامگرا تحویل دهند، آن‌هم در مقابل سرکوب جنبش‌های اسلامگرا. هر چه شناخت ما از صهیونیسم و طرح‌های اسرائیل در منطقه بیشتر شود، آگاهی ما از اهمیت و شکوهمندی نقش مردم مسلمان فلسطین افزایش می‌یابد. مردم مسلمان فلسطین همان مرابطون (مرزداران اسلام) هستند و رویارویی روزمره آنان با صهیونیست‌ها در واقع دفاع از اسلام و مقدسات اسلامی است. حماس، جهاد اسلامی و دیگر گروه‌های اسلامگرا و همچنین ملی‌گراهای با اخلاص، مجاهدان و سربازان خط مقدم رویارویی هستند. فصل‌های اول و دوم کتاب حاضر به شکل‌گیری آژانس گسترش‌ یافته‌ یهود اختصاص دارد، سپس در چهار زمینه‌ پی‌درپی جنبه‌های گوناگون فعالیت آژانس بررسی شده است؛ زمینه‌ اول شامل تلاش‌های آژانس یهود در مهاجرت است که هدف از این مهاجرت تشکیل اکثریت جمعیتی در فلسطین بود. زمینه‌ دوم فعالیت آژانس یهود، به انتقال مالکیت زمین عرب‌ها به یهودی‌ها اختصاص دارد. زمینه‌ سوم متضمن تلاش‌های آژانس یهود در مورد اسکان مهاجران یهودی در فلسطین است. این زمینه فعالیت آژانس یهود در بخش اقتصادی، کشاورزی، صنایع و بازرگانی به منظور ایجاد فرصت‌های شغلی برای مهاجران و کاهش میزان بیکاری میان یهودی‌های فلسطین را شامل می‌شود و زمینه‌ چهارم مشتمل بر تلاش‌های سیاسی داخلی و بین‌المللی آژانس یهود در آماده‌سازی برای برپایی رژیم اسرائیل است.