فرزانه پیری
خبرنگار

وضعیت بخش اشتغال ناقص در فصل بهار و تابستان نشان می‌دهد که این جمعیت از 2 میلیون و 10 هزار نفر در فصل بهار به یک میلیون و 942 هزار نفر در فصل تابستان رسیده است که نشانگر کاهش حدود 67 هزار و 800 نفری در این بخش است.
همچنین روند نزولی حاکی از این است که بر اساس تازه‌ترین گزارش مرکز آمار از وضعیت نیروی کار در فصل تابستان امسال، آمار شاغلان در بخش اشتغال ناقص حدود 241 هزار و 78 نفر کاهش پیدا کرده است در حالی که این آمار در تابستان سال گذشته حدود 2 میلیون و 183 هزار و 239 نفر بوده است.
روند کاهشی اشتغال ناقص نشانگر پایداری و پویایی بازار کار است، این روند نزولی حاکی از روند مثبت و اثرگذاری سیاست‌های کلی بازار کار و اشتغال در فضای بازار کار بوده و امیدواری در راستای توسعه و گسترش اشتغال پایدار را نوید می‌دهد که این امر از سوی دولت سیزدهم با حمایت‌ها و سیاست‌های تشویقی و تأمین زیرساخت‌های کار شایسته در ساماندهی بازار کار صورت می‌گیرد.
اشتغال ناقص در تعریف شاخص‌های کار به فردی گفته می‌شود که به دلایل اقتصادی کمتر از 44 ساعت در هفته کار کند در حالی که تمایل دارد ساعت کاری کامل (44 ساعت) داشته باشد. دلایل اقتصادی که منجر به اشتغال ناقص می‌شود می‌تواند مواردی از جمله رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت کاری بیشتر، قرار داشتن در فصل غیرکاری و مواردی از این قبیل باشد. همچنین از نظر سازمان بین‌المللی کار ،(ILO)واژه اشتغال غیررسمی به تمام فعالیت‌های اقتصادی کارگران و بنگاه‌های اقتصادی اطلاق می‌شود که به‌طور کامل یا جزئی تحت پوشش ترتیبات رسمی نیستند و با در نظر داشتن شرایط کار در قالب اشتغال غیررسمی، می‌توان گفت، این‌گونه مشاغل در چهارچوب کار شایسته بر اساس تعاریف رسمی جای ندارند و نمی‌توانند در داده‌های آماری مرتبط با شاخص شغل شایسته قرار گیرند. طبق اعلام مرکز آمار ایران، جمعیت شاغلان ١٥ ساله و بیشتر در تابستان ٢٤ میلیون و 685 هزار و 513 نفر بود که سهم اشتغال مردان 20 میلیون و 701 هزار و 378 نفر و سهم زنان از این اشتغال سه میلیون و 984 هزار و 135 نفر است. بررسی سهم جمعیت ١٥ ساله و بیشتر دارای اشتغال ناقص نشان می‌دهد که ٧,٩ درصد جمعیت شاغل، به دلایل اقتصادی (فصل غیرکاری، رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت بیشتر و…) کمتر از ٤٤ ساعت در هفته کار کرده و آماده برای انجام کار اضافی بوده‌اند. این در حالی است که ٣٩.٨ درصد از شاغلین ١٥ ساله و بیشتر، ٤٩ ساعت و بیشتر در هفته کار کرده‌اند.
 اشتغال ناقص یکی از شاخص‌های مهم بازار کار است، درصورتی که تعداد افرادی که اشتغال ناقص دارند را به کل تعداد شاغلان کشور تقسیم کنیم متغیری به نام «سهم اشتغال ناقص» به دست می‌آید. این متغیر نشان می‌دهد به ازای هر ۱۰۰ نفر شاغل در کشور چه تعداد کمتر از ۴۴ ساعت در هفته کار می‌کنند.
طبق گزارش مرکز آمار از وضعیت نیروی کار در تابستان امسال، سهم اشتغال ناقص از کل اشتغال حدود 7.9 درصد یعنی جمعیتی معادل یک میلیون و 942 هزار و 161 نفر است این سهم نسبت به تابستان سال گذشته که 9.2 درصد بوده است کاهش 1.3 درصدی را نشان می‌دهد.
سهم مردان از اشتغال ناقص 8.4 درصد و سهم زنان 4.8 درصد است. به این ترتیب یک میلیون و 749 هزار و 203 نفر از جمعیت اشتغال ناقص را مردان و 192 هزار و 958 نفر را زنان به خود اختصاص دادند. اشتغال ناقص در مردان 1.6 درصد کاهش و در زنان 0.2 درصد افزایش یافت.
همچنین اشتغال ناقص در بین نقاط شهری بیش از نقاط روستایی است؛ بر این اساس، یک میلیون و ۴۳۷ هزار و ۹۹۴ نفر از جمعیت دارای اشتغال ناقص در نقاط شهری و ۴۷۵ هزار و ۲۴۶ نفر در نقاط روستایی مشغول به کار هستند. در این نقاط نیز شاهد روند کاهشی هستیم به گونه‌ای که سهم اشتغال ناقص در نقاط شهری از 8 به 6.9 درصد و در نقاط روستایی از 12.8 به 11 درصد رسیده است و شاهد کاهش 1.1 درصدی در نقاط شهری و 1.8 درصدی در نقاط روستایی هستیم. بر مبنای تازه‌ترین خروجی حوزه شاخص‌های عمده بازار کار، روند نزولی اشتغال ناقص نه تنها در فصل تابستان رقم خورده است بلکه این روند کاهشی در فصل بهار امسال نیز گزارش شده بود. گزارش مرکز آمار ایران از وضعیت نیروی کار در فصل بهار نشان می‌دهد که سهم اشتغال ناقص 8.3 درصد بوده است که این آمار نسبت به مدت مشابه فصل بهار سال گذشته کاهش 1.4 درصدی را نشان می‌دهد.
طبق گزارش وضعیت نیروی کار در فصل بهار، سهم اشتغال ناقص در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی روند کاهشی داشته است به گونه‌ای که این سهم در نقاط شهری از 8.6 درصد به 7.1 درصد و در نقاط روستایی از 12.8 درصد به 11.9 درصد رسیده است.

برش

روند نزولی اشتغال ناقص خاص سیاست‌های دولت سیزدهم
امسال در فصل بهار و تابستان شاهد روند نزولی اشتغال ناقص هستیم که امیدواریم این روند با سیاست‌های دولت سیزدهم ادامه داشته باشد. ضمن اینکه سهم اشتغال ناقص تحت تأثیر شرایط فصلی قرار می‌گیرد به گونه‌ای که کار فصلی همچون کشاورزی و بنایی هم از شاخص‌های مؤثر در اشتغال ناقص است. به این شکل که نیروی کار در حوزه کشاورزی بسته به فصل کشت و زرع کار می‌کند و پس از اتمام این دوره بیکار می‌شود. از این رو، در بهار و تابستان هر سال سهم اشتغال ناقص پایین بوده ولی در پاییز و زمستان افزایش می‌یابد. وضعیت اشتغال بخش کشاورزی در فصول سال متفاوت است یعنی در نیمه اول سال نسبت به نیمه دوم رونق بیشتری دارد و ساعت کاری کشاورزان بیشتر است از این رو می‌توان گفت اشتغال ناقص در بهار و تابستان پایین‌تر از پاییز و زمستان است.