داستان‌های پنهان دیپلماسی
«خاطرات خانم اشتون» با زیر عنوان «داستان‌های پنهان دیپلماسی قرن بیست‌ویکم» تازه‌ترین کتابی است که «مؤسسه انتشاراتی ایران» آن را به تازگی منتشر کرده است.
این کتاب که خاطرات خودنوشت کاترین اشتون، سیاستمدار و دیپلمات بریتانیایی است و پروین قائمی آن را ترجمه کرده، از جمله کتاب‌های مهم در حوزه دیپلماسی است که نگاه‌های بسیاری را در جهان به خود معطوف کرد.
به گفته کیم داروک، سفیر سابق بریتانیا، کتاب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و می‌توان بخشی از اهمیت آن را در این موضوع خلاصه کرد که «کاترین اشتون به‌طرز غافلگیرکننده‌ای بهعنوان نماینده عالی اتحادیه اروپا - در واقع، وزیر خارجه اتحادیه اروپا - منصوب و در همان ابتدا به‌دلیل بی‌تجربگی از کار برکنار شد، اما به‌خاطر دو موفقیت شخصی، بهعنوان یک دیپلمات و مذاکره‌کننده برجسته در سطح بین‌المللی شناخته شد؛ یکی به‌خاطر نقش میانجیگری در مذاکرات بین صربستان و کوزوو در سال 2013 و دیگری، نقش اصلی او در توافق هسته‌ای ایران در همان سال. این کتاب بسیار گیرا، عمیقاً شخصی و به‌طرز شگفت‌انگیزی قابل فهم و دستیابی است و خواننده را به بزم موفقیت‌ها، شکست‌ها و شخصیت‌های این دوره پرتلاطم تاریخ دعوت می‌کند.» کاترین مارگارت اشتون در ۲۰ مارس ۱۹۵۶ در لانکشر بریتانیا به‌دنیا آمد و بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۴ نماینده اتحادیه اروپا در سیاست خارجی بود. اشتون همچنین عضو حزب کارگر بریتانیاست و سال ۱۹۹۹ لقب بارونس را از ملکه بریتانیا دریافت کرد. او در این کتاب، خاطرات خود را از دوران فعالیت حرفه‌ای‌اش در عرصه سیاست خارجی پیش‌روی مخاطب می‌گذارد و او را به پشت صحنه چالش‌های سرنوشت‌ساز در لیبی و مذاکره با ایران و بحث‌های مربوط به جنگ روسیه و اوکراین می‌برد تا به‌زعم خود نشان بدهد که دیپلماسی موردنظر آنها چگونه کار می‌کند.
همان‌طور که آمد، از سال 2009، کتی اشتون بهعنوان اولین نماینده عالی اتحادیه اروپا در سیاست خارجی کار خود را آغاز و با ورود به بروکسل بهعنوان یک تازه‌کار، با چالش رویارویی و هم‌اندیشی با ۲۸ کشور اروپایی دست‌به‌گریبان شد؛ آن هم در یکی از پرمخاطره‌ترین دوره‌های سیاسی جهان که مباحث اولویت‌دار کم نبود. از بحث داغ روسیه و اوکراین تا توافق هسته‌ای ایران، چالش‌ها، شکست‌ها و لحظه‌های تاریک و روشن بسیاری برای او وجود داشت و از طرف دیگر، بلایای طبیعی، اقدامات نظامی و... کار او را هر لحظه سخت‌و سخت‌تر می‌کرد. اشتون در این کتاب مدعی‌است که کارش را صادقانه و درست پیش برده و بهعنوان یک «زنِ تنها» که باید بسیاری از امور را طوری که همه طرف‌ها از او راضی باشند، به‌درستی مدیریت کرده است.
اشتون در این کتاب، از کامیابی‌ها و ناکامی‌هایش می‌نویسد و پس از‌گذار از دوره مسئولیت، به مخاطب نشان می‌دهد که سیاست‌هایش کجا کارساز و کجا ناکارآمد بوده و به بن‌بست خورده است. مثلاً در بخشی از کتاب او گذری به چالش‌های بزرگ، از صربستان تا سومالی، از لیبی تا هائیتی و... دارد و معتقد است توانسته دموکراسی موردپسند خود و طرف‌های اروپایی‌اش را در قالبی مدرن ارائه دهد که این رضایت‌مندی البته درباره مذاکرات هسته‌ای با ایران، آن‌طور که خواست و نظر آنها بوده، به‌دست نیامده است. مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه 5+1 اول و دوم بهمن ۱۳۸۹ در استانبول صورت گرفت که پیشنهاد تبادل سوخت در آن محقق نشد و پس از یک وقفه پانزده‌ماهه این مذاکرات با ریاست کاترین اشتون دوباره در ۲۶ فروردین ۱۳۹۱ از سر گرفته شد و طرفین با مثبت خواندن مذاکرات، توافق کردند دور دوم این مذاکره‌ها، سوم خرداد ۱۳۹۱ در بغداد از سر گرفته شود اما پس از چندین نوبت مذاکره نافرجام از جمله آلماتی ۱ و ۲، طرفین به نتیجه مطلوب دست نیافتند. اشتون در این کتاب، به این دوره نیز پرداخته که خواندن آن خالی از لطف نیست.
