زهره صفاری
خبرنگار

تور خاورمیانه‌ای جو بایدن که با دیدار سران رژیم صهیونیستی شروع و در ادامه به دیدار رهبران عرب ختم می‌شد، با لغو میزبانی اردن از رئیس‌جمهور امریکا، زودتر از تصور کاخ سفید به پایان رسید. او قرار بود در این سفر آغوش گرمی برای بنیامین نتانیاهو بگشاید و او را به حمایت تمام قد امریکا دلگرم کرده و جایگاه ژاندارمی واشنگتن را در غرب آسیا احیا کند و بعد از آن پای میز مذاکره با سران اردن، مصر و تشکیلات خودگردان نشسته و اهداف دیپلماتیک خود را با ژستی حقوق بشری دنبال کند اما حمام خون صهیونیست‌ها در بیمارستان المعمدانی غزه همه برنامه‌ها را به هم ریخت تا بایدن که همزمان با وقوع این جنایت مهیای سفرش شده بود، بدون آنچه دنبالش بود، به دیداری کوتاه با سران تل آویو اکتفا کند. تنها اقدامی که رئیس‌جمهور امریکا در واکنش به این جنایت و قتل عام بیش از 500 فلسطینی داشت، بیانیه‌ای بود که در آن نیز بدون قائل بودن به مسئولیتی برای رژیم صهیونیستی، تنها با خانواده قربانیان و مجروحان ابراز همدردی کرد. در این میان به نوشته مجله «ویک»، صهیونیست‌ها نیز خیلی سریع از پذیرش مسئولیت سر باز زدند و خطای موشکی جهاد اسلامی فلسطین را عامل این فاجعه بزرگ انسانی عنوان کردند.
حتی سخنگوی شورای امنیت ملی امریکا نیز در آستانه سفر بایدن، همین خط را دنبال کرد. جان کربی گفت: «هنوز به طور دقیق نمی‌توان اسرائیل را مقصر این فاجعه دانست.» اما به رغم همه اینها بایدن بدون شک با این سفر باید منتظر تبعات سنگینی در داخل و خارج کشورش باشد. نخستین تکانه‌های آن نیز در اظهارات کارشناسان امریکایی دیده می‌شود. چارلز لیستر، رئیس مؤسسه ضد تروریسم خاورمیانه معتقد است: «این سفر چه از نظر زمانی و چه نگاه عمومی، در بدترین شرایط بود.»
 
امریکا می‌خواهد بازهم ژاندارم منطقه شود؟
دولت بایدن حتی پیش از این سفر نیز هرگز به طور ویژه از مقامات رژیم صهیونیستی نخواسته تا دست از قتل عام بردارند و حتی به نوشته الجزیره، واشنگتن درخواست کشورهای عرب برای کاهش تنش‌ها را نیز تاکنون نپذیرفته و همچنان حق دفاع را برای نزدیک‌ترین شریک استراتژیکش در خاورمیانه محفوظ می‌داند.
مروان بشاره، تحلیلگر ارشد سیاسی معتقد است: «برای سال‌ها، نظرسنجی پشت نظرسنجی حمایت اعراب از فلسطین را در درجه اول به خاطر عرب بودن آن و در وهله دوم خشونتی نشان می‌دهد که به سمت امریکا سنگینی می‌کند و ناشی از وزن بی‌ثبات هژمونیک در منطقه است. روزنامه نیویورک تایمز در این باره نوشته است؛ حمایت از فلسطینی‌ها در برابر اشغالگری اسرائیل از سوی بسیاری از کشورهای عرب و مسلمان، پویشی در مقابله با بی‌عدالتی و فشار به شمار می‌رود اما دولت بایدن همچنان چشمش را بر این واقعیات بسته است. در مقابل امریکا حمایت بی‌قید و شرط خود را از اسرائیل اعلام کرده است و نشانه‌ای نیز وجود ندارد که برای پایان این جنگ تلاشی داشته باشد و بایدن تنها چند روز پیش از سفرش در گفت‌و‌گو با نتانیاهو بدون اشاره به آتش بس و پایان جنگ، هشدار داد، اشغال دوباره غزه بزرگترین اشتباه است. امریکا پس از دهه‌ها ناکامی پرهزینه در خاورمیانه در سطح دیپلماتیک و استراتژیک، باخت‌های جنگی و عقب ماندن در پروسه‌های صلح منطقه، به نوعی به بحران زایی در خاورمیانه اعتیاد پیدا کرده است. اما آرایش دریایی پنتاگون نشان از تنش‌های منطقه‌ای دیگر دارد که امریکا را به جنگ دیگری می‌کشاند. حرف این است که اگر امریکا به عنوان ژاندارم منطقه می‌خواهد مداخله مستقیم خود را داشته باشد چه بهتر که در مسیر صلح و عدالت باشد، نه جنگ و نسل کشی، چه بهتر که این کار از غزه و فلسطین آغاز شود.»
 نقدهای سنگین به بایدن
با وجودی که حمایت از رژیم صهیونیستی یکی از اهداف امریکاست که هر دو حزب در آن تا حدود زیادی تفاهم دارند اما در عین حال عملکرد بایدن بویژه در بحران اخیر در داخل همچنان مورد انتقاد است. تیم اسکات، سناتور جمهوری‌خواه کارولینای جنوبی، دست بایدن را به خون آلوده دانسته و نتیجه ضعف او را نابودی اسرائیل عنوان کرده است.
گرچه این دیدگاه در میان صهیونیست‌ها چندان مورد پذیرش نیست و استقبال گرم از رئیس‌جمهور امریکا سندی بر این ادعاست اما در عین حال به نوشته ‌ای‌بی‌سی نیوز، 54 درصد امریکایی‌ها با نحوه ورود بایدن به این بحران چندان موافق نیستند. شاید از بدشانسی بایدن بوده که در برهه بحران‌های بین‌المللی وارد کاخ سفید شده و همین عوامل از او چهره نامحبوبی در داخل امریکا نیز ساخته است. امید او به نقش آفرینی در تور اخیر خاورمیانه بود که آن هم به خاطر تصمیم ناگهانی تل آویو برای کشتار بیمارستان غزه بیش از سود برای آن زیان داشته است.
راندا اسلیم، کارشناس ارشد خاورمیانه به سایت فورچون گفت: «نگاه عمومی به این مسأله بسیار بد است. مردم روی دست این ور و آن ور می‌شوند. حالا اگر بایدن در این سفر بازهم بر حق دفاع تل آویو تأکید کند اوضاع بسیار سخت خواهد شد.»
واکنش امریکا و شرکای غربی‌اش به حمله 7 اکتبر حماس، فاجعه بار، احساسی و با ناعدالتی به سمت حمایت از تل آویو است. به نوشته خبرگزاری مرکز عربی واشنگتن، جو بایدن حمله حماس را «بدترین کشتار یهودیان از زمان هولوکاست» خواند. این در حالی است که نسبت به کشتارها در غزه و کرانه باختری و 56 سال اشغال صهیونیست ها کاملاً بی‌تفاوت بود و طوری رفتار می‌کند که انگار بحران اسرائیل و فلسطین از ساعت 6 و 30 دقیقه شنبه 7 اکتبر شروع شده است.
در واقع بعید است، بایدن از اهداف امریکایی بحران بلندمدت فلسطین-اسرائیل کوتاه بیاید. چراکه امیدوار است این حمایت از تل آویو، نظر احزاب داخلی امریکا را به او جلب کند تا بتواند دوره دیگری را در کاخ سفید بماند. از طرفی یکی از مأموریت‌های مهم امریکا در غزه شکست حماس است که به باور کاخ سفید حمایت از اسرائیل در تنش‌های پیش آمده به رغم قتل عام مردم بی‌گناه، آنها را به هدفشان نزدیک‌تر می‌کند. به همین دلایل نیز به باور کارشناسان بایدن در بدترین زمان ممکن به تل آویو سفر کرد و با پذیرش خطرات سیاسی و شخصی که برایش وجود داشت این سفرها را ترتیب داد اما با لغو سفرش به اردن، این مخاطرات برای او و دولتش ثمری نداشت.