آماده نبودن مازندران برای میزبانی ویلانشین‌ها و مهاجران
زیرساخت‌های مازندران جوابگوی «خانه دومی‌ها» نیست
بیتا میرعظیمی
خبرنگار
چند سالی است که تشدید تغییرات اقلیمی و کم‌آبی، سایه سنگین خود را بر فراز استان‌های جنوبی پهن کرده و برای مردم کویرنشین این مناطق، چاره‌ای جز مهاجرت به استان‌های شمالی باقی نگذاشته است. استان‌هایی سرسبز و پرآب با خاکی حاصلخیز که کمتر اثری از آلودگی و ریزگرد در هوای آن دیده می‌شود. اپیدمی مهاجرت دائمی به شمال در حالی به یکی از چالش‌های اجتماعی و زیست محیطی منطقه تبدیل شده است که به باور برخی از کارشناسان، تا 10سال آینده جمعیت مناطق شمالی کشور دوبرابر خواهد شد.
اما سیل مهاجرت به استان مازندران نسبت به دیگر استان‌های شمالی نگران‌کننده‌تر است؛ به گونه‌ای که چندی پیش رضا افلاطونی، رئیس سازمان امور اراضی، با انتشار آماری نگران‌کننده خبر داد که حدود ۸۰۰ هزار نفر طی 2 سال گذشته به مازندران مهاجرت کرده‌اند که در صورت استمرار این وضعیت باید شاهد مهاجرت‌های گسترده از استان‌های فارس و سیستان و بلوچستان که فرونشست‌های زیاد در آن صورت می‌گیرد، باشیم. این در حالی است که طبق گفته معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری مازندران به «ایران»، در حال حاضر زیرساخت‌های شهری و روستایی استان مازندران برای ورود مهاجرین به این استان سرسبز کافی نبوده و چنانچه نسبت به بهبود و توسعه زیرساخت‌ها در یک بازه زمانی کوتاه مدت اقدام نشود، شاهد چالش‌های عمده نظیر قطعی مکرر آب، برق و گاز و... در مازندران سرسبز و توریستی خواهیم بود.
تأمین اعتبارات زیرساخت‌ها
«احمد توکلی» معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری مازندران، به «ایران» می‌گوید: «مازندران دارای 2 نوع جمعیت است. جمعیتی که همیشه در استان ساکن بوده و بومی منطقه هستند. جمعیت دوم، خانه دومی‌ها هستند که دارای خانه، ویلا و باغ در استان بوده و در ایام تعطیل و اغلب، تابستان‌ها به منطقه مراجعت می‌کنند. در استان توریستی و سرسبز مازندران جمعیتی به نام گردشگر و مسافر نیز وجود دارد که همه ساله با توجه به شرایط آب و هوایی عزم سفر کرده و چند روزی را در ایام تعطیلات، عید نوروز و... در شهرستان‌های مختلف مازندران سپری می‌کنند. تعداد این مسافران و گردشگران متناسب با وضعیت تعطیلات و فصول سال تغییر کرده و میانگین بین 3-1 میلیون نفر متغیر است. در این میان جمعیت ثابتی به نام مهاجرین در سال 1395 سرشماری شده و شاخص اعتبارات در استان مطابق این جمعیت توزیع شده است. این در حالی است که برای تأمین اعتبارات زیرساخت‌ها و منابع باید از اعتبارات دولتی و سرانه بودجه استفاده کرد».
زیرساخت‌ها کافی نیست
وی می‌افزاید: «چندی پیش، اغلب شهروندان این استان به دلیل گرمای بی‌سابقه، با قطعی‌های مکرر آب و برق مواجه شدند. دلیلش نیز این است که زیرساخت‌های استان مطابق سرشماری سال 1395، برای جمعیت حدود 4-3 میلیون تدارک دیده شده است، اما زمانی که جمعیت افزایش پیدا کرده و به یکباره جمعیتی حدود یک میلیون مهاجر طی 2 سال (حدود 300 هزار خانوار) وارد استان مازندران می‌شوند، زیرساخت‌هایی نظیر آب، برق، گاز، مخابرات و اینترنت و... دچار مشکل می‌شوند. لازم به ذکر است که در حال حاضر شرایط موجود و وضعیت زیرساخت‌های استان مازندران پایدار بوده و مشکل حادی در این زمینه وجود ندارد، اما چنانچه ورود مسافرین و مهاجرین با همین روند به استان مازندران ادامه پیدا کند، یقیناً در تأمین خدمات زیربنایی بخصوص در ایام پیک جمعیتی با مشکلات عمده‌ای مواجه خواهیم شد».
افزایش بار ترافیکی
مطابق گفته مهندس توکلی، «با ورود جمعیتی حدود 300 هزار خانوار به استان مازندران آن هم در یک بازه زمانی 2 ساله، حداقل 300 هزار خودرو به سطح شهر افزوده خواهد شد. حال تصور کنید این تعداد خودرو به یکباره وارد سطح شهر شده و بار ترافیکی جدیدی را به مجموعه شهری بیفزایند. خودروهایی که حالا با افزایش تعدادشان، نیاز به جای پارک جدی و... دارند».
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری مازندران بر این اعتقاد است که «مدیریت صحیح ورود جمعیتی جدید از مهاجرین به استان مازندران، نیازمند برنامه‌ریزی و تأمین منابع و اعتبارات جدید است. در این میان نگاه دولت و حاکمیت به استان مازندران به دلیل جمعیت‌پذیری بیش از ظرفیت به دلیل مشکلاتی نظیر معیشت، تأمین آب و... اهمیت دوچندان پیدا می‌کند. برای حل این مشکل، باید نگاه اعتباری و معرفی پروژه‌های زیرساختی تغییر پیدا کرده و شرایط و زیرساخت‌های موجود ارتقا پیدا کند. از سویی دیگر در استانی که ظرفیت ورود یک میلیون مهاجر طی 2 سال در آن لحاظ نشده است، باید این موضوع در سطح استانی مورد بررسی قرار گرفته و مجموعه حاکمیتی در سطح ملی برای حل و فصل چالش‌های آن ورود کند».
اختلافات فرهنگی و اجتماعی
وی با اشاره به میهمان‌نوازی مردم استان مازندران می‌گوید: «مهاجرین با ورود به استان مازندران، فرصت شغلی را از شهروندان استانی گرفته و همزمان به دلیل بهره‌گیری از خدمات زیربنایی شهر و روستا، مشکلاتی جدید به ساکنان بومی تحمیل می‌کنند. مهاجرین همچنین از نظر فرهنگی و اجتماعی نیز با افراد بومی دچار اختلاف شده و از دل این اختلاف‌ها، پدیده‌های اجتماعی نظیر اعتیاد، طلاق و... تشدید می‌شود».
طبق گفته این مقام مسئول، «چنانچه ورود مهاجرین به استان مازندران افزایش پیدا کند، مشکلات جمعیتی، اقتصادی و... تشدید شده و امنیت غذایی به حداقل خواهد رسید. در همین راستا برای تأمین مسکن این افراد، چاره‌ای جز بلندمرتبه‌سازی وجود ندارد. باید جلوی ساخت و سازها به شکل ویلایی در اراضی کشاورزی گرفته شود. لازمه انجام این کار نیز اتخاذ تصمیم ملی با همراهی مجموعه مدیریتی استان مازندران است».
کـاهش تاب‌آوری اکوسیستم
چالش‌های زیرساختی مازندران با ورود شیب تند مهاجرت‌ها به استان در حالی شدت می‌گیرد که «محمدرسول رجبی»، معاون آبخیزداری منابع طبیعی غرب مازندران با تأکید بر اینکه استان مازندران به لحاظ زیرساختی، ظرفیت پذیرش این حجم زیاد از مهاجر را ندارد، به «ایران» می‌گوید: «با افزایش جمعیت، تقاضا برای تأمین آب تشدید شده و همزمان با افزایش ساخت و سازها و انتقال آب از عرصه‌های مرتعی و جنگلی، توازن هیدرولوژیک اکوسیستم برهم خواهد خورد. همچنیــن همزمان با کـاهش تاب‌آوری اکوسیستم، تبعاتی جبران‌ناپذیر نظیر گسترش آفات و بیماری‌های گیاهی یا کاهش تولید و زادآوری در جنگل و مرتع به منطقه تحمیل شده و شرایط برای دست‌اندازی، تجاوز، تغییر کاربری و تخریب عرصه‌های جنگلی و مرتعی، بیش از پیش مهیا خواهد شد. ضمن اینکه تعدادی از افراد سودجو نیز از قافله عقب نمانده و بخشی از عرصه‌های منابع طبیعی را به صورت غیرقانونی در دایره خرید و فروش وارد کرده و حجم زیادی از کار را به محاکم قضایی آن مناطق، تحمیل خواهند کرد».
