چرا سردمداران غرب، هوش مصنوعی را خطرناک می‌دانند؟
دکتر ابراهیم فیاض
استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران
1. هر فناوری ادامه حس یا اندام‌های انسانی است؛ بشر فناوری را خلق می‌کند که حس یا اندام خود را بسط دهد. هوش مصنوعی هم در ادامه قوه انسانی به نام «حافظه» ساخته شده است. کار این فناوری، پردازش است و تفاوت آن با فناوری‌های قبلی در این است که پردازش بیشتری دارد و احتمالات را بیشتر به کار می‌برد. امروز هوش مصنوعی همه چیز را ارزان تولید و توزیع می‌کند و زمان دسترسی را بشدت کوتاه و گستره آن را وسعت بخشیده است. اگر امروز جامعه‌ای به این فناوری مسلط نباشد، اقتصادش محکوم به شکست خواهد شد و در سیاست هم رودست خواهد خورد.
2. ما در کشور تألیفات بسیار اندکی در حوزه هوش مصنوعی داریم، در حالی که باید سعی کنیم خودمان در این‌باره فکر کنیم و بنویسیم. این مسأله مبنای هرمنوتیکی دارد. هرمنوتیک امری کاملاً محلی است که اگر آن را جدی‌تر می‌گرفتیم، در بسیاری از مباحث علوم اجتماعی حتی مباحث فنی و پزشکی، تحولات جدی پیدا می‌کردیم. این امر امروز شامل حال هوش مصنوعی نیز می‌شود. هوش مصنوعی مقوله‌ای با مبنای هرمنوتیکی است.
یکی از دلایلی که امروز سردمداران غرب هوش مصنوعی را خطرناک می‌دانند این است که به نفع دنیای غیرغرب در حال بازتولید است و آنان این را می‌دانند و این مسأله را برنمی‌تابند. امروز در هوش مصنوعی سرمایه‌داری جهانی می‌شکند و دیگر نمی‌تواند سلطه گفتمانی داشته باشد، به همین دلیل از آن انتقاد می‌کنند و ما نیز به اشتباه، حرف‌های آنان را تکرار می‌کنیم، در حالی که باید حواسمان به این موضوع باشد که نیاز داریم با توجه به مسائل محلی خودمان در زمینه هوش مصنوعی به تولید و تألیف برسیم.
امروز با این صنعت دیجیتال، همه «گفتارها» وارد «گفت‌وگو» و سپس «گفتمان» می‌شوند و نهایتاً «حکمرانی» شکل می‌گیرد که صرفاً متعلق به سرمایه‌داری نیست. ما در عصر هوش مصنوعی شاهد گفتمان‌های متکثر و تمدن‌های قاره‌ای خواهیم بود و همین مسأله است که هیمنه جهان سرمایه‌داری را می‌شکند و باعث می‌شود آنان هوش مصنوعی را خطرناک تشخیص دهند، اما ما نباید در پیروی از آنان، هوش مصنوعی را طرد و رد کنیم چراکه استفاده درست از آن به نفع ما و گفتمان ماست.
3. اوج گرفتن ارتباطات میان‌دینی در شرایط هوش مصنوعی یکی از پیامدهای این حوزه است که اگر برای آن آماده نباشیم انحرافات دینی اوج می‌گیرد. بنابراین باید خود را برای مواجهه با مسائلی که پیامد رواج هوش مصنوعی در جامعه‌مان است آماده کنیم. هوش مصنوعی کاری می‌کند که از «دانش» و سپس «بینش» رد شویم و به «ایده» برسیم. ایده، تفکر مطلوب به آینده است و آینده را شکل می‌دهد. ما می‌توانیم با ایده‌پردازی، مدخل‌های هوش مصنوعی را پیدا کنیم و وارد ساختار هوش مصنوعی شویم. برای تسلط بر هوش مصنوعی باید فراتر از آن رفت و با مدخل‌سازی، ابزارهای لازم را در این مسیر پیدا کرد.
