​
چند هفته از اجرای موفق تفاهم اخیر تهران و واشنگتن بر سر تبادل زندانی و آزادی اموال ایران گذشته است و قطر به عنوان کشوری که نقش‌آفرینی‌اش در تسهیل اجرای این تفاهم حائز اهمیت به شمار می‌رفت، از تبدیل موضوعات اختلافی در پرونده هسته‌ای ایران به پرونده‌های کوچک خبر داده است تا زمینه ادامه مذاکرات پیرامون دیگر موضوعات افزایش یابد. «اجد الانصاری»، سخنگوی وزارت ‌خارجه قطر ضمن اعلام این خبر و ابراز امیدواری مبنی بر وقوع تحولات مثبت قریب‌الوقوع تأکید کرده که وجود یک پلتفرم بشردوستانه در دوحه، مذاکرات و دستیابی به توافق را تسهیل می‌کند.
این خبر در کنار تحولاتی که در پی اجرای تفاهم شفاهی اخیر ایران و امریکا در حال وقوع است، نشان می‌دهد که ضرورتی ذیل این مفهوم شکل گرفته که امریکا برای خارج کردن سیاست خارجی خود از بن‌بست، چاره‌ای جز مذاکره با ایران ندارد. این در حالی است که قریب به یک سال تا پایان دوره ریاست جمهوری «جو بایدن» باقی مانده است و مجموعه ناکامی‌های او در قبال پیگیری پلن‌های غیرمذاکراتی، سناریویی جز پیش راندن مذاکره از طریق گام‌های تدریجی برای کاهش تنش با تهران باقی نگذاشته است.

مقدمه محدودسازی تنش
نشانه‌های راهگشا درباره مذاکرات که در پی شکست واشنگتن در اجرای نسخه دمیدن بر آتش اختلافات، تضادها و تعارضات با ایران دیده می‌شود، می‌تواند ذیل سناریویی قابل تعریف باشد که ایران و ایالات متحده برای تعیین تکلیف مذاکرات رفع تحریم‌ها تا پیش از نوامبر 2024 در دستور کار قرار داده‌اند.هرچند اجرای تفاهم شفاهی اخیر را نمی‌توان در قیاس با سطوح اختلافات دو کشور دارای ابعاد قابل توجهی دانست، اما یادآوری این نکته ضروری است، این برای نخستین بار در ادوار اخیر بود که امریکا برای به اجرا درآوردن تعهداتش ناگزیر شد تعهداتش را ضمانت کند تا این امر نماد و نمودی باشد از اینکه این کشور در ادامه روند گفت‌و‌گوها برای رفع تحریم، به تغییر استراتژی و تعدیل سیاست پیشین خود بیندیشد؛ امری که می‌تواند به نقطه عطفی در بطن تحولات جاری تبدیل شود و دایره تأثیراتش در کوتاه‌مدت، محورهای اختلافی دیگر در پرونده هسته‌ای ایران را دربرگیرد. بی‌تردید مقدمه نخست شکل‌گیری چنین روندی، کاهش و تداوم فرایند محدودسازی تنش است که به پیش‌مقدمه‌ای برای گفت‌و‌گوهای مرحله به مرحله تبدیل خواهد شد.

اروپا دنباله‌رو امریکا
اگرچه تروئیکای اروپایی تلاش داشت تا در واکنش به توافق تبادل زندانیان میان ایران و امریکا، ذیل بیانیه‌ای ادعایی در نشست اخیر شورای حکام آژانس انرژی اتمی ژست طلبکارانه به خود بگیرد اما واکنش ایران در اخراج بازرسان دارای تابعیت آلمان و فرانسه نشان داد که پروژه‌های تبلیغاتی اروپا مدت‌هاست رنگ باخته و لاجرم باید مسیر امریکا را طی کند. به همین خاطر بود که جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به‌عنوان هماهنگ‌کننده مذاکرات هسته‌ای، در دیدار اخیرش با امیرعبداللهیان در نیویورک، آمادگی خود را برای پیگیری مجدانه گفت‌وگوها و رایزنی‌های لازم اعلام و ابراز علاقه‌مندی کرد تا بر اساس یک چهارچوب مورد توافق، گام‌های اجرایی در خصوص مذاکرات رفع تحریم‌ها برداشته شود و زمینه تفاهم هرچه‌ بیشتر را فراهم سازد.