نفیسه امامی
خبرنگار

بسیاری از کشورهای جهان زعفران را به نام ایران و حتی ایران را با برند زعفران می‌شناسند، چراکه بیش از 90 درصد زعفران جهان در ایران تولید می‌شود. این روزها هم برداشت زعفران آغاز شده است و از 15 تا 20 مهرماه محصول نوبرانه وارد بازار می‌شود، ضمن اینکه پیک برداشت زعفران از دهه اول آبان ماه تا نیمه اول آذرماه ادامه پیدا می‌کند.
متأسفانه در سال زراعی ۱۴۰۱ تولید زعفران ۵۰ درصد نسبت به سال ۱۴۰۰ کاهش داشت، اما روند تولید در سال 1402حاکی از افزایش تولید در سال‌جاری است. این در حالی است که گیاه زعفران در زیرزمین قرار دارد و به همین علت نمی‌توان برآورد دقیقی درباره میزان تولید زعفران عنوان کرد.
غلامرضا میری نایب رئیس شورای ملی زعفران از ثبات قیمت زعفران در بازار در شرایط فعلی خبر داده است و نرخ کنونی خرید هرکیلو زعفران دسته از کشاورزان را ۳۷ میلیون تومان، پوشال ۴۴ تا ۴۵ میلیون تومان، نگین ۴۷ تا ۵۲ میلیون تومان و سوپرنگین ۵۲ میلیون تومان عنوان کرده است که با احتساب ۲ تا ۵ درصد سود صادر می‌شود و با یک تا ۲ درصد سود به مصرف کننده بازار داخل عرضه می‌گردد.
علی حسینی نایب رئیس انجمن زعفران کاران ایران در گفت‌و‌گو با «ایران اقتصادی» بیان کرد: سطح کاشت زعفران در کشور به بیش از 120 هزار هکتار می‌رسد که قطب اصلی تولید در استان‌های خراسان رضوی، خراسان جنوبی و خراسان شمالی قرار دارد اما 30 استان دیگر هم کاشت زعفران را انجام می‌دهند.
حسینی با رد اثرگذاری کاهش بارندگی در تولید زعفران در سال گذشته افزود: کمبود بارندگی عامل تأثیرگذاری در کاهش میزان زعفران نیست چون رشد و تغذیه زعفران در زمستان انجام می‌گیرد و در هر شرایطی در این فصل بارندگی خواهیم داشت ضمن اینکه زعفران توسط کشاورزان آبیاری هم می‌شود. وی اضافه کرد: زعفران گیاهی با نیاز آبی کم نسبت به سایر محصولات کشور است و با حداقل نیاز آبی تولید می‌شود. در واقع تنش‌های گرمایی و سیل می‌تواند بر میزان محصول اثر بگذارد. از سوی دیگر گیاه زعفران بعد از یکبار کاشت 7 تا 10 سال قابلیت بهره‌برداری دارد.
حسینی درباره پیش‌بینی قیمت‌های جدید زعفران افزود: قیمت همیشه تابع عرضه و تقاضاست. اگر تقاضا بیش از عرضه باشد، قیمت پایین می‌آید و اگر برابر باشد قیمت تغییری نمی‌کند اما در صورتیکه عرضه کمتر از تقاضا باشد، قیمت محصول بالا می‌رود. با این تفاسیر انتظار می‌رود قیمت محصول امسال در محدوده قیمت‌های سال قبل باشد.

هر افزایش قیمتی به نفع زعفران‌کاران نیست
نایب رئیس انجمن زعفران کاران ایران، هر افزایش قیمتی را به نفع زعفران کاران ندانست و گفت: بسته‌هایی که گاهی به نام ریشه زعفران و با قیمت‌های ارزان به مشتری فروخته می‌شوند در واقع خامه زعفران یا دم کلاله گیاه است که با بوی زعفران همراه است اما اغلب به آن رنگ خوراکی زده می‌شود. حسینی جایگاه ایران در صادرات زعفران را رتبه نخست در جهان عنوان کرد و افزود: بعد از ایران کشورهای هند، یونان، مراکش، امارات و افغانستان قرار می‌گیرند. ما از طریق صادرات به کشورهای افغانستان از طرق چمدانی و غیره این کشور را به یک صادرکننده تبدیل کرده‌ایم. کشور امارات هم در حدود 60 تن زعفران را به صورت فله از ایران خریداری می‌کند در حالی که 2 تن نیاز داخلی این کشور است و مابقی را به نام خود صادر می‌کند.
 
انتقال ارزش افزوده زعفران به سایر کشورها
نایب رئیس انجمن زعفران کاران خراسان جنوبی در پایان سخنانش بیان کرد: متأسفانه ما سال‌هاست در سیکل خام فروشی محصول زعفران قرار گرفته‌ایم و صرفاً خوشحال از فروش محصول‌مان هستیم، در شرایطی که از این طریق ارزش افزوده تولید محصول را به کشورهای دیگر منتقل می‌کنیم.
زعفران محصولی اقتصادی برای کشور ما محسوب می‌شود که ارزآوری بالایی به همراه دارد. مقرون به صرفه بودن قیمت زعفران در ایران باعث شده است دلال‌های چینی زعفران را با قیمت مناسب خریداری کنند و با قیمت‌های بالا در کشورهای اسپانیا و ایتالیا به فروش برسانند.
از مجموع زعفران تولید شده ۸۰ درصد آن صادر می‌شود و در حدود 20 درصد آن مصرف داخلی دارد، اما در این چرخه با رفع چالش‌های ارزی، تعرفه گمرکی و جلوگیری از خام فروشی تأثیر چشمگیری در افزایش ارزآوری و رونق بازار داخلی را شاهد خواهیم بود.
میزان صادرات زعفران در سال 1401 حدود 240 تن بود اما پیش‌بینی شده است در سال‌جاری با افزایش 40 درصدی به 330 تن برسد. این عدد از رکورد تاریخی صادرات در سال 1399 (حدود 320 تن) هم بیشتر خواهد بود.
وضعیت عملکرد صادرات زعفران در سال 1402 در کنار کاهش تولید در سال‌های 1400 و 1401 می‌تواند وضعیت تولید و صادرات زعفران را دگرگون کند که این وضعیت به نفع تولیدکنندگان و افزایش انگیزه برای تولید این محصول خواهد بود.