زیست بوم/ تخصیص 840 میلیارد تومان در بودجه سال 1402 برای قانون هوای پاک، جدیدترین خبری است که رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم اعلام کرد. داریوش گل علیزاده، معتقد است که این بودجه در سال‌های بعد افزایش می‌یابد. این مسئول چندی پیش در گفت‌و‌گو با روزنامه  ایران،  آمار قابل تأملی از عوامل آلودگی هوا داده بود. به گفته او، فقط با 17 میلیون خودرو، آلودگی هوا جابه جا می‌شود. به گفته گل علیزاده، منابع متحرک، ناترازی شدید انرژی در بخش خانگی و تجاری، معاینه فنی موتورخانه‌های قدیمی، آلایندگی خودروهای فرسوده، موتورسیکلت‌های بنزینی و فرسوده و... از جمله مسائل و مشکلات موجود در آلودگی هوای تهران هستند. به گفته گل علیزاده؛ با اتکا به منابع دولتی و اختصاص اعتبارات، می‌توان دغدغه و نگرانی‌ها را کاهش داد. او معتقد است تأمین منابع مالی راهگشای اجرای قانون هوای پاک است.

دسترسی به هوای پاک
کارشناسان معتقدند که اجرای راهکارهای مؤثر قانون هوای پاک از جمله نوسازی و توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی، توسعه سوخت، توسعه قطار شهری، برقی‌سازی موتورسیکلت‌ها، اصلاح سوخت صنایع و نیروگاه‌ها، جابه جایی صنایع آلاینده در اطراف شهرها، اجرای طرح‌های ترافیکی، کنترل و ارتقای معاینه فنی، توسعه حمل‌ونقل پاک، نصب تجهیزات فیلتراسیون آلاینده‌ها در صنایع و نیروگاه‌ها، اجرای طرح کهاب (کاهش، هدایت، انتقال و بازیافت بخار بنزین) و... نیازمند اعتباراتی است که بتوان به هوای پاک دسترسی داشت؛ اعتباراتی که اکنون رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط زیست آن را مثبت ارزیابی می‌کند.
آنگونه که رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم محیط زیست پیش تر به «ایران» گفته بود؛ سهم منابع متحرک در تهران در مجموع آلاینده‌های گازی 83 درصد و ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون حدود 60 درصد و در مجموع حدود 72 درصد مربوط به منابع متحرک است. او همچنین به ناترازی شدید در بخش انرژی اشاره کرده و گفته بود: از مقدار ۸۵۰ میلیون متر مکعب گازی که در کشور مصرف می‌شود، ۶۵۰ میلیون متر مکعب در بخش خانگی و تجاری مصرف می‌شود که اگر تنها ۲۰ درصد در این مقدار صرفه‌جویی شود، سوخت مورد نیاز نیروگاه‌های بخاری ما قابل تأمین است.
اکنون گل علیزاده می‌گوید: در سال گذشته کمتر از ۲۵ هزار خودرو اسقاط شد. این در حالی است که یک میلیون خودرو پلاک‌گذاری شده که این موضوع بسیار نگران‌کننده است.

تعیین تکلیف واحدهای متخلف
بر اساس ماده ۱۲ قانون هوای پاک، سازمان محیط زیست مکلف است، تمامی مراکز و واحدهای صنعتی، تولیدی، عملیات معدنی، خدماتی، عمومی و کارگاهی را که آلودگی آنها بیش از حدمجاز مصوب است، مشخص کرده و مراتب را با تعیین نوع، میزان آلودگی، وسعت منطقه تحت تأثیر و حساسیت منطقه به مالکان یا مسئولان یا مدیران عامل یا بالاترین مقام تصمیم‌گیر واحد ابلاغ کند تا در مهلت معینی که توسط سازمان تعیین می‌شود، نسبت به رفع آلودگی یا تغییر تولید یا تغییر فرایند تولید یا تعطیلی کار و فعالیت خود (براساس نوع آلودگی و ماهیت فرایند کنترلی) اقدام کنند. طی مدت تعیین تکلیف این واحدها، طبق مفاد این قانون، به واحدهای مذکور، جریمه ایجاد و انتشار آلودگی تعلق می‌گیرد.
رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم با بیان اینکه در بودجه سال ۱۴۰۲ برای قانون هوای پاک ۸۴۰ میلیارد تومان اختصاص داده شد، گفت: توانستیم ردپای خوبی در قانون بودجه بگذاریم تا در سال‌های بعد هم افزایش پیدا کند، برای اجرای ۶۲ حکم احصا شده، ۱۰۷ هزار میلیارد تومان و ۳ میلیارد دلار برآورد هزینه شده بود که به سازمان برنامه و بودجه ابلاغ شد و این اتفاق که ستونی برای اجرای قانون هوای پاک است، برای نخستین بار در بودجه سال ۱۴۰۲ قرار داده شده است.
به گفته گل علیزاده، همچنین مبلغی هم از محل ماده ۱۲ قانون هوای پاک که برای صرفه‌جویی در مصرف سوخت است، برای توسعه حمل‌ونقل عمومی پیش‌بینی شده است. توسعه وسایل حمل‌ونقل عمومی به میزان ۱۰.۹ درصد در افزایش کیفیت هوا تأثیر داشته است اما عملکرد کشور در این زمینه در سال‌های اخیر ضعیف بود اما سال گذشته با ورود وزارت کشور، اتفاقات خوبی را در توسعه حمل‌ونقل عمومی شاهد بودیم.

۹ هزار دستگاه اتوبوس
توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی یکی دیگر از مواردی است که در هوای پاک نقش بسزایی دارد. به گفته گل علیزاده، در این زمینه خوب عمل نکرده‌ایم. به‌عنوان مثال در شهر تهران به ۸ تا ۹ هزار دستگاه اتوبوس نیاز است اما این شهر تنها ۱۹۰۰ دستگاه اتوبوس دارد که بخش زیادی از آنها نیز فرسوده هستند.
وی با بیان اینکه نیروگاه‌های ما به طور عمده فرسوده هستند و راندمان پایینی دارند، گفت: نیروگاه‌های ما نیاز به نصب تجهیزات کنترلی دارند اما به این دلیل که طراحی آنها قدیمی است، نصب تجهیزات کنترلی روی آنها پیش‌بینی نشده و این مورد مشکل‌ساز است.
به گفته گل علیزاده، سازمان حفاظت محیط‌ زیست علاوه بر نظارت بر اجرای قانون هوای پاک، ۱۹ برنامه در راستای تحقق این قانون برعهده داشت که از این میان ۱۶ برنامه به طور کامل، یک برنامه قابل قبول و دو برنامه به‌صورت ضعیف انجام شد که بهبود این عملکرد در گرو تأمین منابع مالی است.