سمیه افشین‌فر
خبرنگار

از سال 1371 انقلاب بزرگی در زمینه عمل کاشت حلزون شنوایی در کشور رخ داد و کاشت حلزون برای کودکانی که با ناشنوایی به دنیا آمده بودند آغاز شد که جزو گران‌ترین عمل‌ها محسوب می‌شود. اما از سال گذشته با همت دولت و در پی تلاش‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، هزینه پروتز حلزون شنوایی برای کودکان زیر چهار سال، رایگان شد که گامی ارزشمند و از افتخارات نظام سلامت است. البته با اجرای طرح انجام رایگان کاشت حلزون شنوایی برای کودکان زیر چهار سال، خانواده کودکان ناشنوا مبلغ اندکی پرداخت می‌کنند که آن نیز عمدتاً از طریق خیرین و بهزیستی تأمین می‌شود. با این همه هزینه‌های دیگری وجود دارد که بالاست، مثل هزینه‌های بیمارستانی، جراحی و توانبخشی بعد از کاشت. همچنین افرادی که به کاشت حلزون اقدام می‌کنند تا سال‌های طولانی نیازمند گفتاردرمانی هستند.
مریم رمضانی رئیس گروه توان پزشکی، تجهیزات و وسایل کمک توانبخشی سازمان بهزیستی در گفت ‌و ‌گو با «ایران» در خصوص کاشت حلزون گفت: تمام پروتز و هزینه‌های بیمارستان برعهده وزارت بهداشت است و از مهر سال گذشته این وزارتخانه تمام هزینه‌های توانبخشی و گفتار درمانی را نیز تقبل کرده است. هزینه عمل کاشت حلزون بیش از 80 میلیون تومان است که حدود 6 میلیون تومان آن را فرد متقاضی باید پرداخت می‌کرد که سازمان بهزیستی این مبلغ را به جای مددجو می‌پردازد.
رئیس گروه توان پزشکی، تجهیزات و وسایل کمک توانبخشی سازمان بهزیستی با اشاره به اینکه در کاشت حلزون قطعاتی از پروتز به مرور زمان مستهلک می‌شود، گفت: قطعاتی از پروتز که بخشی از آن داخل و بخشی از آن بیرون گوش قرار دارد بر اثر زمان یا رطوبت در شمال و جنوب کشور زودتر خراب می‌شود یا چون اکثر کسانی که کاشت انجام داده‌اند کودکان زیر 6 سال هستند ممکن است پروتز گم شود. بنابراین سازمان کمک هزینه تعمیر این قطعات را هم برعهده گرفته است. وی افزود: «سقف کمک هزینه کاشت حلزون 8 میلیون تومان است که براساس میزان اعتبار به مددجوها پرداخت می‌شود.»

ایران یکی از ۷ کشور اصلی همکار برنامه غربالگری شنوایی با سازمان بهداشت جهانی است
براساس جدیدترین آمارهای سازمان بهزیستی کشور ۳۸۹ هزار و ۸۷۶ نفر دارای اختلالات شنوایی تحت پوشش این سازمان قرار دارند. از این تعداد ۷۱ هزار و ۸۴۶ نفر دارای ناشنوایی خفیف، ۱۲۰هزار و ۵۶۴ نفر دارای ناشنوایی متوسط، ۱۴۵هزار و ۴۱۴ نفر دارای ناشنوایی شدید، ۴۸ هزار و ۸۶۱ نفر دارای ناشنوایی خیلی شدید و سه هزار و ۱۹۱ نفر دارای وضعیت ناشنوایی نامشخص هستند. یعنی هنوز شدت و میزان معلولیت آنها در کمیسیون‌های تخصصی icf تعیین نشده است.
فاطمه عباسی، معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی کشور در گفت‌و‌گو با «ایران» با اشاره به اینکه غربالگری شنوایی نوزادان در کشورمان از سال 1384 انجام می‌شود، گفت: «آسیب شنوایی معلولیتی پنهان و دارای تأثیرات گسترده بر جنبه‌های مختلف رشد مهارت‌های ارتباطی، اجتماعی و هیجانی فرد و خانواده وی است. میزان شیوع آن در زمان تولد بیش از دو برابر مجموع دیگر اختلالات قابل ارزیابی در نوزادان است؛ 2 تا 4 در هزار موالید دچار کم شنوایی شدید تا عمیق هستند. خوشبختانه تشخیص بموقع و مداخله بهنگام روند اثربخشی در خدمات داشته و موجب کاهش معلولیت شده است.»
این در حالی است که ژنتیک عامل حدود 50 درصد ناشنوایی‌هاست و 25 درصد از ناشنوایی‌های مادرزادی با دلایل ناشناخته‌ای اتفاق می‌افتند. در 25 درصد دیگر ناشنوایی‌ها، عواملی مانند زردی، بیماری‌های مادر در حین بارداری و مسائل هنگام زایمان نقش دارند.
عباسی با اشاره به دستاوردهای برنامه غربالگری، تشخیص و مداخله زودهنگام شنوایی نوزادان و شیرخواران خاطرنشان کرد: «پوشش حدود ۱۴میلیون نفر در طول سال‌های اجرای برنامه یعنی از سال ۱۳۸۴ الی ۱۴۰۱، پوشش بیش از ۹۲ درصد موالید زنده کشور در سال ۱۴۰۱، شناسایی بیش از ۴۰ هزار نفر دارای اختلالات شنوایی از سال ۱۳۸۴ تا ۱۴۰۱، ارائه خدمات غربالگری شنوایی در حدود ۷۰۰ واحد غربالگری شنوایی به صورت ثابت و سیار، استفاده از ظرفیت‌های بخش غیردولتی در مراحل غربال، تشخیص و مداخله، کاهش سن تشخیص از ۳ سال به حدود ۱ تا ۱.۵ سال طی 3-2 سال اخیر (سنین قبل از سخن گفتن)، وجود کارشناسان مجرب، آموزش‌دیده و علاقه‌مند، برگزاری بیش از ۴۰ کارگاه آموزشی در طول سالیان اجرا و پوشش مناطق محروم و روستایی از طریق خرید خدمت از بخش غیردولتی، از جمله دستاوردها محسوب می‌شود.»
به گفته معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی کشور، باتوجه به عملکرد این برنامه در سطح کشور، ایران یکی از ۷ کشور اصلی همکار برنامه با سازمان بهداشت جهانی در زمینه غربال شنوایی است.
وی در ادامه به برنامه غربالگری شنوایی سنین ۳ تا ۵ سال (پیش دبستانی) اشاره کرد و گفت: این برنامه از سال ۱۳۹۶ به صورت پایلوت آغاز شده و در حال حاضر با استفاده از حدود ۲۰۰ دستگاه در کشور در حال اجرا بوده است و تاکنون بیش از ۷۰۰ هزار نفر تحت پوشش برنامه قرار گرفته‌اند.
عباسی با بیان اینکه ۲۰درصد از اعتبار وسایل کمک توانبخشی به مبلغ ۴۴۵.۱۵۴ میلیون ریال در سال ۱۴۰۱ به افراد دارای معلولیت شنوایی اختصاص یافته است، گفت: در حال حاضر ۵هزار و ۹۸۱ نفر پشت نوبت خدمات هستند که انتظار می‌رود تا پایان سال‌جاری به صفر برسد. وی با اشاره به اینکه از سال ۸۶ اعتبار قابل توجهی به امر کاشت حلزون اختصاص یافته است که برای کاشت حلزون و تعمیر و تعویض هزینه می‌شود، افزود: ۲هزار و ۵۰۰ نفر در سال ۱۴۰۱ توانستند از مساعدت مالی سازمان و توانبخشی بعد از عمل کاشت بهره‌مند شوند. همچنین برای ارائه خدمات به افراد نیازمند به کاشت، ۶ میلیون تومان برای هر کودک در نظر گرفته شده است و سنین ۴ تا ۶ سال را دربردارد.
 هر چند کاشت حلزون انقلابی در پزشکی بود و زندگی کودکان ناشنوای زیادی را متحول کرد اما هنوز ناشنوایان زیادی هستند که از سمعک استفاده می‌کنند. چند وقت پیش رامین رضایی مدیرکل دفتر امور توانبخشی روزانه و توانپزشکی بهزیستی کشور با بیان اینکه سمعک کالایی وارداتی است و سازمان بهزیستی باید سالانه حدود ۳۰ هزار سمعک تأمین و میان مددجویان توزیع کند، گفته بود: «معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری با شرکت‌های دانش بنیان، برای تولید سمعک ایرانی قرارداد دارد و قرار است طی ۱۸ ماه اولین مدل سمعک ایرانی تولید شود.» مریم رمضانی رئیس گروه توان پزشکی، تجهیزات و وسایل کمک توانبخشی سازمان بهزیستی در گفت‌و‌گو با «ایران» در خصوص سمعک ایرانی گفت: تنها دو شرکت دانش بنیان در زمینه تولید سمعک ایرانی وارد شده‌اند که کارشان هنوز به مرحله نهایی نرسیده است. تراشه اصلی این سمعک باید از خارج وارد کشور می‌شد که متأسفانه نتوانسته‌اند این تراشه‌ها را وارد کنند. بنابراین طرح هنوز به مرحله اجرا نرسیده است.»