نگاهی به مسیر پر دست‌انداز احداث تراموا در تهران
احداث تراموا عقلانی‌تر از اتوبان و زیرگذر و روگذر
سمیه افشین‌فر
خبرنگار
از روزی که شهردار تهران برای احداث «تراموا» از انعقاد یک تفاهمنامه با وزارت دفاع خبر داد، موضوع «تراموا» برای تهران بحث داغ این روزهای شهر شد.
شهردار تهران، ۱۲تیرماه، در آخرین نشست خبری خود که با موضوع حمل‌ونقل برگزار شد، خبر داد که تراموا، در خط یک بی‌آرتی از ترمینال شرق تا میدان آزادی، به‌طول ۱۸کیلومتر راه‌اندازی می‌شود. زاکانی همان جا گفته بود «مطالعاتی در‌این‌باره انجام شده و به احتمال زیاد، در هفته‌های آینده تفاهمنامه در این زمینه بسته می‌شود، آن هم با هزینهکرد احتمالی ۲۰۰میلیون یورو.»
شهردار تهران همچنان به دنبال تحقق وعده خود برای احداث یک خط تراموا درتهران است. او بارها از ایجاد این خط گفته و هر بار هم با واکنش شورای شهر روبه‌رو شده است. برخی اعضای شورای شهر از جمله رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل معتقدند تا زمانی که مطالعات کارشناسی این خط به شورای شهر ارسال نشود و توسط شورا به تأیید نرسد امکان ایجاد این خط وجود ندارد.
سید جعفرتشکری هاشمی، پس از انتشار خبر امضای این تفاهمنامه و جزئیات آن گفت: «احداث تراموا نه در برنامه سالانه و نه برنامه چهارساله شهرداری پیش‌بینی نشده است و باید مطالعات کارشناسی آن در شورای شهر مورد بررسی و تصویب قرار گیرد و همچنین شورای عالی ترافیک هم آن را تصویب کند.»
پرویز سروری، نایب رئیس شورای شهر تهران پیش از آغاز یکصد و هفتاد و هشتمین جلسه علنی شورای اسلامی شهر تهران نیز تأکید کرد: «موضوع احداث تراموا در تهران از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار می‌گیرد و آغاز عملیات اجرایی آن پس از تأیید شورا خواهد بود.»
سروری گفت: «در جلسه هم‌اندیشی روز سه‌شنبه (دیروز) موضوع تراموا مطرح شده است، بحثی که اعضای شورا در رابطه با آن سؤالات مهمی داشتند. ابعاد مختلف موضوع مورد توجه قرار گرفت و مطالعاتی که ظرف سال‌های گذشته انجام شده بود تشریح شد، اما مقرر شد در دو محور و با برگزاری جلسات هم‌اندیشی و جلساتی با کارشناسان مرتبط با این موضوع، کار ادامه پیدا کند. قطعاً موضوع تراموا بحث حائز اهمیتی است که باید همه ابعاد آن مورد توجه قرار گیرد.»
احداث تراموا و افزایش ظرفیت مترو، عقلانی‌تر از توسعه خیابان‌ها و بزرگراه‌هاست
اما در تحقیقاتی که تاکنون درباره تراموا در کشور انجام شده است، نظرات متفاوتی درباره این وسیله‌نقلیه وجود دارد.
معاون سابق حمل و نقل ترافیک تهران در گفت‌و‌گو با «ایران» ترموا را یکی از جنبه‌های حمل و نقل عمومی می‌داند و معتقد است: «مهم این است که احداث تراموا در طرح جامع ترافیک تهران دیده شده باشد.»
مهندس مهرداد تقی‌زاده می‌گوید: تا زمانی که معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران بوده، تراموا در طرح جامع دیده نشده بود. اگر بر مبنای طرح جامع بخواهیم اظهار نظر کنیم، تراموا نباید داشته باشیم اما اگر مدیران شهری به هر علتی تمایل به احداث تراموا دارند تنها راه این است که این بحث را به مشاوران طرح جامع ترافیک ارجاع دهند. زیرا آنان همه اطلاعات شهر تهران را از نظر نقاط و حجم سفرها در اختیار دارند. اگر بر این اساس و با مطالعه و کارشناسی اقدام به احداث تراموا کنیم، می‌توانیم یکپارچگی را با حمل و نقل فعلی حفظ و در مسیرهایی که پیش‌بینی می‌کنند تراموا را در نظر بگیریم.»
وی در پاسخ به این سؤال که اگر احداث تراموا باعث یکپارچگی حمل و نقل عمومی می‌شود، چرا قبل از اینها در طرح جامع دیده نشده است، می‌گوید: «مشاوری که آن زمان درباره طرح مطالعه کرده بود حتماً به این نتیجه رسیده بود که نیازی به تراموا نیست چرا که تراموا میزان و ظرفیت جا به جایی مسافر کمتری به نسبت مترو دارد، بنابراین چون تهران جزو کلانشهرهاست چیزی مثل مترو را برای تهران پیش‌بینی کرده بودند که بخشی از آن ساخته شده و بخشی هنوز در دست ساخت است. در اکثر کشورهای پیشرفته، حومه شهر به وسیله آزادراه و بزرگراه به شهر وصل نمی‌شود و بیشترخطوط ریلی و اتوبوسرانی پیشرفته مورد استفاده قرار می‌گیرد چرا که بهره‌گیری از بزرگراه‌ها و آزادراه‌ها می‌تواند مشکلات ترافیکی بسیاری را به خصوص در ساعات پرتردد به وجود بیاورد.»
وی خاطرنشان می‌کند: «تراموا می‌تواند در سیستم حمل و نقل عمومی شهر لینک باشد و یکپارچگی و هماهنگی ایجاد کند. به شرط اینکه در مورد آن مطالعه انجام شده باشد.»
این کارشناس ترافیک به نکته دیگری هم اشاره می‌کند و با انتقاد از اینکه در شهرها وقتی پولی اضافه می‌آورند و بودجه‌ای هست برای توسعه معابر خودرویی اقدام می‌کنند و بزرگراه می‌زنند و خیابان‌ها را تعریض می‌کنند، می‌گوید: «این موارد باعث خودرو محوری و افزایش ترافیک در شهرها می‌شود ولی به هر حال تراموا یکی از ابعاد حمل و نقل عمومی است و بهتر از زیرگذر و روگذر و تعریض خیابان است.»
وی در پاسخ به انتقادهای مطرح شده در خصوص مشکلات مردم در حمل و نقل عمومی و اینکه بهتر نیست به جای تراموا به سراغ گسترش مترو یا اتوبوس‌های برقی برویم، می‌گوید: «قطعاً همه این کارها در کنار یکدیگر و با طرح دیدگاه‌های کارشناسی باید انجام شود. همه این موارد و اینکه ظرفیت مترو را کامل کنند جزو طرح جامع حمل و نقل است. در حال حاضر سر فاصله قطارهای مترو بین 6 تا 7 دقیقه است در صورتی که این زمان می‌تواند به یک تا دو دقیقه کاهش پیدا کند. یعنی کل این شبکه و زیر ساخت‌هایی که ساخته شده تنها با اضافه کردن ناوگان این امکان را دارد تا ظرفیت جا به جایی مسافر را سه تا شش برابر افزایش دهد که اقتصادی و عقلایی است. از طرف دیگر استفاده از اتوبوس‌های برقی و مترو به بحث کاهش آلایندگی هوا هم کمک می‌کند. افزایش ظرفیت و خطوط مترو با توجه به زیر ساخت‌هایی که دارد قطعاً اولویت بسیار بالاتری دارد ولی متأسفانه می‌بینیم که بیشتر بودجه‌های شهری صرف توسعه معابر می‌شود.»
سال‌هاست که شهرداران مختلف پایتخت از احداث تراموا سخن گفته‌اند.
حالا باید دید شهردار تهران با توجه به قرارداد منعقد شده، موفق می‌شود تا دل شورای شهر نرم و بالاخره چشم تهرانی‌ها را به تراموا روشن کند؟