زهره صفاری
خبرنگار

هفتاد و هشتمین مجمع عمومی سازمان ملل با حضور بیش از 140 نفر از رهبران کشورهای جهان از بامداد امروز در مقر این سازمان در نیویورک آغاز به کار کرد؛ نشستی که سرانجام از سایه معضل همه‌گیری کرونا خارج شده و انتظار می‌رود اولویت‌های آن علاوه بر تداوم مسأله جنگ اوکراین، تمرکز بر بحران آب و هوایی و مسائل حقوق بشری باشد.
اما امسال در این رویداد که یکی از مهم‌ترین و پرمخاطب‌ترین وقایع تقویم سازمان ملل به شمار می‌رود، غیبت شماری از رهبران، معادلات و توافقات رخ داده میان کشورها در فاصله نشست سال گذشته تاکنون، کودتاهای پیش‌بینی نشده در آفریقا و حضور ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین که برای اولین بار به این منظور در نیویورک حاضر شده و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی بعد از بحران‌های داخلی این رژیم، فضای متفاوتی را ایجاد کرده است.
الجزیره نوشت: آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل هفته گذشته نیز با تأکید بر اهمیت این نشست گفت: این مجمع یکی از معدود مواقعی است که رهبران کشورها از هر گوشه جهان می‌توانند نه تنها به مقامات کشورهای دیگر دسترسی داشته باشند بلکه منافع مشترک شان را دنبال کنند.
طبق روال هر ساله بدون شک حاضران در این نشست در حاشیه مراسم، گفت‌و‌گوهای دوجانبه مهمی خواهند داشت و به باور ناظران در این میان به رغم تلاش‌های دبیر کل سازمان ملل برای به حاشیه بردن جنگ اوکراین و تمرکز بر بحران آب و هوایی و هوش مصنوعی، امثال ولودیمیر زلنسکی به دنبال فرصتی برای جلب حمایت بیشتر همچنان فضا را به این سمت و سو می‌برند.

غایبان بزرگ
برخلاف سال گذشته، جو بایدن، رئیس جمهور امریکا، تنها مقام اول دولت کشورهای عضو شورای امنیت در نشست خواهد بود و مقامات چین، روسیه، فرانسه و انگلیس نمایندگان خود را به این نشست فرستاده‌اند. ریشی سوناک برای نخستین بار در بیش از یک دهه گذشته به بهانه شلوغی برنامه هایش، جایگاه نخست‌وزیر انگلیس را به نماینده‌اش داده، امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه نیز تداخل برنامه هایش را بهانه و از این سفر اجتناب کرده است. همچنین شی جین پینگ، رئیس جمهور چین که در نشست جی 20 نیز لی چیانگ، نخست‌وزیر خود را فرستاده بود در مجمع عمومی امسال نیز شخصاً حاضر نشده و هان جنگ، معاون تشریفاتی خود را به عنوان نماینده‌اش برگزیده است. این انتخاب در حالی بسیاری را شگفت‌زده کرد که انتظار می‌رفت وانگ یی؛ وزیر خارجه پکن برای این نشست مأمور شود. ولادیمیر پوتین نیز دیگر غایب بزرگ این مجمع است و سرگئی لاوروف، وزیر خارجه او در رأس هیأت اعزامی قرار گرفته است. این در شرایطی است که از یک ماه قبل نماینده امریکا در سازمان ملل، دستور کار غرب در مجمع عمومی را فشار حداکثری به روسیه تعیین کرده بود.
در این شرایط ناظران نیویورک تایمز معتقدند غیبت رهبران بزرگ جهان در این نشست با هر بهانه و دلیلی می‌تواند آسیب جدی به اعتبار مجمع عمومی وارد کند.

در جست و جوی فرصت طلایی
طبق روال مجمع عمومی دبیر مجمع نخستین سخنران و رئیس جمهور برزیل دومین مقامی است که پشت تریبون سازمان ملل قرار می‌گیرد. بدون شک محور سخنان لولا داسیلوا، حل بحران آب و هوایی است چراکه حل این بحران اولویت او در زمان حضور در جایگاه ریاست جمهوری در ماه ژانویه امسال بود. پس از او جو بایدن، رئیس جمهور کشور میزبان این مجمع باید برای حاضران نطق کند. بایدن در برهه‌ای باید رهبران بیش از 140 کشور جهان را برای رسیدن به اهدافش متقاعد کند که به نوشته پولیتیکو، در هفته‌های اخیر حواشی مانند اعتصاب کارگران خودروسازی امریکا، متهم شدن پسرش هانتر بایدن و همچنین فرضیه‌ها و تهدیدهای کنگره و جمهوری‌خواهان برای استیضاحش، حتی جایگاه او را به عنوان نامزد بعدی دموکرات‌ها برای ریاست جمهوری نیز زیر سؤال برده است. اما در عین حال غیبت ولادیمیر پوتین و شی جین پینگ، رقبای اصلی‌اش در صحنه جهانی می‌تواند برای رئیس جمهور 80 ساله امریکا امتیازی به شمار برود تا بتواند از طریق آن تصویر ترک خورده خود را ترمیم کند.
از جمله برنامه‌های بایدن در حاشیه این نشست، دیدار روز چهارشنبه او با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی است، آن هم در شرایطی که از زمان روی کارآمدن نتانیاهو، او بسختی در لیست میهمانان کاخ سفید قرار گرفته است. گفته می‌شود یکی از مهمترین اهداف این نشست بررسی شرایط عادی‌سازی روابط میان رژیم صهیونیستی و عربستان به عنوان دو دشمن دیرینه است. رئیس جمهور امریکا همچنین قرار است دیداری نیز با ولودیمیر زلنسکی داشته باشد. بدون شک بخش‌های بسیاری از سخنرانی بایدن نیز به تداوم حمایت‌ها از اوکراین اختصاص خواهد داشت تا از این طریق بتواند جمهوری‌خواهان مخالف جنگ اوکراین را نیز برای حمایت بیشتر متقاعد کند.

نمایشی با بازیگری زلنسکی
سال گذشته در بحبوحه بحران شرق اروپا گرچه جنگ اوکراین یکی از مسائل مورد بحث مجمع عمومی بود اما نتوانست برای پیشبرد اهداف ضدروسی غرب تا حدی که می‌خواستند، مثمر باشد. اما آنها ناامید نشده و امسال این موضوع را با نمایشی پرطمطراق با بازیگری ولودیمیر زلنسکی در نیویورک بار دیگر به صحنه آورده‌اند. رئیس جمهور اوکراین که برای نخستین بار در این برهه حساس سازمان ملل در نیویورک حاضر شده، قرار است علاوه بر دیدارهای دوجانبه با امثال نتانیاهو و حضور در نشست روز چهارشنبه شورای امنیت درباره جنگ، چشم در چشم سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه اهداف خود را برای جلب حمایت غرب دنبال کند. او پس از این دیدار و نشست به واشنگتن خواهد رفت و پنجشنبه برای دومین بار در 9 ماهه اخیر با جو بایدن در کاخ سفید گفت‌و‌گو و تبادل نظر خواهد داشت. به نوشته ال پاییس، حضور بیش از 140 کشور در نیویورک این امید را نیز در زلنسکی تقویت کرده تا بتواند در ملاقات با رهبران کشورهای مختلف ائتلاف ضدروسی قدرتمندی را تشکیل دهد؛ موضوعی که با توجه به حضور هیأت عالیرتبه روسیه و برنامه دیدارهای آنها با رهبران کشورهای مختلف بعید است به نتیجه مثبتی برسد. اما در این میان ناظران پولیتیکو معتقدند واکنش روسیه به این برنامه زلنسکی، به کشورهایی بستگی دارد که دعوت او را برای گفت‌و‌گو بپذیرند. اما در کل بدون شک همه کشورهایی که با رئیس جمهور اوکراین دیدار کنند برای اعلام بی‌طرفی شان نشستی نیز با لاوروف خواهند داشت.

اهداف پنهان
آنچه مسلم است قدرت‌های برتر جهانی هر یک در این مجمع اهداف معینی را دنبال می‌کنند و درصددند تا از این گردهمایی بیشترین بهره را به سود خود ببرند. بایدن که در نشست اخیر گروه 20 در دهلی نیز به دنبال منحرف کردن توجه‌ها از چین و جلب اعتماد جهانی به سوی واشنگتن بود، در این نشست نیز گرچه این هدف را در نظر دارد اما همچنان یارکشی‌های بیشتر در خاورمیانه را نیز فراموش نخواهد کرد. احوالپرسی گرم او با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان در دهلی، یکی از نشانه‌های این هدف بود و برنامه دیدارهای چند روز آتی او با رهبران خاورمیانه‌ای نیز بر این اولویت امریکا مهر تأیید می‌زند. از سوی دیگر چین نیز درصدد است تا روابط با اروپا را تقویت کند و بی‌تردید نمایندگان شی جین پینگ با هر ابزاری این هدف را دنبال می‌کنند. در عین حال نمایندگان چین در گروه 20 نیز به اروپایی‌ها این هشدار را دادند که وابستگی متقابل با ایجاد ناامنی در تضاد است و از کشورهای عضو اتحادیه اروپا خواستند تا از فاصله گرفتن از پکن اجتناب کنند.