فائزه سادات یوسفی
خبرنگار

اجلاس سالانه گروه 20 متشکل از 19 کشور ثروتمند جهان به اضافه اتحادیه اروپا در حالی از امروز در دهلی‌نو آغاز به کار می‌کند و فردا به پایان می‌رسد که رؤسای جمهوری چین و روسیه در آن حضور ندارند و به گفته ناظران، نشست زیر سایه جنگ اوکراین برگزار می‌شود.
به گزارش رویترز، موضوعات مختلفی برای تبادل نظر در این اجلاس وجود دارد اما اتحادیه اروپا از سران گروه ۲۰ می‌خواهد که روی چالش‌های جهانی برای امنیت غذایی و انرژی و احیای توافق صادرات غلات اوکراینی از بنادر دریای سیاه و راهکارهای پایان دادن به جنگ اوکراین تمرکز کنند؛ چالش‌هایی که از تداوم جنگ اوکراین و سیاست‌های تهاجمی پیرامونی از سوی ناتو بر جهان تحمیل شده است.
این اجلاس بر خلاف سایر اجلاس‌های گذشته و با توجه به عدم حضور  رؤسای جمهوری چین و روسیه ولو از طریق ویدیو‌کنفرانس، سرنوشت پر از ابهام جنگ اوکراین و مدل‌های جدید تنازعات بین کشورهای قدرتمند مانند چین و ایالات متحده از شرایط ویژه برخوردار است.
به گزارش اسپوتنیک، سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه دیروز به نمایندگی از کشورش وارد هند شد و لی کیانگ، نخست‌وزیر چین نیز نماینده پکن در این اجلاس است. هر چند عدم حضور همتراز چین و روسیه، با انگیزه و اهداف مختلفی دنبال می‌شود اما با توجه به شرایط جهانی در جهت ارزش‌های مشترک ارزیابی می‌شود. آنچه مشهود است، غیبت رؤسای جمهور روسیه و چین، این پیام را می‌رساند که دو کشور در تلاشند با تضعیف گروه 20 و تحت فشار قرار دادن اعضای آن به واسطه وزنه خود، از اعتبار و رسمیت آن کاسته و اعتراض خود را به سیاست‌های کلان تقابلی غرب نشان دهند.
روز گذشته جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی امریکا در واکنش به این مسأله اعلام کرد، جو بایدن رئیس‌جمهور امریکا با هیأت چینی دیدار نخواهد کرد. این در حالی است که پیش‌تر جان کربی، هماهنگ‌کننده ارتباطات راهبردی و سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید گفته بود، جو بایدن خواهان دیدار با شی جین پینگ در حاشیه اجلاس گروه ۲۰ است. این امر حاکی از آن است که چین تلاش دارد به طور جدی در مناسبات بین‌المللی نقش‌آفرینی کرده و از اتخاذ رویکرد دیپلماتیک و گفت‌و‌گو برای حل و فصل مناقشات، ذیل چنین گروه‌هایی تا حدودی کاسته است، حال طرف مقابل کاخ سفید یا حتی هند باشد. بویژه که گفته می‌شود یکی از دلایلی که شی از حضور در اجلاس امتناع ورزیده، بالاگرفتن اختلافات با هند میزبان اجلاس است. به‌تازگی چین در درگیری‌های خود با هند از نقشه جدیدی که در آن منطقه مرزی مورد مناقشه ایالت آروناچال پرادش هند و فلات آکسای چین را ذیل حاکمیت خود گنجانده، رونمایی کرد؛ موضوعی که واکنش تند دهلی‌نو را در پی داشت.
این اقدام می‌تواند فصل جدیدی از تشنج میان دو کشور را در حالی رقم زند که هر دو تلاش کردند در ماه‌های اخیر، گفت‌و‌گوهایی را با محور کاهش تنش به انجام رسانده و از ادامه آن ابراز خرسندی کنند.
به گفته ناظران، اختلافات شکل گرفته بی‌شک مورد سوءاستفاده غرب در میانه تقابل با چین قرار خواهد گرفت و چرخش هند را به سمت رقابت فرسایشی با پکن افزایش می‌دهد. این در حالی است که هند موضع خود را در قبال جنگ اوکراین به طور متعادلی حفظ کرده و با سیاست‌های ایالات متحده مانند تحریم خرید انرژی، همسو نبوده تا جایی که سومین خریدار بزرگ نفت روسیه شده است. آنچه مورد گمانه‌زنی واقع شده، این است که تصمیم هند برای تبدیل شدن به یک قدرت جهانی و یکی از بازیگران بالفعل عرصه سیاست جهان، جدی است و گام‌های بلندپروازانه این کشور نیز مؤید همین رویکرد است. گویا قرار است، سهم مهمی از این رویکرد را رفتار کج دار و مریز نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند در قبال کشمکش‌های پویا بین قدرت‌های جهان تأمین کند.
اما در این میان نمی‌توان از نقش کاخ سفید برای همکاری نزدیک با دهلی‌نو در جهت تشدید تقابل این کشور با چین و همچنین ممانعت از توسعه روابط با روسیه چشم‌پوشی کرد. به عنوان نمونه می‌توان به وعده و توافقات جدید امنیتی نظامی و فروش تسلیحات نظامی چون موتور جنگنده‌های جت و فروش پهپاد‌های پیشرفته و فناوری‌های نوین مانند انرژی هسته‌ای اشاره کرد. چرا که طبق آمارهای نظامی، نزدیک به 70 درصد از هواپیماهای جنگی مورد استفاده نیروی هوایی و نیروی دریایی هند، 44 درصد از کشتی‌های جنگی و زیردریایی‌های این کشور و بیش از 90 درصد از خودروهای زرهی ارتش منشأ روسی دارند. روسیه همچنین شریک ثابت برنامه انرژی هسته‌ای غیرنظامی هند بوده و به دهلی‌نو در ساخت بزرگ‌ترین نیروگاه هسته‌ای این کشور کمک کرده است.
تقابل گسترش گروه 20 با گروه‌های نوظهور اقتصادی
بر اساس اظهارات «کریستف هوسگن»، رئیس کنفرانس امنیتی مونیخ، یکی از جنبه‌هایی که می‌تواند مورد بحث قرار گیرد گسترش گروه 20 خواهد بود. اما ایده‌ای که در محتوای این گسترش وجود دارد، کاستن از انگیزه کشورها برای الحاق به گروه‌های نوظهوری چون بریکس و مقابله با آن در جهت گسترش بلوک ضدشرقی است. زیرا بریکس با هدف ایجاد موازنه در برابر سلطه اقتصادی و ژئوپلیتیکی غرب شکل گرفته و روند تصاعدی تمایل کشورها به آن، هراس را در اتاق فکر غرب بر انگیخته است. از همین رو به نظر می‌رسد، غرب ناتوان از اقدامات مخرب در جهت اعتبارزدایی از گروه‌های نوظهور، اکنون در تکاپوی رقابت با آن با استفاده از ظرفیت‌های موجود خود افتاده است.
هوسگن که از لازمه گسترش گروه 7 سخن می‌گفت، تأکید کرد که دو کشور کره جنوبی و استرالیا می‌توانند کاندیدای پیوستن به این گروه باشند، رویکردی که دقیقاً همان چهارچوب گسترش قدرت‌ها در برابر شرق را منعکس می‌کند. زیرا دو کشور کره جنوبی و استرالیا مدت زیادی است که به عنوان متحد ایالات متحده در آب‌های شرقی آسیا به تحریکات ضد‌چینی می‌پردازند.
از طرفی، وعده الحاق به گروه 20 می‌تواند کارت بازی برای خرید برخی کشورها را در میدان عمل غرب فراهم کند. نیجریه که اکنون رهبری مداخله نظامی برای مهار کودتاهای ضد استعماری در کسوت ریاست جامعه اقتصادی کشورهای غربی آفریقا (اکواس) در دست دارد، از قصد خود برای عضویت در گروه 20 خبر داده است.
در مجموع ناظران معتقدند، نشست امسال گروه 20 در سایه شکاف ناشی از جنگ اوکراین و پیامدهای منفی اقتصادی آن، به ارائه یک رویه ثابت و نتیجه مفید ختم نخواهد شد. پیش‌تر مسکو گفته بود که با تصویب بیانیه اجلاس سران گروه ۲۰ موافقت نخواهد کرد، مگر اینکه موضع مسکو در قبال بحران‌های جهانی را منعکس کند.