مروری بر گزارش عملکرد سه بخش هنرهای نمایشی، هنرهای تجسمی و موسیقی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
پنجه در پنجه مشکلات برای مراقبت از هنر ایران
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان متولی اصلی تنظیم‌گری در شاخه‌های مختلف فرهنگ و هنر به صورت مداوم در حال پایش نقاط ضعف و قوت موجود در حوزه‌های مربوطه است و بر این اساس، با ارزیابی مستمر ظرفیت‌های موجود به حرکت گروه‌های مختلف هنری در عرصه‌های تئاتر، موسیقی، هنرهای تجسمی، سینما و سایر بخش‌ها در تعامل مستقیم با خود آنان، شکل می‌دهد. اما ظرف دوسال گذشته، عبور از شرایط کرونایی، فشارهای اقتصادی و ناآرامی‌ها موانع مؤثری پیش راه حرکت فرهنگی کشور گذاشته بودند که بازبینی نحوه پنجه درافکندن با این مشکلات را ضروری‌تر می‌کند. بر این اساس در هفته‌ای که گذشت به مناسبت هفته دولت، برخی از دفاتر مسئول گزارش عملکرد خود را منتشر کردند که خلاصه‌ای از این توفیقات را در ادامه می‌خوانید.
فاطمه ترکاشوند
روزنامه‌نگار
بیش از 3هزار اثر هنری در خارج از کشور به فروش رفتند
نگارخانه‌های پایتخت در ۲ سال گذشته، فرایند برگزاری ۸۰۹ نمایشگاه آثار هنرهای تجسمی را مطابق دستورالعمل مربوطه، با این مرکز هماهنگ کرده‌اند. همچنین در ۲ سال گذشته، مجوز فعالیت ۱۸۶ نگارخانه مورد تمدید قرار گرفته و برای تأسیس ۲۵ نگارخانه نیز مجوز صادر شده است. ثبت مالکیت معنوی برای ۹۴۵ اثر هنری و صدور جواز تأسیس برای ۸۰ دفتر گرافیک، از دیگر اقدامات اداره کل هنرهای تجسمی از زمان آغاز به کار دولت سیزدهم تا پایان مرداد سال‌جاری است. همچنین ۱۳۰ درخواست جهت صدور گواهی هنری از سوی هنرمندان حوزه تجسمی به این اداره کل واصل شده که کلیه گواهی‌های مذکور به درخواست‌کنندگان تخصیص یافته است.
به علاوه ۷۴۲ هنرمند در ۲ سال گذشته به عضویت صندوق اعتباری هنر درآمده‌اند و عضویت ۱۸۲۳ هنرمند دیگر نیز مورد تمدید قرار گرفته است. از دیگر اقدامات اداره کل هنرهای تجسمی طی ۲ سال اخیر، می‌توان به برقراری بیمه برای ۱۱۴۵ هنرمند و اعطای وام به ۳۴۵ هنرمند اشاره کرد.
از زمان آغاز به کار دولت سیزدهم تا پایان مرداد ماه جاری، ۳۸۳۹ اثر هنری مجوز خروج از کشور دریافت کرده‌اند. همچنین از زمان آغاز به کار دولت سیزدهم تا پایان مرداد سال‌جاری، بیش از ۴۰ رویداد هنری در عرصه هنرهای تجسمی اعم از جشنواره، دوسالانه، نمایشگاه، کارگاه، نشست تخصصی و … به همت اداره کل هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا با حمایت این اداره کل، برگزار شده‌اند.
موزه هنرهای معاصر تهران نیز در ۲ سال گذشته تاکنون، ۱۰ نمایشگاه هنری را برگزار کرده است که به ترتیب، عبارتند از: نهان بر عیان (مهندسی تصویر در نقاشی ایرانی)، اندی وارهول (مروری بر آثار اندی وارهول از مجموعه گنجینه موزه)، مهدی سحابی (مروری بر فعالیت‌های هنری مهدی سحابی)، آیینه در آیینه (آثار دیوارنگاره انقلاب گنجینه حوزه هنری، گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران، آثار هنرمندان و مجموعه‌های خصوصی)، پنج گنج (حکیم نظامی)، مینی‌مالیسم و کانسپچوال آرت، آیینه در آیینه ۲ (تهران ۵۷ به روایت عکس‌های قربان خلیلی)، ردپا (درنگی بر مراوده هنرمند و جهان پیرامون)، هایپررئالیسم: از تصویر تا واقعیت و همچنان جاری (مروری بر بازتاب جریان عاشورا در هنرهای تجسمی معاصر.)
رشد 31درصدی اجراهای صحنه‌ای، بیش از 4هزار کنسرت را میزبان مردم کرد
تعداد کنسرت‌های برگزار شده در سال ۱۴۰۱ در تهران در سالن‌های بالای ۱۲۰۰ نفر ۶۰۶ کنسرت و در کل کشور ۳۹۱۳ کنسرت بوده است. همچنین تعداد این کنسرت‌ها در سه ماه اول سال ۱۴۰۲ به ۲۹۲ در ۷۷۶ نوبت می‌رسد. در ۴ ماه ابتدایی امسال نیز ۷۲۸ اجرا صورت گرفت تا مجموع اجراهای یک سال اخیر کشور، به عدد ۴۶۴۱ برسد.
دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه آلبوم‌ها، از سال ۱۴۰۱ تا آخر بهار امسال ۱۷۰ آلبوم منتشر شده است. البته در تیرماه امسال نیز مجوز انتشار ۳۵۲ تک‌آهنگ و ۲۶ آلبوم موسیقی صادر شده است و اگر بخواهیم مجوز برای تک‌تراک‌ها را نیز محاسبه کنیم باید به عدد بیش از هزار برسیم.
باوجود ناآرامی‌های سال گذشته، اجراهای صحنه‌ای سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱، رشد ۳۱ درصدی را تجربه کرده است، به گونه‌ای که مجوزهای صادر شده برای سه ماهه نخست ۱۴۰۱ شامل ۱۲۶ عدد و سه ماهه نخست امسال شامل ۱۷۱ عدد است. تعداد این کنسرت‌ها در سه ماه اول سال ۱۴۰۲ به ۲۹۲ در ۷۷۶ نوبت می‌رسد.
با این حال، طی یک سال اخیر، بیش از ۴۸۱۱ مجوز تنها برای کنسرت و آلبوم صادر شده است. همچنین، رویدادهای موسیقی به ۶ ماه دوم یک سال اخیر مربوط است چرا که تا پیش از آن، رویدادهای موسیقی به دلیل اتفاق‌های پاییز، تقریباً مسکوت بود. ازجمله مهم‌ترین این رویدادها می‌توانیم به سی‌وهشتمین جشنواره موسیقی فجر، شانزدهمین جشنواره موسیقی جوان و پانزدهمین و شانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی اشاره کنیم که این رویدادها با اقبال بسیار خوبی از سوی مخاطبان و هنرمندان مواجه شد. به علاوه، از آنجا که مصوبه ستاد هماهنگی و راهبری اجرای نقشه مهندسی فرهنگی کشور در سال 1399 وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را موظف به تدوین سند ملی موسیقی کرده، طبق اعلام محمد الهیاری، مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، پیش‌نویس این سند، پس از بررسی و تدوین توسط تیم تحقیق مربوطه، نهایتاً در بهمن ماه 1400 به دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی ارسال شد.
متن پیش نویس طی جلسات متعدد بررسی شده و در حال حاضر در دستور کار شورای هنر قرار دارد. با اهتمام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی سند در حال ارزیابی دقیق است و به محض اتمام ارزیابی آن در این شورا برای تصویب نهایی به صحن شورای عالی انقلاب فرهنگی ارسال خواهد شد.
بیش از 3میلیون مخاطب در سال گذشته به تماشای تئاتر نشستند
در مجموع فعالیت‌های نمایشی در تهران و استان‌ها تعداد ۴۴۸۰ عنوان نمایش تولید و دفعات اجرای این تولیدات ۳۹۲۸۹ نوبت عنوان شده و آثار روی صحنه رفته در کل کشور در مجموع میزبان تعداد ۳۰۳۴۱۲۵ مخاطب بوده‌اند. در این زمینه ۱۸۶ گروه از کمک‌هزینه حمایتی نمایشی در تهران و ۱۲۵ گروه از کمک‌هزینه حمایتی هنرمندان در استان‌های دیگر بهره‌مند شده‌اند. طی یک سال گذشته بیش از ۶۰ جشنواره استانی و موضوعی، ۴جشنواره بین‌المللی و ۴ جشنواره منطقه‌ای با حمایت مستقیم و غیرمستقیم این اداره کل برگزار شده است.
انتشارات نمایش اداره کل هنرهای نمایشی در دوازده ماه گذشته چاپ دو عنوان مجله نمایش، سه فصلنامه نمایش با دارا بودن مقالات برگزیدگان این عرصه را در کنار چاپ و نشر ۱۰ عنوان کتاب نمایشی انجام داده است. مجلات و فصلنامه‌های نمایش پس از توزیع در اختیار هنرمندان هنرهای نمایشی کشور قرار گرفته است.
دفتر امور بین‌الملل اداره کل هنرهای نمایشی ضمن اعزام یک گروه نمایشی به خارج از کشور، پذیرش ۱۶ گروه نمایشی خارجی با ۱۸۶ میهمان در جشنواره‌های بین‌المللی از جمله جشنواره تئاتر فجر، رویداد تئاتر دینی صاحبدلان، جشنواره نمایش عروسکی تهران و... را از جمله فعالیت‌های یک‌ساله خود اعلام کرده است. تلاش برای بهره‌مندی حداکثری هنرمندان عرصه هنرهای نمایشی از خدمات بیمه‌ای از دیگر اقدامات اداره کل در بازه زمانی یک‌ساله بوده که بنا به اعلام رسمی شامل صدور ۱۱۰ بیمه تأمین اجتماعی برای هنرمندان جدید، معرفی هنرمندان متقاضی عضویت یا تمدید عضویت در صندوق اعتباری هنر به تعداد ۳۱۲ نفر بوده که عضویت آنها به انجام رسیده و تعداد ۱۲ متقاضی وام کارآفرینی را نیز به صندوق اعتباری هنر معرفی کرده است. در بخش ساماندهی هنرمندان در قالب گروه و نیز ثبت گروه‌های نمایشی جهت دریافت پروانه فعالیت، تعداد ۹۳۸ مجوز صادر شده و تعداد ۳۵۹ پروانه فعالیت نیز تمدید شده است. اداره کل هنرهای نمایشی در حوزه آموزش نیز پس از ۱۵ سال وقفه آموزشی در عرصه تئاتر، در استان‌های مختلف کشور، طرح آموزش رایگان تئاتر با عنوان «تجربه با پیشکسوتان» را در دستور کار خود قرار داد و با اعزام ۱۵ استاد برجسته، توانمند و پیشکسوت، آموزش تئاتر در استان‌ها را ازسرگرفت. در این دوره‌ها تعداد ۶۸۳ هنرمند و هنرجو شرکت داشتند. این اداره همچنین با اعزام ۸ نفر از استادان عرصه هنرهای نمایشی جمعاً بیش از ۴۰۰ مربی پرورشی اداره کل آموزش و پرورش استان تهران را تحت آموزش قرار داده است.