درگیری ها بین حامیان بارزانی و مخالفانش 3کشته برجا گذاشت
واکنش سریع بغداد به پروژه آشوب در شمال عراق
حسین فاطمی
خبرنگار
شهر کرکوک در شمال عراق روز شنبه دیگر بار شاهد درگیری هایی شدید بود که بعد از دستور نخست وزیر به سوی آرامش رفت اما در نهایت سه کشته و 16 زخمی برجا گذاشت.
به گزارش خبرگزاری فرانسه، زیاد خلف، مدیر بهداشت کرکوک خبر داده، دو تن از سه کشته شده مورد اصابت گلوله در ناحیه قفسه سینه و سر قرار گرفتند. یکی از کشته شدگان ۲۱ ساله و دو نفر دیگر ۳۷ ساله هستند. بحران در کرکوک پس از آن رو به آرامش رفت که محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق در گفت‌وگوی تلفنی با مسعود بارزانی، رئیس حزب دموکرات کردستان و نچیروان بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق بر ضرورت افزایش تلاش برای برخورد با کسانی که در پی بر هم زدن امنیت استان کرکوک هستند، تأکید کرد. به گزارش میدل ایست نیوز، بر اساس بیانیه رسمی دفتر نخست‌وزیری عراق، محمد شیاع السودانی در گفت‌وگوهای تلفنی با مسعود بارزانی و نیچروان بارزانی بر ضرورت اعمال قانون توسط نیروهای امنیتی به منظور حفظ مسالمت اجتماعی در کرکوک تأکید کرد. با اینحال پایگاه خبری «الفرات نیوز» در گزارشی اعلام کرد که در پی بازگشت آرامش به استان کرکوک، منع آمدوشد که از شنبه شب اجرا شده بود در حال برداشته شدن است. عبداللطیف الرشید، رئیس جمهوری عراق هم بر لزوم روی آوردن به گفت‌وگوی سازنده به عنوان وسیله‌ای برای آرامش تنش کنونی با هدف حفظ دستاوردهای همه طیف‌های ملت عراق و عدم فرصت دهی به گروه‌های تروریستی با هدف برهم زدن اوضاع و ایجاد نابسامانی و مباح شمردن خون مردم عراق تاکید کرد.
از سوی دیگر، چهارچوب هماهنگی نیروهای سیاسی شیعه با انتشار بیانیه‌ای از همه نیروهای سیاسی خواست که از گفتمان متشنج فاصله بگیرند و برای بازگشت آرامش بکوشند و از دستگاه‌های امنیتی در کرکوک حمایت کنند.در بیانیه این نیروها آمده که خشونت و تنش راه حل مسائل کرکوک نیست و تأکید شده که چهارچوب هماهنگی از دستورات صادره از جانب فرمانده کل نیروهای مسلح برای کنترل اوضاع و ثبات در استان حمایت می‌کند. در این بیانیه تأکید شده که ثبات کرکوک مسئولیت همگانی است. پلیس کرکوک هم در پی ناآرامی‌های شنبه در این شهر در بیانیه ای تاکید کرد که اجازه نخواهد داد هیچ طرفی امنیت شهر را از بین ببرد. در این بیانیه تاکید شده است، پلیس به صورت حرفه‌ای عمل می‌کند و از همه فرزندان این شهر بدون هیچ تبعیضی حمایت خواهد کرد. هرچند درگیری ها در کرکوک بسرعت با واکنش دولت و پلیس عراق به پایان رسید اما شیاع السودانی، پس از حکمفرما شدن آرامش نسبی بر کرکوک نیز دستور تشکیل کمیته ای برای تحقیق درباره وقایع روز شنبه این استان را صادر کرد تا ابهامات در خصوص آن برطرف شود. وی همچنین تاکید کرد، طرف هایی که با سهل انگاری خود باعث بروزاین درگیری ها شده اند، باید پاسخگو بوده و مجازات شوند.
علت ناآرامی های کرکوک و تبعات آن
از سال ۲۰۱۷ و پس از برگزاری همه‌پرسی ناکام برای استقلال اقلیم کردستان عراق، نیروهای ارتش این کشور وارد کرکوک که منطقه مورد مناقشه میان بغداد و اربیل است، شدند و کنترل شهر را از دست نیروهای کرد خارج کردند. در این میان حزب دموکرات کردستان عراق سعی در بازپس گیری این ساختمان ها داشت. لذا در هفته‌های گذشته ناآرامی‌هایی در کرکوک در اعتراض به دستور دولت مرکزی درباره تخلیه ساختمان‌های حزب دموکرات کردستان از گروه‌های دیگر به منظور تحویل دادن مجدد آنها به این حزب شکل گرفت که روز شنبه به اوج خود رسید. با این وجود در نگاهی عمیق تر به نظر می رسد، آنچه موجب اتفاقات اخیر در کرکوک شده است ریشه در رقابت های سیاسی درون کردی با محوریت بارزانی – طالبانی دارد. چراکه پس از فرار نیروهای حزب دموکرات کردستان عراق از کرکوک، عملاً بارزانی ها کنترل و نفوذ خود را در این شهر از دست دادند. در حالی که اکنون اتحادیه میهنی کردستان در کرکوک حضور دارد، از این رو پافشاری حزب دموکرات کردستان بر بازگشت به مقر سابق خود در استان کرکوک، نگرانی های زیادی را در بین شهروندان درپی ثبات زیادی که دراین استان، حاصل شده، ایجاد کرده است که به درگیری و ناآرامی هم کشیده شد. با در نظر گرفتن این نکته، کارشناسان، نسبت به بازگشت استان کرکوک به مشکلات قبلی که در سایه حضور نیروهای پیشمرگ بارزانی در این استان رخ داده بود، هشدار می دهند.
این گزاره نیز مطرح است که ثبات اوضاع امنیتی در استان کرکوک با بهره برداری داعش از بازگشت حزب دموکرات کردستان به این استان، برای انجام عملیات تروریستی مختل می شود. در همین راستا جاسم محمد جعفر، نماینده ترکمانی پیشین ائتلاف دولت قانون در مجلس عراق طی گفت وگویی با خبرگزاری «المعلومه» با بیان اینکه همه عملیات ها، رویدادها و آزار و اذیت‌ها درپی فرار پیشمرگه های بارزانی از مقر فرماندهی حزب دموکرات کردستان در استان کرکوک، افشا شده اند، از مخالفت همگانی با بازگشت بارزانی ها به کرکوک گفت و تاکید کرد، همه اقوام در این استان از توافق جدید سیاسی بین اربیل و بغداد که ممکن است فاجعه قبل در کرکوک را تکرار کند، هراس دارند. جاسم محمد جعفر این را هم تصریح کرد که، مقر ستاد عملیات مشترک در کرکوک، ملک شخصی حزب دموکرات نیست، بلکه متعلق به وزارت نفت عراق است، لذا بازگشت این حزب به این مقر، توجیه ناپذیر است.
در این میان آنچه بدیهی است، تبعات مخرب تشدید اختلافات درون کردی به دیگر مناطق عراق مانند کرکوک است. به باور ناظران جدایی، اختلافات و کشمکش های مستمر بین احزاب کردستانی، به ویژه بین دو حزب اصلی حاکم براقلیم کردستان یعنی حزب دموکرات و اتحادیه میهنی، نه تنها به منافع اقلیم آسیب رسانده و موقعیت آن را تضعیف کرده است، بلکه خود به عاملی در بی ثباتی در فضای این کشور بدل شده است.