توسعه فناوری راهکار رفع چالشهای کشاورزی
در ایران حدود 200 شرکت دانشبنیان واحد فناور و هستههای فناور مرتبط با بیوتکنولوژی کشاورزی فعالند که ارزش محصولات آنها حدود 500 میلیون دلار است
175 میلیون دلار ارزش افزوده برخی از فناوریهای راه یافته به عرصه کشاورزی در حدود 205 هزار هکتار از اراضی زراعی کشور استفاده شده و سالانه بالغ بر 175 میلیون دلار از محل صرفهجویی ارزی با افزایش ارزش افزوده عاید کشاورزی کشور شده است
هما همت خواه
روزنامه نگار
توسعه کشاورزی و گذار آن از روند سنتی به مدرن بدون ایجاد تحولاتی بنیادین در این حوزه ممکن نیست به همین دلیل گسترش زیرساختهای فناورانه در بطن کهنترین تمدن کشاورزی جهان یعنی ایران، یکی از مهمترین اولویتهایی است که در اکثر مواقع از سوی مسئولان کشور بدون توجه و برنامهریزی باقی مانده است.
در حال حاضر افزایش بهرهوری کشاورزی، فقر و نابرابری، وجود منابع طبیعی، تغییرات آب و هوایی و تشدید خطرهای طبیعی، لزوم ایجاد نظام غذایی باثبات، بهبود فرصتهای کسب درآمد در مناطق روستایی، ایجاد شرایط مقاوم در مقابل بحرانها، درگیریها و بلایای طبیعی؛ جلوگیری از تهدیدهای در حال رشد فرامرزی نظام غذایی و کشاورزی و در نهایت دستیابی به مدیریت کارآی ملی و بینالمللی، چالشهای عمدهای است که آینده کشاورزی جهان با آنها روبهرو بوده و نیازمند راهکارهای فناورانه است.
به همین دلیل کشورهای مختلف دنیا به سمت استفاده از فناوریهای نوین کشاورزی حرکت کردهاند که بخش کشاورزی کشورمان نیز باید به سرعت به این سمت حرکت کند تا از قافله توسعه جهانی کشاورزی عقب نیفتد.
وضعیت توسعه فناوریهای نوین کشاورزی در ایران
در همین خصوص رئیس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی در گفتوگو با روزنامه «ایران » گفت: لزوم توسعه کشاورزی دانشبنیان مبتنی بر فناوریهای نوین کشاورزی (بیوتکنولوژی و نانوتکنولوژی) تنها راهکار رفع چالشهای بخش کشاورزی است. غلامرضا صالحی جوزانی درباره اهمیت اقتصادی بیوتکنولوژی در سطح جهان و کشور افزود: وضعیت بازار بیوتکنولوژی جهان در حدود 1000 میلیارد دلار است که تا سال 2030 به حدود 3 هزار میلیارد دلار خواهد رسید؛ از این میزان حدود 20 درصد معادل 200 میلیارد دلار سهم بخش کشاورزی است.
این مقام مسئول خاطر نشان کرد: در ایران اکنون حدود 200 شرکت دانشبنیان واحد فناور و هستههای فناور مرتبط با بیوتکنولوژی کشاورزی فعالند که ارزش محصولات آنها حدود 500 میلیون دلار است که لازم است این میزان حداقل به 2 میلیارد دلار برسد.
وی اظهارداشت: اکنون بخش کشاورزی با چالشهای مختلفی از جمله افزایش جمعیت روبهروست؛ براساس جمعیت فعلی نیاز کشور به محصولات کشاورزی 150 میلیون تن برآورد میشود که اگر این جمعیت برای سالهای آتی حدود 100 میلیون نفر در نظر گرفته شود نیاز کشور به محصولات کشاورزی حدود 200 میلیون تن خواهد شد.
صالحیجوزانی با بیان اینکه افزایش میانگین دما از دیگر چالشهای این بخش است، افزود: حداقل یک درجه افزایش دما و کاهش 30 درصدی منابع آبی در دسترس از 100 میلیارد مترمکعب آبهای تجدیدپذیر در کشور به کمتر از 70 میلیارد مترمکعب خواهد رسید که یکی دیگر از چالشهای این بخش است.
چالش های توسعه فناوری کشاورزی در کشور
این مقام مسئول، وجود 7 میلیون هکتار زمین شور در حال افزایش، ضریب نفوذ دانش در بخش کشاورزی کشور زیر 5 درصد، واردات حدود 3 میلیارد دلار انواع نهادههای فناورانه کشاورزی شامل بذر هیبرید، کودهای شیمیایی، آفتکشها، هستههای اولیه طیور و آبزیان و واکسن و داروهای دامی و افزودنیهای صنایع غذایی و استارترها را از دیگر چالشها برشمرد.
وی تصریح کرد: بنابراین فناوریهای نوین از جمله اصلاح ژنتیکی مبتنی بر ژنوم و ویرایش ژنی، مهندسی ژنتیک، بیوانفورماتیک و ابردادهها، کشاورزی در فضای بسته، کشاورزی با آب دریا، کشاورزی در بیابان، گوشت مصنوعی، نانوتکنولوژی، ریزجلبکها، سکو بلاکچین، کشاورزی دقیق و هوشمند، پهپادها، فرآوردههای زیستی و هوش مصنوعی میتواند در این بخش کمک شایانی داشته باشد.
صالحیجوزانی اضافه کرد: طی حدود دو دهه فعالیت پژوهشگاه 70 فناوری قابل تجاریسازی به دست آمده است که بخشی از آنها تا ابتدای سالجاری در قالب 40 قرارداد انتقال فناوری به بخش خصوصی منتقل شده و اثربخشی قابل توجهی در بخش کشاورزی داشته است.
وی ادامه داد: برخی از فناوریهای راه یافته به عرصه کشاورزی در حدود 205 هزار هکتار از اراضی زراعی کشور استفاده شده و سالانه بالغ بر 175 میلیون دلار از محل صرفهجویی ارزی با افزایش ارزش افزوده عاید کشاورزی کشور شده است.
به گفته رئیس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی انتقال فناوری و تولید صنعتی پروبیوتیکهای دام، طیور و آبزیان، انتقال فناوری و تولید تجاری کودهای زیستی، تولید تجاری و سریع بیوکمپوست به عنوان کود آلی از پسماندهای نیشکر، کشت بافت و سالمسازی ارقام نیشکر از طریق کشت بافت، تولید بذر سالم مینی تیوبر سیبزمینی و تولید تجاری پایههای کشت بافتی سیب مالینگ بوده است.
وی، پیادهسازی رویکرد برنامهمحوری و اثربخشی به جای فرایندمحوری، تدوین برنامه عملیاتی با اهداف کمی چهارساله مبتنی بر اسناد بالادستی، تشکیل شبکه همکاری و تعامل مراکز پژوهشی، بخش خصوصی و معاونتهای اجرایی و ایجاد مراکز نوآوری با مدیریت بخش خصوصی مبتنی بر نوآوری باز را از راهبردهای جدید پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی دانست.