سوسن صادقی
روزنامه نگار

رفع چالش‌های محتوای دیجیتال
علی محمدپور کارشناس تولید محتوا معتقد است توسعه اینترنت پرسرعت بدون تولید محتوای غنی بر بستر اینترنت پرسرعت چالش‌های زیادی ایجاد می‌کند بنابراین این دو باید به موازات هم حرکت کنند تا در کنار توسعه زیرساخت‌ها، محتوا توسعه پیدا کند.
محمدپور به «ایران» گفت: وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بیشتر متولی بخش زیرساختی است و بخش محتوا متولیان دیگری دارد که متأسفانه هنوز آنگونه که باید به آن نپرداخته‌اند. زیرساخت بدون توجه به تولید محتوای غنی به موازات آن، آسیب‌هایی را ایجاد می‌کند که یکی از آسیب‌های آن سرازیر شدن محتوای خارجی روی اینترنت مصرفی کاربران است.
وی با بیان اینکه برای توسعه محتوا به ملزوماتی نیاز است که یکی از این الزامات سرعت و کیفیت دسترسی به محتوای دیجیتال توسعه زیرساخت‌های دسترسی به اینترنت است، اظهار داشت: برای تولید محتوای غنی داخلی الزامات دیگری هم وجود دارد که یکی از این الزامات بحث قانونی و حقوقی است. در حوزه حمایت از حریم خصوصی کاربران و در حوزه امنیت، فضای فعالیت تولیدکنندگان محتوا خلأ قانونی زیادی دارد. قوانین موجود هم به شدت تفسیرپذیر هستند و از آن پیچیده‌تر اینکه نهادهای ناظر حوزه محتوا یک مرجع مشخصی نیست، بلکه بیش از 10 مرجع می‌توانند در حوزه محتوا ورود کرده و نظارت کنند که باید دولت برای بالا بردن تولید محتوای فاخر این موارد را رفع کند.
به گفته این کارشناس فعال در حوزه محتوای دیجیتال چالش‌های حقوقی، ریسک تولید محتوای غنی برای تولیدکنندگان محتوا و پلتفرم‌ها را بالا برده است. تعدد ناظران با سلیقه‌های مختلف که بعضاً همدیگر را نقض می‌کنند مشکلات این حوزه را زیاد کرده است این در حالی است که این حوزه باید یک ناظر داشته باشد تا تکلیف تولیدکننده محتوا مشخص باشد. از سوی دیگر اگر قرار است محتوای تولید شده، جرم انگاری شود باید مسیر مشخص خود را طی کند و نباید به‌دلیل مناسب نبودن یک محتوای خاص، کل پلتفرم فیلتر شود.
محمدپور گفت: یکی از ضعف‌های پلتفرم‌های داخلی برای بارگذاری محتواهای تولید شده نبود درآمدزایی برای تولیدکنندگان آن است. تولیدکننده محتوای ایرانی باید از مصرف محتوا از سوی کاربران انتفاع مالی داشته باشد که هنوز در این حوزه قوانین تدوین نشده و اپراتورها هم با رویکرد شفافی برای پرداخت سهم محتوا از ترافیک اقدام نمی‌کنند. با افزایش سرعت اینترنت درآمد ترافیک هم ارتقا می‌یابد بنابراین تولیدکننده محتوا باید از مصرف ترافیک منتفع شود و این موضوع بارها به مسئولان اعلام شده است.
وی افزود: هم اکنون با اینکه یوتیوب برای عموم فیلتر است ولی تولیدکنندگان محتوای فارسی، محتوای تولید شده خود را روی این بستر بارگذاری می‌کنند چراکه برایشان درآمدزاست. کاربران فارسی زبان هم با استفاده از فیلترشکن از آن استفاده می‌کنند چون با وجود پرداخت هزینه بالاتر برایشان مقرون به صرفه است.
 این کارشناس فعال در حوزه محتوای دیجیتال یکی از ضعف‌های عمده بازار محتوا را در دسترس نبودن کیف پول‌های امن مجازی عنوان و تصریح کرد: در دیگر کشورها با ایجاد کیف پول‌های متعدد زمینه پرداخت را تسهیل کرده‌اند. وجود ابزارهایی مانند کیف پول به توسعه بازار کالای دیجیتال در داخل کشور کمک می‌کند. به‌عنوان مثال در حوزه کودک و نوجوان، کودکان نمی‌توانند کارت بانکی داشته باشند و برای خانواده‌ها هم فرهنگسازی نشده است که برای تهیه کالای دیجیتال باید پول پرداخت کنند. با این حساب گردش پول در این حوزه بسیار اندک است، چرا که ابزارهای پرداخت تسهیل شده در دسترس نیست. چنانکه کارت بانکی را از سیستم تجاری حذف کنیم، تمام زندگی مردم قفل می‌شود، باید این موضوع در بخش محتوای دیجیتالی هم توسعه می‌یافت و فراگیر می‌شد. البته پیش از این ابزار پرداخت اپراتور که روی قبض‌ها انجام می‌شد و به آن اصطلاحاً مانی کالکشن گفته می‌شود در دسترس بود که به خاطر چالش‌هایی که در بازار بورس اتفاق افتاد به‌صورت کامل غیرفعال شد که فعال شدن ابزار پرداخت اپراتور با خدمات عادلانه می‌تواند بازار محتوا و فروش‌های خرد را به‌صورت گسترده توسعه دهد.
محمدپور به فرهنگسازی از طریق رسانه‌ها برای استفاده از محتوای فاخر داخلی اشاره کرد و گفت: کاربر به‌دنبال محتوای خوب و فاخر است اگر با برداشته شدن موانع، محتوای خوبی تولید شود، مخاطب محتوای مورد نیاز خود را پیدا می‌کند ولی برای تسریع آن رسانه‌های پرمخاطب موجود باید کمک کنند تا کاربر ایرانی به سمت محتوای فاخر و سرویس‌های خوب حرکت کند.
وی افزود: دقیقاً مانند آنچه در زمینه کالاهای داخلی اتفاق افتاده است. هم اکنون کالاهای خارجی در صداوسیما تبلیغ نمی‌شود و برای تبلیغ کالاهای داخلی تخفیفات ویژه‌ای در نظر می‌گیرند بنابراین درباره پلتفرم‌های داخلی که محتواهای غنی عرضه می‌کنند باید با همین سیاست برخورد شود تا کاربران به سمت استفاده از محتوای داخلی حرکت کنند از این‌رو باید سیاستگذار تسهیلگری کند در غیراین صورت قدرت رقابت با محتوای رایگان وارداتی وجود نخواهد داشت.

حمایت از سکوها
و تولید کنندگان محتوا
مهدی حمیدی کارشناس بازاریابی حوزه دیجیتال اعتقاد دارد با توسعه اینترنت مبتنی بر فیبرنوری، کیفیت اینترنت نسبت به ADSL و موبایل بیشتر می‌شود و شاهد سرعت بالا و تأخیر پایینی خواهیم بود بنابراین اگر سرعت اینترنت افزایش یابد و در این میان فکری برای محتوای فاخر نشده باشد، این بستر زمینه‌ساز استفاده جوانان و نوجوانان از محتواهای تولید شده خارجی و صرفاً سرگرمی خواهد شد.
حمیدی به «ایران» گفت: به نظر می‌رسد که باید از هم اکنون کاربران را برای کسب مهارت تولید محتوای فاخر تربیت کرد که صرفاً مصرف‌کننده محتواهای خارجی نباشند بنابراین باید مهارت جست‌و‌جو کردن برای دستیابی به نیازهای خوب برای تولید محتوا را به آنها آموزش داد و به سمت کسب این مهارت هدایت کرد.
مدیر بازاریابی سیب اپ ایجاد استودیوهای تولید محتوا را از دیگر مواردی دانست که باید در اختیار کاربران تولید محتوا قرار داده شود تا آنها بتوانند از این فضاها استفاده کنند.
وی اظهار داشت: باید پلتفرم‌های داخلی را هم به کاربران تولیدکننده محتوا معرفی کرد تا آنها برای بارگذاری محتواهای تولید شده خود در این پلتفرم‌ها اقدام کنند. از سوی دیگر باید پلتفرم‌های داخلی را تقویت کرد. مدل تجارتی آنها هم باید مانند یوتیوب باشد تا با مشاهده بیشتر محتوا، پول دریافت کنند. البته آپارات در این زمینه اقدام‌هایی را انجام داده است ولی از نتیجه کار بی‌اطلاعم که چقدرتوانسته موفق عمل کند.
به گفته وی پلتفرم‌های داخلی هم باید توسعه یافته و تکمیل شود تا کاربران بازدیدکننده و تولیدکنندگان محتوا روی آن باقی بمانند. پلتفرم قوی و دارای قابلیت درآمدزایی است که کاربران را تشویق به تولید محتوا و بارگذاری روی آن پلتفرم می‌کند. اگر کاربران تولیدکننده محتوا به درآمدزایی نرسند در پلتفرم‌های داخلی نمی‌مانند.
این کارشناس بازاریابی معتقد است معرفی پلتفرم‌های داخلی به مردم از دیگر اقدام‌های مفید است. اگر کاربران سکوهای داخلی را نشناسند برای بارگذاری محتوای خود به سمت پلتفرم‌های خارجی سوق پیدا می‌کنند بنابراین باید تبلیغ و فرهنگسازی در این زمینه صورت بگیرد و نام سکوهای داخلی به‌راحتی در رسانه‌ها آورده شود.
حمیدی به نکته دیگری اشاره کرد و گفت: باید زمینه ایجاد پلتفرم‌های قوی دیگری در کشور ایجاد شود و پلتفرم‌های فیلتر شده هم رفع فیلتر شوند تا در این بازار انحصاری نباشد و فضا رقابتی شود. پلتفرم‌ها در رقابت با هم می‌توانند خدمات بهتری را به کاربران خود ارائه دهند و کاربر تولیدکننده محتوا و حتی مصرف کننده آن خود تصمیم می‌گیرد که کدام پلتفرم را برای بارگذاری محتوا و حتی مشاهده محتوا انتخاب کند.
به گفته وی دولت باید در ارائه مجوز و تسهیلات با پلتفرم‌های داخلی همکاری کند تا بازار داخلی قوی شکل بگیرد. افراد با ذوق زیادی در کشور هستند که می‌توانند با تولید محتوای غنی حتی با محتواهای خارجی هم رقابت کنند بنابراین اگر موارد گفته شده به موازات توسعه زیرساخت فیبرنوری و حتی نسل پنجم ارتباطات (5G) صورت نگیرد از این قافله عقب مانده و همچنان مصرف‌کننده محتواهای خارجی خواهیم ماند.

یادداشت

 حمایت مالی از کاربران راه تولید محتوای غنی

مسعود چنگیزی
مدیرعامل نماشا

دولت سیزدهم در حال توسعه زیرساخت اینترنت ثابت با عملیاتی کردن اینترنت پرسرعت مبتنی بر فیبرنوری است و در این مسیر کار را با همکاری اپراتورها آغاز کرده است ولی باید همزمان با این توسعه در کشور بتوانیم محتوای غنی تولید کنیم. اما چگونه می‌توانیم همزمان با توسعه محتوای غنی در کشور تولید کنیم؟
در پاسخ باید گفت محتواهای مختلفی مانند فیلم، متن، صوت و غیره وجود دارد که می‌توان محتوا تولید کرد. یکی از این محتواها که امروز در دنیا بیشترین طرفدار را دارد، حوزه ویدیوهاست. ویدیوهای صوتی و تصویری به دو بخش وی او دی (VOD = Video on demand)و یو جی سی (UGC =User Generated Content) تقسیم می‌شوند.تولید محتوای فاخر صوت و تصویری مبتنی بر وی او دی  که تکلیفشان مشخص است و در حوزه تولید فیلم و سریال فعالیت می‌کنند. روال مشخص است و کارگردانی با توجه به سرمایه‌ای که دارند (که می‌تواند از سمت VOD  و یا خارج از آن باشد) برنامه تولید می‌کنند و پخش می‌شود. مدل درآمدزایی هم مدل سابسکرایبی یعنی تعداد تماشای فیلم و سریال تولید شده و استفاده از تبلیغات است. ولی مهمتر از VOD‌ها در بحث تولید محتوای فاخر توجه به بخش UGC یعنی تولید محتوای کاربر محور است که دارای تنوع بسیار بالایی است که از سوی کاربران تولید می‌شود. سرویس یوتیوب یکی از این پلتفرم‌هایی است که مبتنی بر تولید محتوای کاربر محور است که به‌دلیل تنوع بالا در محتوا در حال تبدیل شدن به یک دانشگاه است، چرا که هر نوع محتوای کوتاه و بلند را می‌توان در این پلتفرم پیدا کرد و آموزش دید و سرگرم شد.
 چنین سرویس تولید محتوای کاربر محور در کشور ما در قالب آپارات یا نماشا و غیره وجود دارد ولی نکته مهمی که وجود دارد این است که برای غنی‌سازی محتوا باید کاربر را به درآمدزایی رساند، دقیقاً کاری که یوتیوب روی سرویسش تعریف کرده است و تولیدکنندگان محتوا را بر اساس تعداد نمایشی که از محتوای آنها می‌شود، کاربران را به درآمدزایی می‌رساند و خود از طریق تبلیغات درآمدزایی می‌کند و این رمز موفقیت در تولید محتوای فاخر است.به عبارتی باید یک چرخه درست برای تولید محتوای غنی در کشور تعریف کرد. یک طرف این چرخه تولیدکننده محتواست. یک سمت دیگرش در واقع کاربر بازدیدکننده است. یک طرف دیگرش تبلیغات است. از این‌رو این سه بعد موجب می‌شود تا محتوا هر روز غنی و غنی‌تر شود و این در کشور ما زمانی اتفاق می‌افتد که کاربر ایرانی را بتوانیم به درآمد خوب برسانیم.
این هم میسر نمی‌شود مگر اینکه UGC‌های ایرانی را برای تولید محتوای ویدیویی ترغیب کرد و این با ایجاد چرخه مالی میسر می‌شود. سرویس دهنده‌ها هستند که می‌توانند به کاربران خود پول تزریق کنند. با تزریق مالی کاربر انگیزه‌هایش بالاتر می‌رود و سعی می‌کند محتوای بهتر و غنی‌تری تولید کند. محتوای باکیفیت باعث می‌شود ویدیوها بازدیدکننده‌های بیشتری داشته باشد و درآمد بیشتری هم به‌دست آورد و این چرخه محتوای غنی را ایجاد می‌کند.اکنون کاربر ایرانی تولیدکننده محتوا ترجیح می‌دهد برای یوتیوب محتوا تولید کند چون پرداخت‌ها به دلار است و با وجود تحریم برخی شرکت‌ها با واسطه‌گری درآمد را به تولیدکننده محتوا می‌رسانند و کاربر ایرانی هم با فیلترشکن از آن محتوا استفاده می‌کند. متأسفانه در مقایسه با یوتیوب که مدل درآمدزایی آن بر اساس دلار است، سرویس‌های داخلی نمی‌توانند با آن رقابت کنند. برای ایجاد رقابت باید پلتفرم‌های داخلی جذب تبلیغات را بیشتر کرده و یا سرمایه‌گذار جذب کنند. دولت هم برای تولید محتوای غنی باید پلتفرم‌های داخلی را حمایت کند.