گزارشی از جشنواره بین‌المللی فیلم «ونیز 2023»
شیر طلایی در تیررس نامداران
وصال روحانـی
روزنامه‌نگار
هشتادمین دوره فستیوال بین‌المللی فیلم ونیز ایتالیا که بعد از «کن» فرانسه و همپا با «برلین» آلمان دومین جشنواره بزرگ سینمای جهان تلقی می‌شود، چهارشنبه شب این هفته (8شهریور) کار خود را آغاز کرده و شنبه شب، برابر با هجدهم شهریورماه نیز با اهدای جوایز برگزیدگان از جمله شیر طلایی بهترین فیلم به خالق این اثر سینمایی پایان خواهد گرفت.
ونیز همچنان در مدیریت «آلبرتو باربرا»
امسال نیز برای مرتبه‌ای دیگر همچون اغلب دوره‌های دو دهه اخیر، مدیریت «ونیز» با «آلبرتو باربرا» است و ریاست هیأت ژوری قسمت مسابقه که مورد توجه‌ترین بخش هر فستیوالی به شمار می‌آید هم به «دیمین شزل» فیلمساز کانادایی‌تبار تبعه امریکا واگذار شده، سینماگری که در پیشینه‌اش فتح جوایز اسکار با موزیکال‌های مدرنی همچون «لالا.لند» مشاهده می‌شود. فیلم انتخابی مدیران فستیوال ونیز که آن را از دیرباز «موسترا» هم می‌نامند، برای پخش در مراسم افتتاحیه «فرمانده ارشد» ساخته «ادواردو دی آنجلیس» است؛ هر چند که انتخاب اصلی و اولیه آنان، کار تازه «لوکا گوادانینوی» ایتالیایی به نام «مدعیان» بود که اعتصاب‌های گسترده اخیر اتحادیه بازیگران و اتحادیه تهیه‌کنندگان سینمای امریکا و مشکلات حقوقی مرتبط با این قضیه سبب شد باربرا این فیلم را به کلی از فستیوال و همه بخش‌های آن حذف کند و «فرمانده ارشد» را جانشین آن سازد.
ایران در ادوار مختلف ونیز حضوری گاه موفق داشته و جایزه تعلق گرفته به پوران درخشنده برای فیلم «قصه‌ها» در سال 2014 و جوایز صید شده به وسیله وحید جلیلوند و نوید محمدزاده برای فیلم «بدون تاریخ، بدون امضا» در بخش جنبی افق‌های ونیز در سال 2018 نمونه‌هایی از این دست است. اما سینمای ایران دست‌کم در بخش مسابقه «ونیز 2023» هیچ نماینده‌ای ندارد. در این بخش 23 فیلم به نمایش درمی‌آید که در میان‌شان آثاری که در ادامه آمده، بیش از سایرین جلب نظر می‌کند، آنچنان که «شیر طلایی» ونیز هم بیشتر در تیررس آنها قرار دارد.
«مرد سگی» ساخته جدید «لوک بسون» فرانسوی که فیلم سال 1994 او به نام «لئون» دنیای سینما را تسخیر و یک ضد قهرمان ماندگار (با بازی ژان رنو) را برای تمامی ادوار بعدی خلق کرد. «El Conde» ساخته اخیر «پابلو لارن» شیلیایی است که پیش‌تر چهار مرتبه در بخش مسابقه ونیز حضور داشته است.
«شیطان وجود خارجی ندارد» به کارگردانی «ریوسوکه هاماگوچی» ژاپنی. «فراری» جدیدترین فیلم «مایکل مان» امریکایی که «مخمصه» شاهکار پلیسی-جنایی سال 1995 او به جمع 100 فیلم برتر تمامی تاریخ راه یافته است. «مرز سبز» کاری تازه از «آگنیشکا هولاند» فیلمساز لهستانی که برای هشتمین بار به قسمت مسابقه «موسترا» راه یافته، یکی دیگر از این فیلم‌ها است.
یک فاتح زودهنگام
«کاپیتان ایو» ساخته جدید «متئو گارونه» ایتالیایی است که بلژیک هم در تأمین بودجه ساخت آن مشارکت داشته است. «قاتل» جدیدترین فیلم «دیوید فینچر» امریکایی که در 20 سال اخیر با فیلم‌های «مورد عجیب بنجامین باتن» (2009) و «منک» (2020) به درجات استادی در هنر سینما رسیده است.
«رهبر ارکستر» فیلم تازه «بردلی کوپر»، بازیگر و کارگردان امریکایی. «چیزهای حقیرانه» به کارگردانی «یورگوس لانتیموس» یونانی که در سال 2017 با فیلم قبلی‌اش به نام «محبوب» یکی از موفق‌ترین‌های فستیوال ونیز بود. «پریسیلا» اثر جدیدی از «سوفیا کاپولا»، دختر فرانسیس فورد کاپولای افسانه‌ای که حدود 20 سال پیش با فیلم ابتکاری «گمشده در ترجمه» ونیز را به تحسین خود وا داشت.
«موسترا» امسال بخش‌های متعدد دیگری مانند «افق‌ها»، خارج از مسابقه، کلاسیک‌ها، مستندهای کوتاه و بلند و «هفته منتقدان» را هم دارد اما تکلیف یک جایزه آن از حالا مشخص و برنده آن معرفی شده و آن، جایزه شیر طلایی «خدمات تمام عمر» است که مقرر شده در روز دوم فستیوال طی آیینی در ساختمان مرکزی جشنواره موسوم به «لیدو تیاتر» به فرد برنده که «تونی لیونگ چیو وای»، بازیگر و کارگردان هنگ‌کنگی کهنه‌کار فیلم‌های رزمی شرق آسیایی است، اهدا شود.