«آب سنگین» به عنوان محصول راکتور هسته‌ای اراک واجد چه اهمیتی است که ایران برای حفظ و تولید آن، تحریم‌ها و فشارهای بی‌سابقه غرب را به جان خریده است؟ این پرسش در بازدید اخیر خبرنگاران از مجتمع هسته‌ای اراک از سوی دست‌اندرکاران سازمان انرژی هسته‌ای پاسخ گرفته شد. در هر 7هزار مولکول آب معمولی در منطقه خنداب اراک یک مولکول آب سنگین وجود دارد و کار راکتور آب سنگین، استخراج این مولکول است. این محصول استراتژیک در بخش‌های مختلف علوم تغذیه، نفت و گاز، شیمی، زیست شناسی، داروسازی، هیدرولوژی، فیبرهای نوری و پزشکی، صنایع با فناوری بالا و غیرهسته‌ای کاربردهای فراوانی دارد؛ ایزوتوپ‌های پایدار، تأمین اکسیژن 18، تصویربرداری از بیماری‌های صعب‌العلاج، بررسی آب‌های زیرزمینی و سن‌یابی آن، محل‌یابی مناسب احداث سد و بررسی منشأ آلودگی‌های آب و غذا و بررسی چاه‌های نفت از جمله دیگر کاربردهای آن است. تولید ایزوتوپ‌های پایدار برای بخش‌های درمانی بویژه برای درمان سرطان از دیگر دستاوردهای مهم مجتمع آب سنگین اراک به شمار می‌آید. این بخشی است که در حال حاضر بیشترین سهم تقاضا در جهان را دارد. در حقیقت ایران چهارمین کشور جهان پس از امریکا، آلمان و هلند به شمار می‌رود که به رادیودارویی دست یافته که در تشخیص انواعی از تومورها مانند سرطان مؤثر است.

نهمین کشور تولیدکننده
ایران بعد از کشورهایی همچون امریکا، روسیه، چین، فرانسه، هند، آرژانتین، رومانی و کانادا نهمین کشوری است که در دنیا آب سنگین تولید می‌کند، آن هم در حالی که مجموع اقدامات طراحی، خرید، ساخت، اجرا و راه‌اندازی مجتمع تولید این محصول را خود برعهده دارد و تاکنون از هیچ مشاور و پیمانکار خارجی در این موضوع استفاده‌ای نکرده است.

سالانه ۱۰۰ میلیون دلار ارزآوری
با توجه به نیاز راکتور اراک و سقف ذخایر آب سنگین که طبق برجام 130 تن است و ایران تا سال 94 بیش از 200 تن را تولید کرده بود، اما این راکتور همچنان سالی 20تن آب‌سنگین با خلوص بیش از ۹۹ درصد تولید می‌کند که مقادیر زیادی از آن به فروش می‌رسد اما چگونه؟ طبق هدف‌گذاری انجام شده، قرار است تا سال ۱۴۰۴ از قبال فروش محصول راهبردی آب‌سنگین، سالانه ۱۰۰‌میلیون دلار ارزآوری صورت گیرد. این محصول که حدود هزار دلار در هر لیتر قیمت‌گذاری می‌شود با مشتریان بسیاری از کشورهای آسیایی و اروپایی روبه‌رو است. بنابراین قبل از تولید فروخته می‌شود و نیازی به انباشت و نگهداری در کشور دیگری هم نیست. این چنین است که تولید آب سنگین ضمن تأمین نیازهای داخلی کشور، به مرحله سوددهی و ارزآوری نیز رسیده است.