بن سلمان در دیداری تاریخی میزبان امیرعبداللهیان شد
روابط راهبردی ایران و عربستان در مسیر نتیجه بخش
وزیر امور خارجه کشورمان پنجشنبه گذشته راهی عربستان سعودی شد تا در اولین سفر یک مقام عالی‌رتبه دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران به ریاض پس از 9 سال با مقامات این کشور دیدار و گفتوگو کند. حسین امیرعبداللهیان با ولیعهد پادشاهی سعودی در شهر «جده» و با وزیر خارجه عربستان در «ریاض» دیدار کرد و مذاکرات انجام شده را موفقیت‌آمیز توصیف کرد. وی از گفتوگوی صریح و سازنده خود با «بن سلمان» که یک ساعت و نیم به درازا کشید خبر داد و در توضیح بیشتر این ملاقات گفت: «با امیر محمد بن‌سلمان ولیعهد عربستان سعودی به مدت ۹۰ دقیقه در جده دیدار داشتیم؛ گفتوگوی صریح، بی‌پرده، سودمند و نتیجه‌بخش و مبتنی بر سیاست همسایگی». او با بیان اینکه با اراده رؤسای دو کشور، بر مناسبات دوجانبه پایدار در همه زمینه‌ها تأکید شد، افزود: «در منطقه بر امنیت و توسعه برای همه اتفاق نظر داریم». ولیعهد سعودی هم در دیدار با مقام ایرانی نگاه عربستان به رابطه با ایران را راهبردی خواند و دعوت پادشاه سعودی از رئیس‌جمهور ایران برای سفر به ریاض را تکرار کرد.
سفر به عربستان پس از 9 سال
از آخرین سفر یک مقام دیپلماتیک ایران به عربستان نزدیک به 9 سال گذشته است. وزیر امور خارجه دولت پیشین، بهمن‌ماه سال 1393 برای رساندن پیام تسلیت جمهوری اسلامی به مناسبت درگذشت ملک عبدالله، پادشاه وقت سعودی به عربستان رفته بود. کمتر از یک سال بعد از آن، رابطه تهران و ریاض با تنش های دوجانبه ای روبرو شد و برای سال‌ها متوقف ماند. متوقف شدن رابطه دیپلماتیک به شکل‌گیری یک صف‌بندی منطقه‌ای و تیرگی در مناسبات شماری از کشورهای عربی همراه با ریاض در مواجهه با جمهوری اسلامی انجامید. چنانکه برخی از کشورها با فراخواندن سفرای خود عملاً روابط با ایران را به کمترین سطح کاهش دادند.
اما به دنبال بروز تحولات جدید در مناسبات کشورهای جهان عربی و متحدانشان در خارج از منطقه و به اجرا درآمدن راهبرد خروج تدریجی امریکا از خاورمیانه، کشورهای عرب حوزه خلیج فارس از جمله عربستان تصمیم به تجدید نظر در روابط پرچالش خود با ایران گرفته و درصدد کاهش تنش‌ها برآمدند. در این راستا، روی کار آمدن سید ابراهیم رئیسی و تغییر و تمرکزی که دولت او در رویکرد منطقه‌ای جمهوری اسلامی داشت، زمینه بیشتری را برای کاهش تنش و نشان دادن روی خوش کشورهای عربی به سمت ترمیم و تقویت رابطه فراهم کرد. این چنین بود که با میانجی‌گری عراق و پس از آن چین، مقام‌های دو کشور در آخرین ماه‌های سال گذشته توافق ازسرگیری مناسبات، شامل اعزام دوباره سفیر و نوگشایی مراکز دیپلماتیک خود را به امضا رساندند. درحالی که بسیاری روند پرشتاب تحولات میان دو طرف را که با سرعتی خیره‌کننده پیش می‌رفت، با بدبینی نظاره می‌کردند، پادشاه سعودی پیش‌قدم شد و با فرستادن «فیصل بن فرحان» به تهران بر این بدبینی‌ها خط پایان کشید؛ امری که برآمده از عزم و اراده حاکمان سعودی بود و نشان می‌داد آنها چه اندازه در به اجرا در آوردن اصول مورد تفاهم و قرار دادن رابطه با ایران در مسیر پیشرفت، جدی هستند.
تأکید بر اجرای توافقنامه‌های اقتصادی و امنیتی
امیرعبداللهیان و «فیصل بن فرحان» پس از گفت‌و‌گویی مفصل در یک نشست خبری مشترک به تشریح ابعاد مذاکرات انجام شده پرداختند. وزیر خارجه عربستان سعودی در این نشست خبری بر عزم عربستان برای گسترش و تقویت روابط دوجانبه با ایران تأکید کرد و با اعلام اینکه در گفت‌وگوهای انجام شده، طیفی از موضوعات دوجانبه و چندجانبه مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت، افزود: «به آقای امیرعبداللهیان تأکید کردم که عربستان مصمم است روابط دو کشور هر چه بیشتر تقویت شود و توسعه یابد». «بن فرحان» از حمایت ایران برای برگزاری نمایشگاه اکسپو ۲۰۳۰ در ریاض تشکر کرد و اظهار داشت: «این دیدار در راستای روابط دوجانبه و تلاش‌های گذشته برای گسترش روابط دو کشور و امنیت منطقه‌ای صورت گرفته است و بر اجرای توافقنامه‌های قبلی به‌ویژه توافقنامه‌های مربوط به مباحث اقتصادی و امنیتی و همچنین ادامه گفتوگو و رایزنی بین دو وزارتخانه در آینده تأکید کردیم». او ادامه داد: «در راستای اجرایی کردن مفاد توافقنامه اخیر بین دو کشور، نمایندگی‌های ایران و عربستان فعالیت خود را شروع کردند. آغاز مأموریت سفیر عربستان سعودی در تهران و همچنین فعالیت سفیر جمهوری اسلامی ایران در ریاض در راستای توسعه و گسترش و تقویت روابط دو کشور است».
منتظر سفر رئیسی هستیم
مقام بلندپایه دیپلماتیک سعودی همچنین اعلام کرد که کشورش منتظر سفر رئیسی به «ریاض» براساس دعوتنامه «ملک سلمان»، پادشاه عربستان است. «فیصل بن فرحان» ضمن تأکید بر اهمیت سفر وزیر خارجه ایران به عربستان در پیشبرد هرچه بیشتر روابط دوجانبه، به نتایج مثبت گفت‌وگوها در سفر اخیر خود به تهران اشاره کرد و افزود: «این دیدارها و گفت‌وگوها و تلاش‌های مشترک برای گسترش روابط دو کشور مهم است و دو ملت باید این احساس را داشته باشند که روابط به نفع دو کشور در حال پیشرفت است». او ضمن تشریح دیدگاه‌های خود در خصوص موضوعات مطرح شده توسط وزیر امور خارجه ایران و طرح برخی پیشنهادهای متقابل افزود: «مهم‌ترین سفری که منتظر آن هستیم و به گسترش روابط دو کشور کمک خواهد کرد، سفر جناب آقای رئیسی رئیس جمهور است و همه وزارتخانه‌های دولتی عربستان موظف هستند که زمینه موفق این سفر را فراهم کنند».
محکوم کردن حمله تروریستی شاهچراغ
وزیر خارجه عربستان همچنین شهادت و مجروح شدن جمعی از زائران در حمله تروریستی شاهچراغ را به ملت و دولت ایران تسلیت گفت و افزود: «این حمله محکوم است و تروریسم خطر مشترکی است که باید برای مقابله با آن تلاش کنیم». وی علاوه بر اعلام آمادگی کشورش برای توسعه روابط در زمینه‌های دوجانبه، بر اهمیت تقویت همکاری‌های دو کشور در محافل و سازمان‌های بین‌المللی نیز تأکید کرد.
گفتوگوی سه ساعت و نیمه دو وزیر
امیرعبداللهیان همچنین آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای فعال‌سازی کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی دو کشور را اعلام کرد. تشکیل شورای هماهنگی روابط دوجانبه به ریاست وزرای خارجه دو کشور، از دیگر مباحث مورد توجه و مشورت وزرای خارجه دو کشور به عنوان یکی از راه‌های سرعت بخشیدن به مناسبات دو کشور بود. وزیر امور خارجه ایران مبارزه با تروریسم را در راستای امنیت مشترک دو کشور و کشورهای منطقه خواند و افزود: «این موضوع می‌تواند یکی دیگر از زمینه‌های همکاری بین دو کشور باشد». امیرعبداللهیان دیدگاه‌های جمهوری اسلامی ایران برای همکاری دو کشور در زمینه‌های امنیتی، امداد و نجات، قضایی، زندانیان و امور کنسولی را تشریح کرد و با اشاره به اهمیت موضوع محیط زیست و معضل گردوغبار به عنوان یک مشکل فراگیر اقلیمی، بر دعوت ایران از عربستان برای شرکت در نشست بین‌المللی مبارزه با گردوغبار در تهران تأکید کرد.
برگزاری نشست مشترک اتاق‌های بازرگانی دو کشور، فعال‌سازی خطوط پروازی، سرمایه‌گذاری مشترک، همکاری‌های علمی و پژوهشی، شرکت‌های دانش بنیان، مبارزه با قاچاق مواد مخدر، تبادل هیأت‌های نخبگانی، علمی و همچنین تیم‌های ورزشی دو کشور از دیگر موضوعات مطرح شده توسط وزیر امور خارجه ایران بود که مورد استقبال طرف عربستانی قرار گرفت. وزیر امور خارجه ایران با اشاره به اهمیت همکاری‌های پارلمانی، بر لزوم زمینه‌سازی برای همکاری‌های دو کشور در این زمینه تأکید کرد.
پیگیری ایده همکاری درون منطقه‌ای
وزیر امور خارجه همچنین با اعلام اینکه ایده منطقه‌ای جمهوری اسلامی مبنی بر همکاری‌های درون منطقه‌ای را با همتای سعودی خود در میان گذاشته است، افزود: «می‌توانیم از موضوعات فوری همچون مباحث مربوط به محیط زیست و عملیات امداد و نجات در منطقه، همکاری‌های دو و چندجانبه را سامان دهیم.» امیرعبداللهیان همچنین با بیان اینکه بر امنیت بومی و درونزای منطقه‌ای تأکید داریم، اظهار داشت: «خرسندیم که در راستای سیاست خارجی دولت آقای رئیسی و تأکید رئیس‌جمهور بر این موضوع که ما دست خود را به سوی همسایگان دراز می‌کنیم، امروز در مسیر درست تقویت مناسبات با کشورهای همسایه خود و از جمله عربستان سعودی هستیم.» وی با اشاره به اینکه در این چهارچوب علاوه بر احیای روابط با کشور برادر و همسایه عربستان سعودی، با دیگر کشورهای این حوزه شامل عراق، قطر، کویت و امارات متحده عربی روابط قوی و نیرومندی را پایه‌گذاری کردیم، تأکید کرد: «معتقدیم ایده امنیت و توسعه در منطقه یک ایده غیرقابل تفکیک و متعلق به همه کنشگران در منطقه است.»
رصد هوشیارانه تحرکات رژیم صهیونیستی
رئیس دستگاه دیپلماسی همچنین گفت که درباره برخی موضوعات جهان اسلام از جمله سازمان همکاری اسلامی، اهانت به قرآن کریم در اروپا و مسأله فلسطین و قدس به عنوان موضوع اصلی جهان اسلام با همتای سعودی خود گفتوگو کرده است. امیرعبداللهیان در همین رابطه با اشاره به اینکه رژیم صهیونیستی برای ایجاد تفرقه، دشمنی و اشغالگری به تلاش‌های خود در جهان اسلام و منطقه ادامه خواهد داد، هشدار داد: «با بصیرت و هوشیاری تحرکات رژیم صهیونیستی را پیگیری می‌کنیم.»
استقبال از سفر گردشگران سعودی به ایران
امیرعبداللهیان در پاسخ به اعلام آمادگی طرف عربستانی برای میزبانی از رئیس‌جمهور ایران در عربستان، ضمن تشکر از دعوت به عمل آمده بر لزوم تلاش مشترک برای فراهم‌سازی زمینه‌های انجام موفق این سفر در زمان مناسب تأکید کرد. وزیر امور خارجه ایران افزود: «آماده فعال کردن همه اسناد همکاری دوجانبه هستیم و برای امضای اسناد جدید نیز منطبق با نیازهای توسعه روابط دو کشور آمادگی داریم، همچنین از سفر گردشگران سعودی به ایران استقبال کرده و همه تسهیلات را برایشان فراهم می‌کنیم.»
امیرعبداللهیان همچنین به استقبال جمهوری اسلامی ایران از برگزاری اکسپوی ۲۰۳۰ در عربستان اشاره کرد و افزود: «ما در حوزه دیپلماسی عمومی، دیپلماسی پارلمانی و تبادل هیأت‌های نخبگانی بین دو کشور اتفاق نظر داریم. همچنین توافق کردیم که تیم‌های ورزشی دو کشور بازی‌های دوستانه رفت و برگشت را انجام دهند و از جمله تیم‌های مطرح و برتر فوتبال بین دو کشور بازی‌های دوستانه‌ای را تدارک ببینند.» وزیر امور خارجه ایران همچنین با تشکر از عربستان در میزبانی از حجاج ایرانی در سال‌جاری، ابراز امیدواری کرد که در گفت‌وگوهای آتی هیأت‌های حج دو کشور، در زمینه‌های مورد نیاز برای تسهیل هر چه بیشتر سفر حج واجب و انجام عمره توافقات لازم به عمل آید.
وزیر امور خارجه همچنین در پیامی در صفحه اجتماعی خود در شبکه «ایکس» از ثمربخش بودن دیدار با همتای سعودی‌اش تأکید کرد و نوشت: «امروز در ریاض با همتایم فیصل بن فرحان به مدت سه و نیم ساعت دیدار و گفتوگوی ثمربخش داشتیم.» وی درباره محور این گفت‌وگوها افزود: «در خصوص آخرین وضعیت توسعه روابط دوجانبه و همکاری در زمینه‌های مورد علاقه فیمابین و همچنین تحولات منطقه‌ای، بین‌المللی و جهان اسلام گفتوگو کردیم.»
آغار به کار سفیر ایران در ریاض
علی‌رضا عنایتی، مدیرکل امور خلیج فارس در وزارت خارجه که به عنوان سفیر ایران در عربستان، در دوران جدید از روابط دو کشور تعیین شده، وزیر امور خارجه را در سفر به ریاض همراهی کرده است. همراهی عنایتی در این سفر به منزله آغاز فعالیت رسمی او در ریاض به شمار می‌آید.
بــرش
ولیعهد عربستان سعودی در دیدار با وزیر امور خارجه ایران:
برای توسعه رابطه با تهران عزم جدی داریم
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه که در پاسخ به دعوت «فیصل بن فرحان»، وزیر خارجه عربستان سعودی به این کشور سفر کرده بود، روز گذشته در «جده» با «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان سعودی دیدار و گفتوگو کرد. ولیعهد عربستان در این دیدار با ابلاغ سلام خود و پادشاه عربستان سعودی به مقام معظم رهبری و آیت‌الله رئیسی گفت: «نگاه عربستان به رابطه با ایران راهبردی بوده و ریاض در این خصوص عزم جدی دارد.» «بن سلمان» ضمن تأکید بر دعوت از رئیس‌جمهور ایران برای سفر به عربستان، دیدار سران دو کشور را بسیار با اهمیت خواند و گفت این دیدارها تأثیرات اساسی بر توسعه و تعمیق مناسبات دوجانبه و چندجانبه خواهد داشت. در این دیدار همچنین در خصوص برخی مباحث منطقه‌ای و بین‌المللی نیز بحث و تبادل نظر شد.
امیرعبداللهیان نیز در این ملاقات بر عزم جمهوری اسلامی ایران برای توسعه مناسبات با کشورهای منطقه و عربستان تأکید کرد و گفت: «جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی می‌توانند با توسعه همه‌جانبه همکاری‌ها از جمله در حوزه سیاسی، اقتصادی، تجاری، ترانزیت، علم و فناوری، فرهنگی و مردمی، رشد و شکوفایی بیشتر را برای منطقه رقم بزنند.» وی با اشاره به دستاوردها و ظرفیت‌های جمهوری اسلامی ایران افزود: راه موفقیت منطقه تقویت گفتوگو و همکاری و افزایش همکاری‌های توسعه محور است.