بلایی که دولت‌های گذشته بر سر منابع تأمین اجتماعی آوردند
6 میلیون نفر مشمول فرار بیمه‌ای بر پایه اشتغال غیررسمی
سهم دولت‌های گذشته در کاهش منابع تأمین اجتماعی از دلایل اصلی فرار بیمه‌ای در بخش اشتغال و تولید، مداخلات بیمه‌ای دولت‌های گذشته و پرداخت نشدن سهم 3 درصدی حق بیمه از طرف دولت به شمار می‌رود
طبق آمارهای موجود حدود ۶ میلیون نفر در مشاغل غیررسمی مشمول فرار بیمه‌ای هستند. یکی دیگر از دلایل اصلی فرار بیمه‌ای در بخش اشتغال و تولید، مداخلات بیمه‌ای دولت‌های گذشته و پرداخت نشدن سهم 3درصدی حق بیمه از طرف دولت به شمار می‌رود. البته حذف شرط سنی بازنشستگان سخت و زیان‌آور، کاهش سن بازنشستگی زنان، معافیت کارگاه‌های زیر پنج نفر شاغل، عدم پرداخت سهم حق بیمه دوران سربازی، قانون حمایت از نوسازی و بازسازی، غرامت ایام بیکاری، سنوات ارفاقی بازنشستگی پیش از موعد کارکنان دولت و مشاغل سخت و زیان‌آور، تنها بخشی از مداخلات بیمه‌ای در دولت‌های گذشته است.
مسأله فرار بیمه‌ای اکنون به عنوان یکی از مشکلات جدی در راستای کاهش نقدینگی و ضریب پشتیبانی در صندوق‌های بیمه‌ای محسوب می‌شود که جلوگیری از فرار از بیمه‌پردازی کارگران و فعالان عرصه اقتصادی، در تضمین آینده این گروه‌ها و جامعه هدف بسیار مؤثر است.
گزارش داده‌های آماری، نشانگر این مسأله است که فرار بیمه‌ای بیشتر در حوزه خدمات مشاهده شده و حوزه‌های صنعتی و اقتصادی کمترین مسأله در راستای پرداخت نکردن بیمه کارگران از سوی کارفرمایان را دارند.
میرهاشم موسوی، مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی نیز در این باره می‌گوید: در حوزه کسب‌وکار برآورد این است که بین ۵ تا ۶ میلیون نفر فرار بیمه‌ای داریم که هم کارفرمایان باید همکاری کنند و هم با استفاده از مدل‌هایی که طراحی می‌شود باید ورودی صندوق را افزایش داده و ضریب پشتیبانی را بالا ببریم.
اثرات منفی فرار بیمه‌ای
بر سازمان‌های بیمه‌گر
با توجه به تبدیل شدن اقتصاد مولد به غیرمولد و همچنین اشتغال از مولد به غیرمولد به همین منظور فرار بیمه‌ای در حوزه تولید و اقتصاد به وفور دیده می‌شود که اثرات مخرب فرار بیمه‌ای برای سازمان‌های بیمه‌گر همچون تأمین اجتماعی با تأثیر منفی روی ضریب پشتیبانی خود را نشان می‌دهد.
همچنین فرار بیمه‌ای به عنوان یکی از راه‌های کاهش میزان درآمدهای بیمه‌ای صندوق‌های بیمه‌گر محسوب می‌شود تا این نهادها امکان ارائه مطلوب‌تر و بهتر خدمات به ذینفعان و مخاطبان خود را تا حدودی با مشکلاتی اجرایی کنند و حتی چالش‌هایی در راستای ایفای تعهدات در قبال افراد تحت پوشش را به همراه خواهد داشت.
کارفرمایان تحت عنوان اصلی‌ترین شرکای اجتماعی بویژه حوزه کارفرمایی در مشاغل غیررسمی باید در راستای پرداخت بموقع حق بیمه کارگران برنامه‌ریزی درستی داشته باشند تا علاوه بر تأمین بهنگام منابع در زمینه ارائه خدمات و تضمین آینده جامعه کارگری اقدامی عملیاتی انجام دهند.
جلوگیری از فرار بیمه‌ای شاغلان عرصه کار و اشتغال با حدود ۶ میلیون نفر سبب استمرار پوشش بیمه‌ای جامعه کارگری، برخورداری آنان از خدمات سه‌گانه بیمه‌ای، درمانی و بازنشستگی در تأمین‌اجتماعی و تأمین بخشی از منابع این نهاد بیمه‌گر با بیمه‌پردازی این گروه از شاغلان حوزه کسب و کار خواهد شد.
دلایل اصلی فرار بیمه‌ای در مشاغل غیررسمی
شاید یکی از مهم‌ترین دلایل اصلی فرار بیمه‌ای در جامعه کارگری آشنا نبودن گروه کارگران نسبت به مؤلفه‌های تعریف شده نظام بیمه اجباری و مزایای مربوط به آن باشد. اغلب افراد شاغل در کارگاه‌های تولیدی و صنعتی به دلیل آگاه نبودن از مزایای بیمه اجتماعی و حتی ضرورت پوشش بیمه‌ای خود و خانواده را از همه خدمات سازمان تأمین اجتماعی در بخش‌های سه‌گانه محروم می‌کنند.
بیمه تأمین اجتماعی در واقع تضمینی برای آینده جامعه کارگری به حساب می‌آید، زیرا هنگام حوادث کاری و در زمان بازنشستگی خدمات مهمی در حوزه مستمری‌بگیران مانند از کارافتادگی، بازماندگی و بازنشستگی به این گروه‌ها با توجه به سوابق بیمه‌پردازی آنان پرداخت خواهد شد اما در صورت فرار بیمه‌ای این خدمات از آنان سلب می‌شود.
یکی دیگر از دلایل اصلی فرار بیمه‌ای در بخش اشتغال و تولید، مداخلات بیمه‌ای دولت‌های گذشته و پرداخت نشدن سهم 3 درصدی حق بیمه از طرف دولت به شمار می‌رود. البته حذف شرط سنی بازنشستگان سخت و زیان‌آور، کاهش سن بازنشستگی زنان، معافیت کارگاه‌های زیر پنج نفر شاغل، عدم پرداخت سهم حق بیمه دوران سربازی، قانون حمایت از نوسازی و بازسازی، غرامت ایام بیکاری، سنوات ارفاقی بازنشستگی پیش ازموعد کارکنان دولت و مشاغل سخت و زیان‌آور، تنها بخشی از مداخلات بیمه‌ای در دولت‌های گذشته است.
از آنجا که فرار بیمه‌ای در حوزه اشتغال و اقتصاد غیرمولد و فعالیت‌های بخش خدمات بیشتر مشاهده می‌شود، این نوع مداخلات دولت‌های گذشته مسیر فرار بیمه‌ای برای برخی کارفرمایان را فراهم کرده است تا امروز تبعات منفی آن نصیب صندوق‌های بیمه‌گر و حتی خود کارگران برای عدم بهره‌مندی از مزایای بیمه‌ای شود.
طبق اعلام سازمان تأمین اجتماعی حتی نداشتن بیمه برای کارگران به مدت یک روز فعالیت در عرصه اقتصادی و تولیدی غیرقانونی است. بنابراین کارگران باید ضمن آگاهی از مزایای بیمه در راستای جلوگیری از فرار بیمه‌ای و برخورداری از خدمات تأمین اجتماعی نسبت به پرداخت ماهانه حق بیمه خود و پیگیری آن از سوی کارفرمایان اقدام کنند.
اگر موضوع مهم بیمه و فرهنگ‌سازی آن در راستای جلوگیری از فرار بیمه‌ای مورد توجه جامعه کارگری و کارفرمایان فعال در عرصه اقتصادی و تولیدی باشد دیگر در مشاغل غیررسمی زمینه فرار بیمه‌ای از سوی برخی فعالان حوزه کارفرمایی فراهم نخواهد شد.
برش
تقویت تأمین اجتماعی برای جلوگیری از فرار بیمه‌ای
کارشناس بیمه‌های اجتماعی در گفت‌وگو با آتیه آنلاین بیان کرد: تقویت بیمه‌ای تأمین اجتماعی دارای مزیت‌های مناسبی است و این اقدام موجب جلوگیری از فرار بیمه‌ای و فرار بیمه‌شدگان از تأمین اجتماعی در راستای پرداخت نکردن حق بیمه خواهد شد. علی جهانی افزود: باید سازمان تأمین اجتماعی در تمام ابعاد بویژه در حوزه بیمه‌ای تقویت شود تا بتواند با تحقق این موضوع در راستای ارائه خدمات بهتر به ذینفعان و افراد تحت پوشش خود گام‌های خوبی بردارد. او ادامه داد: در صورتی که جامعه کارگری نیز با مزایای بیمه آشنایی داشته باشند امکان جلوگیری از فرار بیمه‌ای و پرداخت بموقع حق بیمه فراهم می‌شود، آینده‌ای روشن با دریافت خدمات مطلوب از تأمین اجتماعی را خواهند داشت. با توجه به وجود آمارهای متفاوت در راستای فعالیت جامعه کارگری در حوزه اشتغال غیررسمی، باید ضمن آگاهی‌بخشی به کارگران درباره مزیت‌های بیمه تحت عنوان تضمینی برای آینده درمانی، بیمه‌ای و بازنشستگی، مسیر تأمین منابع، افزایش شمار بیمه‌شدگان و ایفای بهتر تعهدات نهادهای بیمه‌گر را فراهم کرد.