حامد جیرودی
روزنامه‌نگار

بیست و سومین دوره لیگ برتر که قرار بود از پنجشنبه هفته گذشته آغاز ‌شود، با یک هفته تأخیر از فردا شروع می‌شود تا به این ترتیب دوباره شاهد روشن شدن تنور فوتبال ایران باشیم. مسابقاتی که قرار است در این فصل با حضور بانوان هوادار تیم‌ها برگزار شود تا این بخش هواداران که در انتظار روال شدن این موضوع هستند، شاهد محقق شدن حضور شان در استادیوم‌ها باشند. اتفاقی که می‌تواند از لحاظ فرهنگی، فضای تازه و با طراوتی را در ورزشگاه‌های کشور به وجود آورد و اگرچه ممکن است با اشکالاتی هم در ابتدای کار همراه باشد ولی در کل به رشد فرهنگ هواداری در فوتبال کشور کمک کند. آنچه مشخص است این است که حضور تماشاگران، باعث می‌شود تا بازیکنان و مربیان انگیزه بیشتری برای حضور در میدان پیدا کنند و با تشویق‌های آنها بازی‌ها با حلاوت بیشتری برگزار خواهد شد. البته این دوره از لیگ برتر در سال جام ملت‌های آسیا 2023 برگزار خواهد شد و به همین دلیل بسیاری از لژیونرها تصمیم به بازگشت گرفته‌اند. ضمن اینکه مربیان و بازیکنان خارجی خوبی هم در لیگ برتر حضور دارند که باعث جذاب‌تر شدن مسابقات و بالاتر رفتن کیفیت بازی‌ها می‌شوند. به بهانه شروع دوباره لیگ برتر، آمار و ارقام این مسابقات را بررسی کرده‌ایم که نکات جالبی را در دل این «چهارشنبه بازار» دارد.
 
16 تیم، 9 استان و 11 شهر
تعداد تیم‌های شرکت کننده در 21 دوره گذشته این رقابت‌ها متفاوت بوده است. در سه دوره اول که از سال ۸۰ تا ۸۳ برگزار شد، ۱۴ تیم در مسابقات حضور داشتند ولی از ۸۳ تا ۸۶ هم در سه دوره، مسابقات با شرکت ۱۶ تیم برگزار شد. از ۸۶ تا ۹۲ که شش دوره این رقابت‌ها را شامل شد، مسابقات با حضور ۱۸ تیم پیگیری شد اما دوباره تعداد تیم‌های حاضر در آن کم شد و از سال ۹۲ تاکنون، مسابقات با ۱۶ تیم برگزار شده است. با احتساب این دوره، تاکنون 45 تیم حضور در بالاترین سطح فوتبال باشگاهی ایران را تجربه کرده‌اند. استقلال، پرسپولیس، پیکان و هوادار (استان تهران)، صنعت نفت، فولاد، استقلال خوزستان (خوزستان)، ذوب‌آهن و سپاهان (اصفهان)، گل‌گهر و مس رفسنجان (کرمان)، نساجی (مازندران)، تراکتور (آذربایجان شرقی)، آلومینیوم (مرکزی)، ملوان (گیلان) و شمس آذر (قزوین) تیم‌هایی هستند که در لیگ بیست و سوم حضور خواهند داشت تا به این ترتیب 9 استان و 11 شهر (تهران، آبادان، اهواز، اصفهان، سیرجان، رفسنجان، قائمشهر، تبریز، اراک، بندر انزلی و قزوین) در لیگ پیش‌ رو نماینده داشته باشند.
 
پرسپولیس جام دار‌ترین تیم
در ادوار لیگ برتر فوتبال ایران، پرسپولیس که فصل گذشته به عنوان قهرمانی لیگ برتر و جام حذفی دست یافت و اتوماتیک‌‌وار قهرمان سوپرجام نیز شد، با هشت قهرمانی جام‌دار‌ترین تیم لیگ برتر محسوب می‌شود. همچنین سرخپوشان پایتخت با پنج قهرمانی پیاپی رکوردی ویژه را در دست دارند که هیچ تیمی در این مسابقات به آن نرسیده است. سپاهان با پنج قهرمانی دومین تیم پرافتخار لیگ برتر است و استقلال هم با چهار قهرمانی در رتبه سوم پرافتخارترین‌ها قرار دارد. فولاد هم با دو قهرمانی در جایگاه چهارم این فهرست قرار دارد. سایپا دیگر تیم با سابقه قهرمانی در لیگ برتر است که در لیگ یک حضور دارد اما استقلال خوزستان دیگر قهرمان سابق لیگ برتر، در این فصل دوباره به جمع لیگ برتری‌ها بازگشته است. در این میان، باید به پاس تهران هم به عنوان یکی دیگر از قهرمان‌های سابق لیگ برتر اشاره کرد که البته تیم فوتبالش دیگر وجود خارجی ندارد!
 
سه تیم مدعی
بیشترین حضور در سه تیم بالای جدول در ۲۲ دوره لیگ برتر را به ترتیب تیم‌های استقلال (۱۷ بار)، پرسپولیس (۱۳ بار) و سپاهان (۱۱ بار) داشته‌اند. سه تیمی که در این فصل هم به همراه تراکتور که سه بار نایب قهرمان شده و یک بار هم روی سکوی سوم قرار گرفته جزو مدعیان قهرمانی به شمار می‌روند.
 
استقلال؛ امتیاز آورترین، پرگل ترین با بیشترین برد
استقلال با 1226 امتیازی که در دوره‌های قبل لیگ برتر کسب کرده، نامش را به عنوان پرامتیازترین تیم این رقابت‌ها ثبت کرده است. پرسپولیس هم با 1204 امتیاز در رده دوم پرامتیازترین‌ها قرار دارد و سپاهان هم با 1146 امتیاز سومین تیم چهار رقمی این فهرست است. ذوب‌آهن دیگر تیم اصفهانی هم 973 امتیاز دارد و فولاد نیز با 946 امتیاز پنجم است. همچنین استقلال تا پایان لیگ بیست و دوم 995 گل زده تا در صدر فهرست تیم‌هایی باشد که بیشترین گل را در ادوار لیگ برتر زده‌اند. در این آیتم سپاهان با 971 گل دوم است و پرسپولیس هم با 957 گل زده سوم است. گفتنی‌است در آیتم بیشترین برد در ادوار لیگ برتر، استقلال با 338 برد در صدر است. پس از این تیم، پرسپولیس با 332 برد دوم است و سپاهان هم با 311 برد در رده سوم قرار دارد.
قلعه نویی؛ پرافتخارترین سرمربی
امیر قلعه‌نویی که حالا سرمربیگری تیم ملی را برعهده دارد، پرافتخارترین سرمربی لیگ برتر به شمار می‌رود که سه قهرمانی با استقلال در لیگ‌های پنجم، هشتم و دوازدهم و دو قهرمانی با سپاهان در لیگ‌های نهم و دهم به دست آورده است. پس از او، برانکو ایوانکوویچ سرمربی فعلی تیم ملی عمان قرار دارد که در لیگ‌های شانزدهم، هفدهم و هجدهم با پرسپولیس به قهرمانی رسید. نکته‌ای که درباره قلعه‌نویی و برانکو وجود دارد این است که هر دو، سه قهرمانی پیاپی در لیگ برتر کسب کرده‌اند. البته ژنرال در لیگ‌های هشتم، نهم و دهم با دو تیم سه بار پیاپی قهرمان شده ولی پروفسور تنها با پرسپولیس در به دست آوردن جام هت‌تریک کرده است. در کنار این دو مربی، یحیی گل‌محمدی سرمربی پرسپولیس قرار دارد که پس از لیگ‌های نوزدهم و بیستم، در لیگ بیست و دوم هم با قرمزها به قهرمانی رسید تا در جمع مربیان با سه قهرمانی قرار بگیرد و پرافتخارترین مربی حاضر در لیگ بیست و سوم باشد. حسین فرکی که در لیگ سیزدهم با فولاد و چهاردهم با سپاهان موفق به کسب عنوان قهرمانی شد، تنها مربی است که دو قهرمانی دارد. علی پروین (لیگ اول - پرسپولیس)، فرهاد کاظمی (لیگ دوم - سپاهان)، مجید جلالی (لیگ سوم - پاس تهران)، ملادن فرانچیچ فقید (لیگ چهارم- فولاد)، علی دایی (لیگ ششم - سایپا)، افشین قطبی (لیگ هفتم- پرسپولیس)، زلاتکو کرانچار فقید (لیگ یازدهم - سپاهان)، عبدالله ویسی (لیگ پانزدهم – استقلال خوزستان) و فرهاد مجیدی (لیگ بیست و یکم – استقلال) مربیانی هستند که یک قهرمانی در لیگ برتر را در کارنامه خود دارند.
 
مربیان این فصل
در نقل و انتقالات تابستانی لیگ برتر، هفت تیم دست به نیمکت خود نزدند. پرسپولیس (یحیی گل‌محمدی)، سپاهان (ژوزه مورایس)، تراکتور (پاکو خمز)، فولاد (علیرضا منصوریان)، صنعت نفت (عبدالله ویسی)، شمس آذر (سعید دقیقی) و استقلال خوزستان (سیروس پورموسوی) با همان سرمربیانی کار را شروع می‌کنند که فصل را با آنها به اتمام رساندند. در بین این افراد، دقیقی و پورموسوی، از لیگ یک تیم خود را به لیگ برتر آوردند و حالا در این تیم‌ها باقی مانده‌اند. به غیر از دقیقی و پورموسوی، مارینوس اوزونیدیس (گل‌گهر)، محمود فکری (هوادار) و رسول خطیبی (پیکان) مربیانی هستند که نسبت به پایان فصل گذشته به لیگ برتر اضافه شده‌اند. البته جواد نکونام (استقلال) هم جزو مربیان جدید این دوره است که فصل گذشته هم تا هفته بیستم، هدایت فولاد را برعهده داشت و حالا قرار است روی نیمکت آبی پوشان پایتخت بنشیند. نکته قابل توجه، جابه‌جایی برخی مربیان لیگ برتری بین تیم‌ها بود. مجتبی حسینی، مهدی تارتار، ساکت الهامی، محمد ربیعی و سیدمهدی رحمتی، پنج سرمربی بودند که تیم‌های خود را برای فصل جدید تغییر دادند. گل‌محمدی و ویسی تنها دو مربی‌ای هستند که سابقه قهرمانی به عنوان سرمربی در لیگ برتر را دارند. همانند شروع فصل گذشته 13 مربی ایرانی فصل را آغاز می‌کنند و مورایس، خمز و اوزونیدیس، سه مربی خارجی هستند که با آنها رقابت می‌کنند. در فصل گذشته هم ریکاردو ساپینتو، امیر قلعه نویی، سعید الهویی، مازیار زارع، حمید مطهری، کارلوس هرناندز، رضا پرکاس، فیروز کریمی، ادسون تاوراس، محمدرضا مهاجری، رضاعنایتی، ابراهیم اشکش و فرزاد حسین خانی مربیانی بودند که در لیگ برتر کار کردند اما در آغاز این دوره، حضور نخواهند داشت.
 
ترکی، رکورددار داوری
در بین داوران لیگ برتر هم رکوردهای ویژه در اختیار داورانی است که دیگر یا قضاوت نمی‌کنند یا در لیگ برتر ایران نیستند. در فهرست داورانی که بیشترین قضاوت را در لیگ برتر داشته‌اند، محسن ترکی با 224 بازی رکورددار است و علیرضا فغانی که از فهرست داوران لیگ برتری ایران هم خارج شده و در استرالیا قضاوت می‌کند با 217 بازی در رده دوم است. در بین داوران حاضر هم، اشکان خورشیدی با 103 داوری در لیگ برتر در رده هجدهم است که او نیز به خاطر مصدومیت در فهرست داوران این فصل قرار ندارد. گفتنی است محسن قهرمانی با داوری در 30 بازی لیگ دوازدهم، رکورددار قضاوت در طول یک فصل لیگ برتر است.

برش

رکوردهای دست نخورده سید جلال

سیدجلال حسینی کاپیتان پیشین پرسپولیس و مربی فعلی این تیم که در پایان لیگ بیست و یکم از فوتبال خداحافظی کرد، با 9 قهرمانی پرافتخارترین بازیکن لیگ برتر است. او یک بار با سایپا، سه بار با سپاهان و پنج بار با پرسپولیس به قهرمانی رسید که به نظر نمی‌رسد بازیکنی به این رکورد او تا چند سال دیگر برسد. نکته دیگری که درباره سیدجلال وجود دارد این است که او با 492 بازی، بیشترین بازی را در لیگ برتر انجام داده است. حسینی در تیم‌های ملوان، سایپا، سپاهان، پرسپولیس و نفت تهران بازی کرد و بیشتر دوران بازیگری خود را در پرسپولیس سپری کرد و با ۱۹۶ بازی رکورددار بیشترین بازی برای این تیم در تاریخ لیگ برتر است که این رکوردهای او هم دست نخورده باقی مانده است.