هوش مصنوعی و چالش‌های نوظهور در حرفه خبرنگاری
اهالی رسانه در «عصر پساحقیقت» با چه مسائل نوپدیدی مواجه‌اند؟
با یک جستوجوی ساده درباره واژه «خبرنگار» در موتور جستوجوی گوگل با داده‌‌هایی مواجه می‌شویم که شاید چندان با واقعیت امروز و اکنون این حرفه منطبق نباشد. برای مثال در یک وب‌سایت عمومی چنین تعریفی آمده بود: «خبرنگار فردی است که علاقه‌مند به فعالیت در این حرفه بوده و دارای استعداد ویژه‌ای در این زمینه است و پس از طی دوره آموزش تخصصی به دنبال تهیه، جمع‌آوری، تنظیم و انتقال اخبار به مخاطبان می‌رود. او اخبار را از طریق مطبوعات، رادیو، تلویزیون و خبرگزاری به اطلاع مردم می‌رساند.» همچنین در این سایت، با تکیه بر اعلامیه یونسکو در مورد نقش رسانه‌های جمعی در تقویت صلح جهانی، چنین آمده است: «خبرنگاران باید تلاش و کوشش خود را بکار گیرند تا اخباری که به مردم انتقال می‌دهند، صحیح، دقیق و معتبر باشد و از تحریف اخبار بپرهیزند.» واقعیت این است که در دوران کنونی تمام عناصر اصلی این تعریف عمیقاً به چالش کشیده شده است.
دکتر حسین حسنی
رئیس پژوهشکده ارتباطات و عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات
خبرنگاران، دیگر تنها منابع تولید خبر نیستند
«خبرنگاران» دیگر تنها منابع تولید خبر و «رسانه‌های خبری» دیگر تنها دروازه‌بانان واقعیت و حقیقت نیستند؛ آنها جایگاه مطلق میانجیگری رویداد و افکار عمومی را از دست داده‌اند.
واقعیت این است که امروز خبرنویسی از امری حرفه‌ای و اصول‌مند به «تولید محتوای اجتماعی» تبدیل شده است. هر یک از اعضای اجتماع به واسطه دسترسی به اینترنت و حداقل مهارت کاربرد ابزارها و برنامه‌های نرم‌افزاری در چرخه جمعی و شبکه‌ای تولید، اشتراک‌گذاری و مصرف خبر نقش ایفا می‌کنند، نقشی چنان تأثیرگذار که ممکن است به دلیل یک کنش خبری بهنگام، به وقوع مجموعه‌ای از پیامدهای سیاسی تحول‌آفرین و متزلزل‌کننده یا برانداز منجر شود.
از سوی دیگر، پلتفرمی شدن تولید و انتشار خبر نیز یک تحول اساسی در عرصه نشر خبر ایجاد کرده است. پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی به یک منبع اصلی کسب خبر تبدیل شده‌اند و رسانه‌های جمعی و سنتی نیز به ناگزیر مجبور هستند خود را با منطق پلتفرم‌ها سازگار کنند. پلتفرم‌ها به عنوان دو تحول اساسی «شیوه انتشار محتوای خبری» و نیز «شیوه درآمدزایی» را دگرگون کرده‌اند. محتواهای خبری، بی‌واسطه و بطور آنی به کاربران می‌رسند و درآمدهای حاصل از انتشار محتوا میان پلتفرم و رسانه‌های خبری تقسیم میشود. گردآوری و تحلیل داده‌های حاصل از نوع مصرف خبر کاربران توسط پلتفرم‌ها، امکان اختصاصی و سفارشی‌سازی خبر را فراهم می‌کند. در نتیجه این قابلیت پیشنهاد الگوریتمی محتوای خبری، کلیت بسته خبری همانند روزنامه‌های کاغذی دچار چندپارگی میشود و مطابق ذائقه خبری مخاطب، به شکل تکه تکه عرضه میشود. تکه‌های خبری در ادامه فرایند مصرف ممکن است بی‌نهایت به اشتراک گذاشته شوند، بازفرست شوند یا وارد پلتفرم‌های دیگر همانند کانال‌های پیام‌رسان شوند.
این تحولات و پیوند فزاینده محتوای خبری کاربرساخته، رسانه‌های اجتماعی و کم رنگ شدن بیش از پیش دستورالعمل‌های حرفه‌ای نشر خبر، سبب «بحران حقیقت» و ورود ما به عصر پساحقیقت شده است. در این فضا، احساسات و عواطف بیشتر از گذشته معیارهای عینیت را به چالش کشیده‌اند، انتشار گسترده اخبار جعلی، اطلاعات نادرست و اطلاعات گمراه‌کننده به یک دلمشغولی اساسی سازمان‌های خبری و متولیان اطلاع‌رسانی بدل شده است.
ورود هوش مصنوعی به حوزه خبر، چالش‌های نوظهوری را موجب شده است. چت بات‌ها سبب پررنگ‌تر شدن نقش عاملان غیرانسانی در تولید خبر شده‌اند. یکی از قابل توجه‌ترین پیشرفت‌ها در این زمینه، ظهور ChatGPT به مثابه یک مدل زبان قدرتمند است که توسط OpenAI توسعه یافته است. این ابزار نوآورانه پتانسیل ایجاد انقلابی را در نحوه دسترسی، درک و تعامل ما با اخبار دارد و تأثیر آن بر آینده روزنامه‌نگاری غیرقابل انکار است.
راه دیگری که ChatGPT بر نحوه تعامل ما با اخبار تأثیر می‌گذارد، فعال کردن ایجاد فیدهای خبری شخصی شده است. ChatGPT با استفاده از تاریخچه خواندن، تنظیمات برگزیده و سابقه جستوجوی یک فرد، می‌تواند یک فید خبری شخصی‌سازی شده ایجاد کند که متناسب با علایق خاص آنها باشد. این باعث میشود روند کشف اخبار برای خواننده کارآمدتر و مرتبط تر شود. یکی از مهمترین راه‌هایی که ChatGPT می‌تواند جمع‌آوری و گزارش‌دهی اخبار را متحول کند، خودکار کردن بسیاری از کارهای وقت‌گیر و پرزحمتی است که روزنامه‌نگاران در حال حاضر انجام می‌دهند.
یکی دیگر از کاربردهای بالقوه ChatGPT در جمع‌آوری و گزارش‌دهی اخبار، توانایی تولید مقالات و گزارش‌های خبری است. ChatGPT را می‌توان برای درک ساختار داستان‌های خبری و نوشتن به سبکی که با روزنامه‌نگاری سازگار است، تنظیم کرد. بر این اساس، پیامدهای ChatGPT بر آینده روزنامه‌نگاری گسترده و چندوجهی است. این پتانسیل می‌تواند تأثیر مثبت و منفی بر این حرفه، نحوه تولید، مصرف اخبار و کل جامعه داشته باشد.
واقعیت این است که همه این تحولات بیانگر این است که مفهوم جا افتاده «خبرنگاری» عمیقاً وارد یک دوران تحول شتابان شده و کردارهای مرتبط با آن هنوز تثبیت نشده است. بنابراین، تجویز شیوه‌های عمل متناسب‌سازی‌شده دشوار است. به نظر می‌رسد خبرنگاران به جای راهکارهای بیرونی، خود باید بتوانند راه‌حل‌هایی را برای مقابله با چالش‌های نوظهوری بیابند که جایگاه شغلی و کردارهای خبررسانی آنان را به پرسش کشیده است. زیرا براساس تجربه شغلی، خود آنان بهترین افراد تصمیم‌گیر و عمل‌کننده در این راستا هستند.
بــــرش
ورود هوش مصنوعی به حوزه خبر، چالش‌های نوظهوری را موجب شده است. چت بات‌ها سبب پررنگ‌تر شدن نقش عاملان غیرانسانی در تولید خبر شده‌اند. یکی از قابل توجه‌ترین پیشرفت‌ها در این زمینه، ظهور ChatGPT به مثابه یک مدل زبان قدرتمند است که توسط OpenAI توسعه یافته است. این ابزار نوآورانه پتانسیل ایجاد انقلابی را در نحوه دسترسی، درک و تعامل ما با اخبار دارد و تأثیر آن بر آینده روزنامه‌نگاری غیرقابل انکار است.
