نگاهی به فیلم «میثاق» کار تازه «گای ریچی»
فیلمی ریاکارانه به نفع امریکایی‌ها
وصال روحانی
روزنامه‌نگار
«میثاق» (یا «پیمان») عنوان فیلم تازه گای ریچی سینماگر معروف بریتانیایی است که از نیمه دوم دهه 1990 با ساخت فیلم‌های پلیسی، جنایی و اکشن بهره‌مند از لحنی استعاره‌آمیز و سرشار از طعنه، مشهور شد. ریچی با اینکه در ساخته جدیدش در عین تکرار مؤلفه‌های آثار حادثه‌ای و اکشن، اولین اثر هنری سیاسی خود را که البته واقعیت محور نیز هست عرضه کرده، هرچند که در تبلیغ ایده‌های ریاکارانه غربی و از سویی توجیه اقدامات غلط سربازان امریکایی زیاده‌روی به خرج داده است.
رجعتی به عرصه‌های کوچک‌تر و دلخواه ریچی
گای ریچی از اواخر دهه 2000 با دوری جستن از سینمای زادگاهش به همکاری با هالیوود پرداخته که در نتیجه‌اش حتی کارگردانی فیلم‌های پرهزینه و بزرگ استودیوهای مشهور امریکایی را هم برعهده داشته است. با اینکه فیلم تازه‌اش «میثاق» (The Covenant) به نوعی ادامه‌ای بر همکاری فوق محسوب میشود اما رجعت ریچی به عرصه‌های کوچک‌تر و قصه‌های دلخواه و شخصی او هم به شمار می‌آید و نه یک فیلم سنتی «A» و پرهزینه، بلکه کاری کم‌خرج در عین توجه به اولویت‌های حرفه‌ای و چشمداشت‌های اقتصادی محسوب میشود.
«میثاق» متمرکز بر کاراکتر جان کینلی، یک افسر ارتشی مستقر در افغانستان و همچنین ماجرای دوستی وی با مترجمی افغانستانی با نام احمد است که وقتی درگیر جنگ با طالبان در این کشور است به کمک وی آمده و حتی جانش را نجات می‌دهد. چند سال بعد وقتی کینلی متوجه میشود که برای احمد مشکل بزرگی در زادگاهش پیش آمده که به واسطه‌اش قادر به خروج از افغانستان و رفتن به نقطه‌ای امن‌تر در معیت خانواده خود نیست، کینلی به افغانستان بازمی‌گردد تا وی را از شرایط موجود رهایی بخشد. از همین طریق است که قهرمان‌سازی صوری از کاراکتر کینلی و موجه جلوه دادن این افسر سرسپرده شدت می‌گیرد و «میثاق» را به محصولی آشکار از پروپاگاندای جهان غرب و امریکا در عرصه سینما تبدیل می‌کند.
زمان شروع اتفاقات فیلم اوایل سال 2018 است، این درست همان موقعی است که کینلی و جوخه عملیاتی ویژه او در اطراف کابل مستقر شده و مأموریت‌های امنیتی‌شان را در این سرزمین جنگ‌زده آغاز کرده‌اند. کینلی مثل اکثر افسران ارتشی غرب که در افغانستان استقرار یافته‌اند، نیازمند یک مترجم برای برقراری ارتباطی صحیح‌تر با مردم بومی منطقه است و از این طریق احمد را به جمع نفرات خود می‌آورد. هرچند در ابتدا آن اعتمادی که باید را به احمد ندارد و حتی به او بابت خیانت‌های احتمالی بدگمان است. با این حال با اتفاقاتی که رخ می‌دهد و در جریان رفت و آمدها درمی‌یابد که احمد یک مترجم و همراه صادق است. نقطه اوج همکاری احمد با کینلی زمانی به تصویر کشیده میشود که این افسر و جوخه عملیاتی‌اش در نقطه‌ای سوق‌الجیشی توسط نیروهای طالبان محاصره شده و کینلی به شدت مجروح میشود. در حالی که به نظر می‌رسد کارش تمام است، احمد او را به دوش کشیده و از میان رگبار گلوله‌ها و خمپاره‌ها عبور می‌دهد. بدین ترتیب به کمپ اولیه‌شان بازمی‌گردند و هر دو نفر از این مخمصه جان سالم به‌در می‌برند. با این مقدمات وقتی کینلی مدتی پس از بازگشت به کشورش می‌شنود که نیروهای غربی به اصطلاح حافظ صلح که در افغانستان مستقر هستند، قول و قرارهای قبلی خود در زمینه کمک‌رسانی به افغانستانی‌های استخدام شده توسط غربی‌ها را به فراموشی سپرده و آنها را به امان خدا رها کرده‌اند، بدون نام و نشان‌های نظامی‌اش و با لباس‌های یک شهروند عادی غربی به کابل برمی‌گردد تا احمد و خانواده‌اش را نجات داده و به مکانی امن‌تر در غرب ببرد.
عبور از حد و مرزهای محدود
دو نقش نخست این فیلم را جیک جیلنهال و دار سلیم ایفا کرده‌اند. جیلنهال که از 5 سالگی به دنیای بازیگری پیوسته حالا 43 سال سن دارد، او در دو دهه اخیر به یکی از 20 بازیگر اول مرد هالیوود تبدیل شده و در این فیلم به جای جان کینلی به ایفای نقش پرداخته است. اما دار سلیم که متولد خاورمیانه است در این فیلم در نقش احمد ظاهر شده که هر دوی اینها در ایفای نقش‌های خود موفق ظاهر شده‌اند. با این حال متمرکز بودن فیلم بر این دو نفر امکان درخشش فردی دیگر بازیگران را گرفته است. اکران جهانی این فیلم از سوم اردیبهشت امسال به‌تدریج آغاز شد و تا اوایل خردادماه به تمامی سطح پنج قاره دنیا بسط یافت و با اینکه فروش فیلم تا این لحظه فقط مقداری از هزینه تولید 55 میلیون دلاری آن بیشتر بوده، اما برخی اصحاب رسانه و متخصصان سینما در غرب کار «گای ریچی» و دو همکار دیگری که در تألیف فیلمنامه داشته را موفق توصیف کرده‌اند.
سایت سینمایی «متاکریتیک» در توصیف این فیلم نوشته: «قصه میثاق یک داستان بدون توقف است. اگرچه بیش از حد یکسویه و تبلیغاتی است اما در خلق روحیات دراماتیک نزد بینندگان موفق عمل می‌کند.» سایت سینما اسکور هم با رجوع به آرای 90 منتقد شاخص هنر هفتم متذکر شده که 70 نفر آنان به این فیلم نمره قبولی داده‌اند و افزوده که اثرگذاری این فیلم از حد و مرزهای یک یا دو کشور عبور می‌کند. «راتِن تومِیتوز»، دیگر سایت ارزشگذاری فیلم‌های روز جهان از نمره حداکثر 100 به این فیلم امتیازی بیشتر از 71 را نداده و آن را کاری اسیر تبلیغات خوانده، با این حال تأکید کرده که حتی مخالفان ریچی هم می‌توانند برخی نکات کوچک مثبت را در این فیلم بیابند.
مشخصات فیلم
عنوان فیلم: «میثاق»
کارگردان: گای ریچی
نویسندگان: گای ریچی، ایوان اتکینسون و مارن دیویس
بازیگران: جیک جیلنهال، دار سلیم، الکساندر لودویگ، آنتونی استار، بابی اسکوفیلد، امیلی بیچام و جانی لی میلر
موسیقی متن: کریستوفر بنستر
محصول: کمپانی‌های اس تی اکس و مترو گولدوین مایر
هزینه تولید: 55 میلیون دلار
میزان فروش: 70 میلیون دلار