ایلیا پیرولی
روزنامه نگار

بالاترین نرخ مشارکت اقتصادی استان‏ها در بهار سال گذشته، 47.8 درصد بود که در بهار سال 1402، این نرخ با جهش 3.1 درصدی از 47.8 درصد به 50.9 درصد رسیده است. به عبارتی در بهار سال 1402، 15 استان نرخ مشارکت اقتصادی‏شان بیشتر از میانگین کل کشور بوده است.
بر پایه داده‏های مرکز آمار از وضعیت اشتغال کشور، در بهار امسال نسبت به سه ماهه اول بهار سال 1401، نرخ مشارکت اقتصادی کشور با افزایش0.3 درصدی از 40.2 درصد به 41.2 درصد ارتقا یافته است. تعداد افراد فعال (متقاضی کار اعم از شاغل و بیکار) 26 میلیون و 469 هزار نفر بوده است که نسبت به بهار سال گذشته 492 هزار نفر افزایش داشته و کاهش یک درصدی نرخ بیکاری در بهار امسال نسبت به بهار گذشته با وجود افزایش افراد متقاضی کار تحقق یافته است.
بر این اساس، تعداد افراد شاغل در بهار 1402 نسبت به بهار 1401 بیش از 728 هزار نفر افزایش را نشان می‏دهد؛ جمعیت شاغل در بهار امسال 24 میلیون و 305 هزار نفر بوده است.
جمعیت بیکار (افراد بیکاری که متقاضی کار هستند) در بهار 1402 با 235 هزار نفر کاهش به 2 میلیون و 164 هزار نفر رسیده است.
در حوزه اشتغال جوانان، نرخ بیکاری جوانان 15 تا 24 ساله از 24 درصد به 21.6 درصد و نرخ بیکاری جوانان 18 تا 35 ساله از 16.6 درصد به 15.5 درصد کاهش یافته است.

نرخ مشارکت اقتصادی در استان‏ها
طبق این داده‏ها، نرخ مشارکت اقتصادی در استان‏ها نیز افزایشی بوده، به‏طوری که در بهار سال 1401، نرخ مشارکت اقتصادی 14 استان بالاتر از میانگین کشوری بود اما در بهار امسال تعداد استان‏ها به 15 استان افزایش یافته است. نرخ مشارکت اقتصادی این استان‏ها نیز در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته با افزایش مواجه شده است. به عبارتی در بهار سال گذشته بیشترین نرخ مشارکت اقتصادی در استان‏ها، زنجان با 47.8 درصد به خود اختصاص داده بود که در بهار امسال نیز همین استان همچنان بالاترین نرخ مشارکت اقتصادی را این بار با افزایش 3.1 درصدی نسبت به بهار سال گذشته از آن خود کرده است.
افزایش تعداد استان‏های کشور به لحاظ نرخ مشارکت اقتصادی و همچنین رشد نرخ آنها در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته نشان از بهبود بازار کار دارد، چنانچه تمایل کارجویان برای یافتن کار افزایش یافته است.
نرخ مشارکت نشان می‏دهد که چه درصدی از افراد در سن کار (15 سال و بیشتر) را جمعیت فعال تشکیل می‏دهد. جمعیت فعال به تعداد افرادی گفته می‏شود که در اشتغال قرار دارند و بیکار یا شاغل هستند. نکته مهم در تعریف جمعیت فعال این است که فرد بیکار، فردی در نظر گرفته می‏شود که حتماً در جست‏و‏جوی شغل بوده یا تمایل به کار کردن داشته باشد. به عبارت دیگر، اگر شخصی بیکار باشد و دنبال شغل نگردد یا اگر موقعیت شغلی مناسبی برای او پیدا شد تمایلی به کار کردن نداشته باشد، بیکار در نظر گرفته نمی‏شود.
به‏طور کلی، زمانی که نرخ بیکاری کاهش می‏یابد نمی‏توان با قاطعیت گفت که تعداد بیکاران کمتر شده است. چرا که اگر کاهش نرخ بیکاری با کاهش نرخ مشارکت همراه باشد به این معنی است که بخشی از جمعیت در سن کار که پیش‏تر در جست‏و‏جوی شغل بوده‏اند، اکنون ناامید شده و دیگر به‏دنبال کار نمی‏گردند. به عبارت دیگر، بیکاری آنها قطعی شده است.
استان اردبیل نیز با افزایش نرخ مشارکت روبه‏رو بوده به طوری که جایگاه آن در میان نرخ مشارکت استان‏های کشور از پله هشتم به دوم ارتقا پیدا کرده است.
در بهار سال گذشته، اردبیل هشتمین استان کشور از نظر نرخ مشارکت بوده است. به عبارت دیگر، نرخ مشارکت اردبیل در بهار سال 1401 معادل 44 درصد بوده اما با افزایش قابل توجهی به 48.3 درصد در بهار سال 1402 رسیده است.
در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته، نرخ مشارکت اقتصادی استان‏های زنجان، اردبیل، گیلان، آذربایجان غربی، مازندران، خراسان شمالی، یزد، همدان، آذربایجان شرقی، قزوین، کردستان، خراسان رضوی، لرستان، کرمانشاه و هرمزگان بالاترین میانگین کشوری بوده است.
نکته قابل تأمل اینکه در بهار امسال نرخ مشارکت اقتصادی استان‏های اصفهان، خوزستان، خراسان جنوبی و تهران که کمتر از میانگین کشوری نرخ مشارکت اقتصادی داشته‏اند نیز نسبت به بهار سال گذشته با افزایش این نرخ روبه‏رو بوده‏اند.
به معنای دیگر، در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته، نرخ مشارکت اقتصادی در استان‏های کشور مثل نرخ میانگین کل کشور بهبود یافته است. کاهش نرخ بیکاری همزمان با افزایش نرخ مشارکت اقتصادی، از بهبود بازار کار و افزایش اشتغالزایی حکایت می‏کند. نکته دیگر اینکه بازار کار به گونه‏ای شده که بستر لازم برای اشتغالزایی فراهم شده که حالا کارجویان تمایل بیشتری برای ورود به این بازار دارند.
نکته قابل توجه اینکه در بین استان‏هایی که بیشترین نرخ مشارکت اقتصادی را از آن خود کرده‏اند، استان‏های کم برخوردار و استان‏های نیمه صنعتی نیز دیده می‏شود که نشان از توسعه متوازن بازار اشتغال دارد.

نرخ بیکاری تک رقمی در 24 استان
گزارش مرکز آمار ایران نشان می‏دهد نرخ بیکاری در برخی استان‏ها بسیار پایین‏تر از متوسط کشوری است و برخی استان‏ها هم بالاتر از این نرخ است.
در مجموع در بین 31 استان کشور، نرخ بیکاری در 24 استان تک‏رقمی و 7 استان دو رقمی است. کمترین نرخ بیکاری متعلق به استان‏های زنجان 4.9 درصد، مرکزی 5.8 درصد، گیلان 6.1 درصد، ایلام 6.8 درصد، بوشهر 6.9 درصد، آذربایجان غربی 6.7 درصد، سمنان 6.7 درصد، فارس 6.9 درصد، کهگیلویه و بویر احمد 6.9 درصد و یزد 7.2 درصد است.

برش

بیشترین نرخ مشارکت اقتصادی در دو استان با کمترین نرخ بیکاری
بالاترین نرخ مشارکت اقتصادی متعلق به استان‏های زنجان با 50.9 درصد و گیلان با 47.2 درصد است. درواقع درحالی که استان زنجان با نرخ بیکاری 4.9 درصد کمترین نرخ بیکاری را به ثبت رسانده است و استان گیلان با نرخ بیکاری 6.1 درصد رتبه سوم را در پایین‏ترین نرخ بیکاری به ثبت رسانده‏اند، بالاترین نرخ مشارکت اقتصادی یا همان نسبت افراد متقاضی کار به کل جمعیت بالای 15 سال، متعلق به این دو استان است.