شهلا منصوریه
خبرنگار

مشاهدات حاکی است که تنها برای 20 خانوار باغدار وسط منطقه حفاظت شده دشت ارژن پریشان در غرب استان فارس 8 کیلومتر جاده کشیده می‌شد؛ جاده‌ای در غرب استان فارس تا میوه‌های باغات روستای ابوالحیات راحت‌تر از بالادست به پایین‌دست برسد. این جاده از وسط جنگل‌های بلوط زاگرس و زیستگاه حیات‌وحش منطقه می‌گذرد و موجب از بین ‌بردن جنگل‌ها، کریدور حیات‌‌وحش و فضا دادن به قاچاقچیان چوب می‌شود. نبی‌الله مرادی، معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست استان فارس در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: «با توجه به وجود جاده قدیمی احداث 8 کیلومتر جاده جدید ضرورت ندارد.»

جاده‌ای که ضرورت ندارد
هرچند ادامه پروژه متوقف شده اما هنوز مجوز باطل نشده است. لغو مجوز یکی از خواسته‌های فعالان محیط زیست است. در اوایل دهه پنجاه منطقه ارژن-پریشان عنوان پارک ملی را به خود اختصاص داد. چند سال بعد و در سال ۱۳۵۴، سازمان ملل ۶۵ هزار هکتار از مساحت آن را به ‌عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره ارژن و پریشان در فهرست ذخیره‌‌گاه‌های زیست‌کره یونسکو ثبت کرد.
یک جاده خاکی از گذشته برای تردد روستاییان وجود داشته اما از یک‌دهه گذشته زمزمه ساخت جاده آسفالته در قلب منطقه حفاظت شده برای 20 خانواری آغاز شد که در سال فقط برای برداشت محصول به آنجا تردد دارند. آن زمان راه و شهرسازی با ساخت جاده موافق بود، اما اداره کل محیط زیست استان فارس مخالفت می‌کرد.
ذینفعان این پروژه سال‌ها تلاش کردند تا توانستند مجوز ارزیابی زیست محیطی را هم بگیرند. مجوز ابهام‌برانگیزی که توسط اداره کل محیط زیست استان فارس صادر شد، این سؤال مهم را ایجاد کرد که چرا مجوز آسفالت کردن جاده‌ای در منطقه حفاظت شده را داده‌اند، هرچند با شرط و شروط. اکنون با تخلفاتی که پیمانکار مرتکب شده، از ادامه فعالیت منع و ماشین‌آلات سنگین از منطقه خارج شده است. فعالان محیط زیست معتقدند که آسفالته کردن این جاده، بدون شک موجب تغییر کاربری و ویلاسازی خواهد شد.

ذینفع این جاده کیست؟
حال این سؤال مهم مطرح می‌شود که آیا آسفالت کردن این جاده به نفع اهالی روستاست؟ محمد یزدانپور فعال محیط زیست می‌گوید: روستای باغستان بین تنگه ابوالحیات شهرستان کوهچنار و دشت ارژن شیراز است. اگر منفعت روستاییان در این میان مطرح است، باید از مسیر «کندی» رفت و آمد کنند که دسترسی مردم به آنجا نزدیک‌تر است. اهالی روستای باغستان که ساکن روستای تنگه ابوالحیات هستند، اگر بخواهند از مسیر کندی به باغستان بروند، باید 16 کیلومتر را طی کنند، اما اگر بخواهند از جاده جدید عبور کنند، باید تا دوربرگردان ارژن بروند و 40 کیلومتر مسیر را تا باغستان طی کنند.
منطقه خوش آب و هوا و بکر وسوسه زیادی برای خوش‌نشینی دارد. به گفته یزدانپور سال گذشته 850 مورد ساخت و ساز غیر مجاز در بستر تالاب ارژن توسط قوه قضائیه تخریب شد. فعالان محیط زیست معتقدند ذینفعان این جاده، افرادی هستند که از سمت شیراز به این منطقه وارد می‌شوند. منطقه‌ای خوش آب و هوا که کنار جاده نیست و بکر مانده است. این فعال محیط زیست می‌گوید: اهالی روستا، 20 خانوار هستند که به صورت موقت و برای سه ماه برداشت محصول باغات خود به این منطقه می‌آیند.
آنگونه که این فعال محیط زیست می‌گوید: فرمانداری کوهچنار که به تازگی از کازرون جدا شده است، اصرار بر این مهم دارد هر چند اداره کل محیط زیست فارس با این موضوع مخالفت می‌کرد، اما نامه‌های رسیده به اداره کل نشان می‌دهد که تعدادی از اهالی روستا موافق آسفالت شدن جاده و بشدت پیگیر این موضوع هستند.

توقف پروژه
در شروطی که در مجوز محیط زیست فارس قید شده، پیمانکار حق تعریض جاده و قطع درخت را ندارد. اما پیمانکار از این شروط عدول کرده و علاوه بر عریض کردن جاده، درختان زیادی را هم قطع کرده است. به همین جهت اداره کل محیط زیست فارس در کنار فشار فعالان محیط زیست، دستور توقیف پروژه و خروج ماشین‌آلات را از منطقه صادر کرده است.
اعتقاد نبی‌الله مرادی، معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست استان فارس نیز بر این است که احداث 8 کیلومتر جاده ضرورت ندارد و با توجه به جاده قدیمی نیازی به جاده جدید نیست. به گفته این مسئول، سال‌های سال بود که وزارت راه و شهرسازی به دنبال این جاده بود و همواره برای رسیدن به این موضوع توجیهات و نیازسنجی‌های زیادی ارائه می‌کردند. اداره کل نیز تا جای ممکن از حقوق این جاده و منطقه حفاظت شده دفاع می‌کرد.
معاون محیط زیست فارس با اشاره به ایجاد جاده محلی برای دسترسی به باغستان تنگه ابوالحیات می‌گوید: در سال‌های گذشته، جاده خاکی بازگشایی شده بود و در روز اول با احداث جاده آسفالت در این منطقه مخالفت شد اما بعد از آن فرماندار کوهچنار طوماری با امضای 100 نفر از مردم محلی آورد که هیچ‌گونه تخریبی در خصوص احداث جاده نخواهند داشت، کما اینکه می‌دانستیم عدم تخریب غیرممکن است.
مرادی با بیان اینکه سازمان محیط زیست با این پروژه «مشروط به حداقل تخریب» موافقت کرده بود، ادامه می‌دهد: پیمانکار تعهدات بسیاری درخصوص رعایت همه ضوابط محیط زیستی داده بود و بر این اساس مجوز ارائه شد اما پیمانکار علاوه بر تعریض جاده، درخت‌کنی، بوته‌کنی و آسیب به اکوسیستم را در برنامه داشته است. به همین جهت کارشناسان ناظر در ابتدا جلوی کار بیل مکانیکی را که برای تراشیدن دامنه آمده بود، گرفتند تا در این زمینه کار مطالعاتی مجدد صورت بگیرد.