7 هزار کیلومتر محور ترانزیتی در دست ساخت
تا چند ماه آینده تمام مسیرها از مرکز (تهران) به بندر امام چهار خطه می‌شود که تحولی در افزایش سرعت جابه‌جایی بار خواهد بود
با توجه به سهم بالای بخش حملونقل جاده‌ای در تولید ناخالص داخلی و انتقال کالا و مسافر در بین حوزه‌های مختلف حملونقل، بهبود وضعیت زیرساخت‌های حملونقل این حوزه، یکی از اولویت‌های مهم در راستای توسعه پایدار حملونقل کشور به شمار می‌رود. بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، ارزش دارایی‌ها و زیرساخت‌های حوزه حملونقل جاده‌ای شامل شبکه راه‌های کشور، پل‌ها و تونل‌ها و سایر ابنیه فنی، بالغ بر 3000 همت به نرخ روز برآورد می‌شود که سرمایه قابل‌توجهی است. ساخت، نگهداری و بهسازی راه‌ها نقش بسیار مهمی در تأمین عبور و مرور ایمن، روان و کاهش مصرف سوخت و استهلاک وسایل نقلیه ایفا می‌کند و کم‌توجهی به این مسأله موجب اختلال در فرایند حملونقل و چرخ تولید کشور می‌شود. توسعه شبکه‌های مختلف حملونقل جاده‌ای بخشی از برنامه توسعه اقتصادی کشور است. ساخت آزادراه‌ها و بزرگراه‌ها، برنامه اتصال گذرگاه‌های ارتباطی مختلف در کشور در کنار توسعه شبکه ریلی است.
مهمترین هدف از ساخت، توسعه بهسازی و نگهداری راه‌ها به‌خصوص در بخش آزادراهی، افزایش ایمنی و کاهش هزینه‌های سفر و حمل کالا و ترانزیت است. از این‌رو احداث آزادراه به‌عنوان راهکاری مناسب برای افزایش ایمنی سفر، ظرفیت ترافیک، کاهش هزینه‌های سوخت، استهلاک خودرو و... مورد توجه صنعت راهسازی قرار گرفته است. موقعیت استراتژیک ایران در منطقه و عبور کریدورهای ترانزیتی شرق-غرب و شمال-جنوب از کشورمان از یک‌سو و تحولات و پیشرفت‌های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی کشور از سوی دیگر، ضرورت توسعه شبکه آزادراهی کشور را به منظور افزایش درآمدهای ملی، ایمنی و آسایش سفرهای جاده‌ای، کاهش هزینه‌های انرژی، قیمت تمام‌شده کالا و... دو‌چندان می‌کند.
هفته گذشته جاده ملی پاتاوه به دهدشت به‌عنوان بخش مهمی از کریدور شمال-جنوب به طول ۱۳۶کیلومتر در استان کهگیلویه و بویراحمد با حضور رئیس‌جمهور و وزیر راه و شهرسازی افتتاح شد و مورد بهره‌برداری قرار گرفت. محمدرضا کدخدازاده، معاون ساخت توسعه راه‌های شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حملونقل کشور، در گفت‌و‌گو با «ایران اقتصادی» با اشاره به افتتاح این مسیر مهم که موجب کاهش 65 کیلومتری راه‌های موجود در منطقه می‌شود، گفت: علاوه بر این مسیر، راه‌های دیگری در کریدورهای شمال-جنوب و شرق به غرب کشور در دست ساخت است که تکمیل آنها شبکه راه‌های ترانزیتی را تکمیل می‌کند.
به گفته کدخدازاده، در مجموع 7 هزار کیلومتر راه اصلی در حال ساخت است که با اولویت اهمیت و پیشرفت فیزیکی که دارند، تکمیل خواهند شد. حدود 90 درصد این راه‌ها به‌صورت باند دوم است که برای کمک به افزایش سرعت حمل احداث می‌شود. وی مهمترین راه در دست ساخت را محور توره-بروجرد نام برد که با بهره‌برداری از آن مسیر تهران تا بندر امام چهار خطه می‌شود. کدخدازاده خاطرنشان کرد: حدود 20 کیلومتر از این مسیر باقی مانده که با تکمیل آن بزودی به بهره‌برداری می‌رسد و با بهره‌برداری از آن انتظار داریم ترافیک این محور مهم ترانزیتی نیز کاهش یابد.
مسیر حد فاصل تهران تا بندر امام حدود ۹۰۰ کیلومتر و به صورت ۴ خطه و ۶ خطه است، اما در این میان محدوده حدود ۲۷ کیلومتری از مسیر توره به بروجرد در گردنه زالیان باقی مانده است. برنامه‌ریزی بر این است که در ماه‌های آینده، عملیات اجرایی باند دوم این محدوده در 2 مرحله به اتمام برسد. معاون ساخت توسعه راه‌ها یکی دیگر از محورهای مهم را مسیر میانه-میاندوآب نام برد که بخشی از کریدور غرب کشور است و بزودی به بهره‌برداری می‌رسد.
توسعه کریدورهای ارتباطی در داخل و اتصال آن به کریدورهای ترانزیتی بخشی از برنامه دولت با هدف افزایش نقل و انتقالات تجاری با منطقه است. با توجه به اینکه 90 درصد حمل بار و مسافر جاده‌ای است، توسعه زیرساخت‌های حملونقل جاده‌ای بیشتر احساس می‌شود. به این ترتیب با رشد آزادراه‌ها و توسعه کریدورهای ترانزیتی، جذب بارهای ترانزیتی منطقه در مسیرهای شمال به جنوب تا خلیج‌فارس و شرق به غرب تسهیل می‌شود. افزایش درآمد ارزی برای کشور نتیجه توسعه راه‌های ترانزیتی است. در حال حاضر برای دستیابی به این هدف، تکمیل حلقه‌های کریدورهای ترانزیتی با احداث آزادراه‌های دارای اولویت در دست اجرا است.
به گفته خیرالله خادمی، مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حملونقل کشور تکمیل ۲۹۳ کیلومتر از آزادراه‌های کشور در پنج پروژه اولویت‌دار در سال ۱۴۰۲ است. با افتتاح منطقه 2 آزادراه تهران-شمال به طول ۲۲ کیلومتر، آزادراه منجیل-رودبار به طول ۸ کیلومتر، آزادراه اصفهان-شیراز به طول ۲۱۰ کیلومتر، آزادراه تبریز-صوفیان به طول ۲۴ کیلومتر و آزادراه مراغه-هشترود به طول ۲۹ کیلومتر در سال ۱۴۰۲ به شبکه آزادراهی کشور افزوده می‌شوند که علاوه بر افزایش طول شبکه، موجب حذف بخش مهمی از گلوگاه‌های ترافیکی منطقه می‌شود.
اتصال بنادر شمالی به جنوبی
سیدعلی حسینی، رئیس سابق کمیسیون حوزه حملونقل و لجستیک اتاق بازرگانی با اشاره به نقش توسعه راه‌ها در رشد پایدار اقتصادی گفت: توسعه راه‌ها در کشور در نهایت منجر به توسعه اقتصادی می‌شود. وی افزود: با توجه به اینکه هر مسیری بازگشایی، افتتاح، تعریض یا بهسازی می‌شود، به اقتصاد کشور کمک می‌کند، تکمیل آزادراه تهران-شمال نیز به عنوان اصلی‌ترین مسیر تردد بین مرکز و شمال کشور اهمیت خاصی دارد و بهره‌برداری از این مسیر به‌خصوص در گردشگری و توسعه اقتصادی استان‌های شمالی می‌تواند راهگشا باشد. حسینی افزود: این طرح سال‌ها بلاتکلیف و در دست ساخت بود و اکنون فاز به فاز افتتاح می‌شود که امیدبخش است. آزادراه تهران-شمال با تجهیزات پیشرفته و با رعایت مسائل زیست‌محیطی ساخته شده است. استفاده از تونل برای حفظ محیط زیست بوده است. اهمیت اقتصادی طرح از آنجا است که این مسیر تردد باری نیز داشته باشد تا بنادر شمالی را به مراکز اصلی اقتصادی متصل کند. البته در حال حاضر بیشتر کارایی این آزادراه در بخش مسافری و در توسعه صنعت گردشگری است اما بهره‌برداری از این آزادراه برای بنادر و شهرهای شمالی برای کاهش طول مسافرت مفید است. انتظار این است که با تکمیل آزادراه تهران-شمال شرایط، امکانات و تسهیلاتی فراهم شود تا بنادر شمالی شرایط بهتری پیدا کنند و به راه‌های اصلی و شریانی مراکز بار مراکز اقتصادی، کشاورزی و معدنی وصل شوند. به این ترتیب هزینه‌های حملونقل و لجستیک را کاهش خواهیم داد.
وی گفت: ظرفیت بنادر شمالی 35 میلیون تن است، در حال حاضر 8 میلیون تن از این ظرفیت استفاده می‌شود. از مهمترین مشکلات بنادر شمالی راه‌های مواصلاتی است، با احداث آزادراه کارایی و اثربخشی بنادر شمالی در توسعه تجارت صادرات و واردات و ترانزیت افزایش می‌یابد.
افتتاح گذرگاه مرزی جدید میان ایران و اقلیم کردستان
یکی دیگر از گذرگاه‌های ترانزیتی مهم در کشور اتصال ایران به عراق است. اتصال ریلی بین دو کشور فعلاً به اجرا نرسیده است اما روز گذشته وزیر دارایی و اقتصادی اقلیم کردستان عراق از افتتاح گذرگاه مرزی جدید با ایران خبر داد.
آوات شیخ جناب، در حاشیه بازدید از گذرگاه مرزی پرویزخان در یک نشست خبری تأکید کرد که گذرگاه «تیلکو» امروز به طور رسمی افتتاح شد. شیخ جناب خاطرنشان کرد که افتتاح این گذرگاه تأثیر مثبتی در ایجاد فرصت‌های شغلی خواهد داشت و فعالیت‌های تجاری در منطقه «کرمیان» در اقلیم کردستان عراق را افزایش می‌دهد.
بر اساس این گزارش، این گذرگاه مرزی جدید از سمت اقلیم کردستان در منطقه «میدان» و از سمت ایران در استان کرمانشاه واقع است.
بــــرش
بسط و تعمیق مرکز مبادله ارز و طلا به منظور تثبیت نرخ ارز
با اینکه به گفته متولیان بخش حملونقل نیاز حال حاضر کشور ساخت 10 هزار کیلومتر آزادراه است اما فعلاً کمتر از یک‌دهم این عدد در دست ساخت است. مهمترین عامل در توسعه‌نیافتگی شبکه بزرگراهی تأمین منابع است. افزایش هزینه‌های ساخت از یک طرف و افزایش هزینه نگهداری راه‌ها از طرف دیگر، احداث آزادراه را با موانعی روبه‌رو کرده است. به گفته فعالان بخش حملونقل در کشور، از نظر تجهیزات و نیروی انسانی ماهر برای ساخت راه‌ها هیچ مشکلی نداریم ولی تأمین سرمایه با توجه به مشکلات اقتصادی به‌خصوص تحریم، برنامه‌های توسعه‌ای در بخش آزادراهی را با موانعی همراه کرده است