برگی از تاریخ در عمارت چادرخانه کاخ گلستان ورق خورد
روایت قتل یک شاه
برگی از تاریخ دیروز در عمارت چادرخانه مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان ورق خورد و برای نخستین‌بار قتل ناصرالدین شاه با رونمایی از کتیبه مقبره و آثاری از آخرین لحظات زندگی او مثل دستمال پارچه‌ای آغشته به خون ناصرالدین شاه و صندلی که پس از مضروب شدن روی آن نشانده می‌شود، روایت شد. این آثار از موزه حضرت شاه‌عبدالعظیم(ع) در ری به امانت گرفته شده است.
ناصرالدین شاه قاجار روز پنجشنبه ١١ اردیبهشت ١٢٧۵.ش به هنگام زیارت حرم حضرت عبدالعظیم(ع) توسط میرزا رضا کرمانی ترور شد و درگذشت. پیکرش پس از غسل و کفن، حدود یک سال در تکیه دولت به امانت ماند و پس از آنکه مقبـره‌اش در حرم حضرت عبدالعظیم(ع) آماده شد، جنازه‌اش را به آرامگاه ابدی او منتقل و دفن کردند. اتاق مقبره پیش از دفن شاه، مقبره همسر محبوبش فروغ‌السلطنه (جیران تجریشی) و پسرش قاسم میرزا بود که پس از دفن وی، مقبره شاه شهید و صحن ورودی آن صحن ناصری و ایوان ناصری نامیده شد.
این مقبره دارای تزئینات گچبری و آیینه‌کاری است که ترکیبی از دو شیوه فرنگی و قاجاری بوده و هنوز بخش عمده‌ای از آن پابرجا است. در ایوان مقبره که در توسعه سال‌های پس از انقلاب جزو حرم مطهر شد، کتیبه‌ای نصب بود که با آغاز طرح توسعه، از این مکان خارج و به موزه آستان مقدس انتقال یافت. این کتیبه شامل روایتی منظوم مشتمل بر ۴۰ بیت است که در قطعاتی نگاشته شده است.
شعر کتیبه سروده سید علی حکیم معیری متخلص و مشهور به شمس‌المعالی است. واقعه روز قتل ناصرالدین شاه که با برخی جزئیات تاریخی بر زمینه طلا نوشته و با تکنیک قطاعی روی مقوایی به رنگ لاجوردی تیره چسبانده شده، اثر استاد مهدی شریف‌شیرازی است. او در خوشنویسی و قطاعی استاد بوده و تمام کار آماده‌سازی این کتیبه هنر دست او است.
این کتیبه به تاریخ ۱۳۱۷ قمری یعنی چهار سال پس از واقعه قتل شاه نگاشته و در مقبره او نصب شده است. این کتیبه یک واقعه تاریخی را روایت می‌کند.
علیرضا عودران رئیس موزه حرم حضرت عبدالعظیم(ع) در افتتاحیه این نمایشگاه می‌گوید:«تا شروع انقلاب، ۴۶ کتیبه در مقبره ناصرالدین شاه نصب بود و در زمان طرح توسعه به گنجینه منتقل شد و با راه‌اندازی موزه آستان به آنجا انتقال یافت و به نمایش گذاشته شد.»
آفرین امامی، مدیر مجموعه کاخ گلستان نیز نمایشگاه و رویدادهای فرهنگی- تاریخی را شبیه کتاب می‌داند و می‌گوید:«نمایشگاه‌های اینچنینی در واقع شبیه کتاب هستند، اگر کلمات کتاب‌ها به‌هم ریخته باشند و آن را بخوانید چیزی عایدتان نمی‌شود اما اگر این کلمات به‌هم ریخته به جمله تبدیل شوند، فهم آنها قابل درک خواهد بود. اشیای موزه‌ای نیز همین‌طور هستند.»
او می‌گوید:«آثار به تنهایی یک موضوعی را بیان می‌کنند اما وقتی کنار آثار دیگر قرار می‌گیرند روایتگر یک مفهوم دیگری می‌شوند. وظیفه موزه‌ها هم همین است که برای آثارشان روایت ایجاد کنند.»
او اعتقاد دارد دفترچه خاطرات، دستمال خونین قتل و صندلی ناصرالدین شاه که امروزه کنار کتیبه مقبره در این نمایشگاه ارائه شده است، به تکمیل روایت قتل ناصرالدین شاه کمک می‌کند.
او درباره ایده برگزاری چنین نمایشگاهی می‌گوید:«در بازدیدی که از موزه حرم انجام دادیم متوجه شدیم تعدادی از کتیبه‌هایی که روایتگر قتل ناصرالدین شاه هستند در موزه نگهداری شده است به همین دلیل تصمیم گرفته شد با آثاری که از کاخ داریم نمایشگاهی برگزار کنیم.»
سید احمد محیط طباطبایی رئیس کمیته ملی موزه‌های ایران (ایکوم) نیز در این مراسم، کاخ گلستان را مجموعه‌ای می‌داند که وقایع قرن سیزدهم را روایت می‌کند و می‌گوید:«موزه‌ها با ارتباط با یکدیگر در کارهای مشترک می‌توانند آثار و مسائل مختلف را در روایتی دقیق به بازدیدکنندگان ارائه کنند.» به گفته رئیس ایکوم، همه ری را به نام حضرت عبدالعظیم می‌شناسند و در دوره‌های مختلف مرکز فرهنگی، سیاسی و مذهبی بوده، اما از یکصد سال گذشته دچار آسیب‌های مختلف صنعتی شده، ولی این شهر همواره مورد توجه مردم در همه ادوار بوده است.
به اعتقاد محیط طباطبایی، روایت قتل ناصرالدین شاه زوایای مختلفی دارد. این نمایشگاه نشان از اجتماع فرهنگی و موزه‌ای دارد و حادثه قتل او را تا امروز روایت می‌کند. نمایشگاه روایت قتل ناصرالدین شاه در کاخ گلستان تا دو هفته آینده دایر است.
بــــرش
در ایوان مقبره که در توسعه سال‌های پس از انقلاب جزو حرم مطهر شد، کتیبه‌ای نصب بود که با آغاز طرح توسعه، از این مکان خارج و به موزه آستان مقدس انتقال یافت. این کتیبه شامل روایتی منظوم مشتمل بر ۴۰ بیت است که در قطعاتی نگاشته شده است