بهمن دهستانی

 
دیدار طلاب و روحانیون با رهبر فرزانه انقلاب در سالروز قیام گوهرشاد و تأکید فراوان ایشان بر مسأله تبلیغ که از رسالت‌های اختصاصی حوزه‌های علمیه به شمار می‌رود بار دیگر ضرورت نقش‌آفرینی مؤثر و فراگیر طلاب در عرصه فرهنگی کشور را نشان داد.
ابراز نگرانی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای نسبت به عدم تناسب کم و کیف تبلیغ با حجم وسیع نیازها و پیشنهاد ایجاد یک مرکز و حرکت عظیم تبلیغی در حوزه‌ها نشان می‌دهد شرایط فرهنگی کشور چگونه و تا چه اندازه نیازمند امر تبلیغ دین، تقویت باورها و تبیین و استدلال در جهت رفع شبهات است. علاوه بر آنکه معظم‌له دفع شبهه را ناکافی دانسته و خواستار حمله و موضع تهاجمی در برابر مبانی طرف‌های معاند شدند.
حوزه‌های علمیه بنا بر مبانی برآمده از آیات قرآن همچون آیه 122 سوره توبه معروف به آیه نَفْر و آیه 39 سوره احزاب و متکی بر سنت هزارساله علمی فرهنگی خود، تبلیغ دین را همواره یکی از تکالیف و بلکه رسالت محوری خویش تلقی کرده و علم‌آموزی و پژوهندگی را بدون عمل و سپس تبلیغ، ناقص و ناتمام و کم برکت می‌دانند.
به روشنی می‌توان دید اصلی‌ترین رویکردی که حوزه‌های علمیه را از دیگر مراکز علوم متمایز می‌سازد مسأله تبلیغ و ایصال پیام‌های دین است. با وجود تکاپو و مطالعات دانشگاه‌ها و محققان دیگر محافل در تمامی رشته‌های علوم اسلامی، تنها حوزه‌های علمیه هستند که بنا بر رسالت تبلیغی، حضور و ارتباطی بی‌همتا در ارتباط با مردم دارند که هیچ‌کدام از دیگر مراکز مشابه از این مزیت برخوردار نیستند.
به‌طور مثال بسیاری از دانشگاه‌های کشور دارای رشته تحصیلی علوم قرآن و حدیث یا فقه و کلام هستند اما تنها حوزه‌های علوم دینی هستند که این دانش‌ها را در جهت انتقال به آحاد مردم و رشد و سعادت ملل فرامی‌گیرند.
مسأله استحاله فرهنگی و ریخته شدن قبح گناهان و کبائر از دیگر بخش‌های مهم بیانات رهبر انقلاب بود که تأکید کردند بدون تبلیغ امکان ممانعت از آن وجود ندارد. شرایط اجتماعی کشور در پی اغتشاشات سال گذشته زمینه را برای قبح‌شکنی در برخی حریم‌ها مهیا ساخت و اگر خیزشی در برابر این گونه حرکت‌ها صورت نگیرد همان‌طور که رهبر انقلاب به صراحت گفتند جبرانش تقریباً محال خواهد شد.
تحلیل آرایش رسانه‌ای دشمن با شگردها و امکانات نوین در پیام‌رسانی را باید بیش از گذشته جدی گرفت. همزمان با ضعف و عقب‌ماندگی‌های علمی و پژوهشی ما در حوزه علوم شناختی، ارتباطات، روانشناسی و دانش‌های تربیتی، مسأله تبلیغ که یک مقام از ارتباطات انسانی است به تبع آنها دچار ضعف و کاستی خواهد بود. پژوهش‌های فراوان و شگرف علوم انسانی در غرب را باید بیش از گذشته مورد بحث و بررسی قرار داد و همگام با آنها از رهاوردها و مطالعات بومی پژوهشگران داخلی در ساخت راهکارهای تازه برای تأثیرگذاری و اقناع‌سازی بهره‌مند شد.
رویداد دیدار مبلغان با رهبر انقلاب و بیانات و مباحث ایراد شده برای اولویت بخشیدن به تبلیغ را می‌توان نقطه عطفی برای تحول و جهش اساسی در این رکن هویت طلبگی و حوزوی به شمار آورد. تحول بنیادین در تبلیغ با حفظ اصالت‌های مورد اشاره در بیانات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای - که بزرگانی چون شیخ صدوق و شیخ مفید را صاحب رویکرد تبلیغی برشمردند - به معنای تحول حوزه و روحانیت خواهد بود. طلاب و روحانیون به عنوان یکی از اصیل‌ترین اقشار جامعه ایرانی در طول تاریخ دارای ذخایر و دستاوردهای بی‌بدیل در شکل‌دهی به هویت تمدن اسلامی ایرانی بوده‌اند و در کنار سایر طبقات جزئی غیرقابل انکار در تار و پود زندگی ایرانی شیعی هستند و تحول در این قشر به‌طور مستقیم پویایی و تعالی مردم ایران را به دنبال خواهد آورد.
از این منظر تحول تبلیغ و کارآمدسازی آن در مقیاس نیازهای انسان امروز با اشراف به روندهای بین‌المللی، یک رویکرد تمدن‌ساز خواهد بود که در سعادت مردم ایران، سلامت نظام اسلامی و تغییر جهان اسلام تأثیر خواهد گذاشت.