هما همت‏خواه
روزنامه نگار

گوشت قرمز به عنوان تأمین کننده پروتئین یکی از کالاهای مهم در سبد خانوار به شمار می‏رود، بنابراین حفظ این کالا در سبد خانوار از ارزش بالایی برخوردار است بنابراین تولید داخلی آن نیز اهمیت ویژه‏ای دارد زیرا واردات یک مسکن مقطعی است و نمی‏تواند مشکل را برطرف کند.
بنابراین برای اینکه بدانیم تولید داخلی گوشت قرمز و سرانه مصرف آن در ایران از چه وضعیتی برخوردار است با «افشین صدردادرس» مدیرعامل اتحادیه سراسری تولیدکنندگان دام سبک گفت‏و‏گو کردیم.
مشکل فعلی صنعت دامی کشور چیست که مدام این صنعت دچار چالش و نوسان قیمت می‏شود؟
مشکل اصلی صنعت دامی کمبود و نبود نقدینگی است درحال حاضر دامداران و دامپروران ما با مشکل جدی نقدینگی روبه‏رو هستند، زیرا نهاده‏های دامی از جمله جو، یونجه و کاه به اندازه کافی وجود دارد ما مشکلی در این خصوص نداریم چراکه اکنون فصل تولید و برداشت جو است و یونجه و کاه هم هست. قیمت این محصولات به نسبت مناسب است اما تولیدکننده ما پولی برای تأمین این نهاده‏ها ندارد و درحال حاضر دولت هم برنامه‏ای برای تأمین نقدینگی صنعت دامی ندارد همین عدم تأمین نقدینگی باعث می‏شود تولیدکننده نتواند نهاده مورد نیاز خود را تأمین کند.
پس اکنون تولیدکنندگان صنعت دامی که نمی‏توانند نهاده تأمین کنند چه کاری انجام می‏دهند؟
دامدار مولد ما وقتی نتواند نهاده مورد نیاز دام را تأمین کند مجبور است دام‏های ماده و مولد خود را راهی کشتارگاه‏ها کند، پرواربند هم چون نمی‏تواند تأمین نهاده کند نمی‏تواند دام را پروار کند بنابراین نقدینگی برای حفظ تولیدات دامی داخلی کشور نیست اما برای واردات آمادگی 100 درصدی وجود دارد همه آماده هستند که از اقصی نقاط دنیا گوشت وارد کشور می‏کنند اما برای حمایت از تولید داخلی هیچ اقدامی صورت نمی‏گیرد.
با وجود اینکه امسال طبق فرمایشات مقام معظم رهبری سال مهار تورم با رونق تولید نامگذاری شده است، هیچ حرکتی در حمایت از تولید داخلی مشاهده نمی‏شود تجربه نشان داده است که واردات نمی‏تواند در تنظیم بازار مؤثر باشد شاید مقطعی بتواند به صورت مسکن عمل کند اما دائمی نیست و هیچ راهی نیست بجز تکیه برتولید داخلی؛ اگر نخواهیم این موضوع را جدی بگیریم باید در 6 ماهه دوم سال شاهد کاهش تولید جمعیت دامی و در پی آن گوشت قرمز تولید داخلی باشیم.
درباره قیمت دام زنده بفرمایید اکنون شرایط قیمتی چگونه است؟
اکنون قیمت دام زنده گوسفندی بین 150 تا 170 هزارتومان است، موضوعی که اکنون وجود دارد این است که تولید دام هم متأثر از تورم افسارگسیخته در کشور است و این منطقی نیست که ما در تمام کالاهایی که در کشور وجود دارد و تولید می‏شود انتظار افزایش تورم را داشته باشیم اما به دام بگوییم که باید به قیمت 3 سال پیش تولید و عرضه شود.
بنابراین دامدار و دامپرور ما سود نمی‏کند بلکه دام را به قیمت تمام شده محصول به بازار عرضه کرده است که همین امر کاهش نقدینگی را در پی دارد.
به طور مثال یک قلم افزایش قیمت که به تازگی رخ داده، 30 درصد افزایش هزینه حمل و نقل بوده است، این افزایش هزینه حمل و نقل به وسیله تولیدکننده انجام نشده است، اما کسی نمی‏خواهد تأثیر این افزایش قیمت بر دام زنده و گوشت قرمز را بپذیرد.بنابراین قیمت تمام شده دام زنده هم مانند سایر کالاهای دیگر افزایش پیدا کرده و لازم است با توجه به اینکه مصرف‏کنندگان توان مالی چندانی برای خرید به لحاظ تورم ندارند، دولت به وظیفه خود عمل کند و از طریق قوانین مختلف از تولیدکننده حمایت کند، اینکه واردات انجام بدهیم نه حمایت از تولیدکننده است نه حتی حمایت از مصرف‏کنندگان قلمداد می‏شود زیرا واردات مقطعی است.
در مورد کیفیت گوشت وارداتی و تولید داخلی، آیا در یک رتبه‏بندی قرار دارند؟
گوشت وارداتی کیفیت گوشت تولید داخل را ندارد محصول باکیفیتی که در داخل تولید می‏شود واردکننده نمی‏آورد زیرا اگر محصول با کیفیت در حد کیفیت مشابه تولید داخلی وارد کنند، قیمت از نرخ محصول داخلی نیز بالاتر خواهد بود، بنابراین محصولی وارد می‏کنند که قیمتش پایین است و وقتی آن را در کنار تولید داخلی قرار می‏دهید متوجه می‏شوید کیفیت پایینی دارد.
به نظر می‏رسد اگر به جای اینکه منابع ارزی کشور را صرف واردات کنیم، صرف امور زیربنایی کشور کنیم بخشی از مشکلات تولید داخلی حل خواهد شد.
جالب اینجاست که برخی نمایندگان مجلس می‏گویند که ما نمی‏توانیم سفره مردم را معطل خودکفایی در تولید کنیم، مثل اینکه حواسشان نیست زیربناها و زیرساخت‏های کشور هستند که به سفره مردم شکل و رونق می‏دهند نه واردات.
اکنون دولت برای رفع این مشکل چه راهکاری می‏تواند درپیش بگیرد؟
راهکارهای زیادی وجود دارد، منتهی عده‏ای علاقه‏مند به واردات گوشت قرمز هستند یعنی وقتی مسئولی می‏گوید دام داخلی وجود ندارد، مثل اینکه نمی‏داند که دام داخلی وجود دارد اما دامدار داخلی حاضر نیست محصولش را زیرقیمت بفروشد، دو سال گذشته این کار به دلیل مازاد جمعیت دامی و عرضه زیاد انجام می‏شد، بنابراین تابستان سال گذشته خرید سنگینی از سوی شرکت پشتیبانی امور دام صورت گرفت و همین امر باعث شد جمعیت دامی کشور به نسبت تقاضای بازار به تعادل برسد و حالا که عرضه و تقاضا برابری می‏کند تولیدکننده حاضر نیست دام تولیدی خود را زیرقیمت واقعی بفروشد.
درحال حاضر قیمت تمام شده دام زنده گوسفندی تقریباً معادل همان قیمتی است که امروز در بازار عرضه می‏شود، به طور مسلم هیچ دامداری دام کیفی خود را با قیمت گوشت بی‏کیفیت وارداتی تحویل نمی‏دهد.
لازم است یارانه‏ای که امروز برای واردات گوشت‏های خارجی بی‏کیفیت اختصاص می‏یابد، اگر برای حمایت از تولید داخلی باشد، به طور حتم فرمایشات مقام معظم رهبری برای رونق تولید داخلی اجرایی خواهد شد.
با توجه به نرخ دام زنده قیمت گوشت در بازار باید چگونه باشد؟
اکنون قیمت دام زنده درجه یک بین 150 تا 170 هزارتومان است که 42 درصد ضریب تبدیل لاشه است یعنی لاشه گوسفندی حدود 370 هزارتومان می‏شود اما قیمت‏های بالای 450 هزارتومان برای گوشت‏های تفکیکی نیز منطقی نیست زیرا این پول به جیب دلالان وعمده فروشان می‏رود و چیزی نصیب تولید کنندگان نمی‏شود.
آیا درباره یارانه‏ای که دولت به شرکت‏های بسته‏بندی گوشت می‏دهد خبر دارید؟ ظاهراً این شرکت‏ها سود کلانی می‏برند؟
امسال از اوایل خردادماه شرکت پشتیبانی امور دام در تهران گوشت بره نر را 353 هزارتومان از دامدار تحویل می‏گرفت، گوساله را هم 251 هزارتومان می‏خرید این گوشت را به شرکت‏های بسته‏بندی و یکسری قصابی‏های منتخب و معتمد تحویل می‏دادند و البته یارانه‏ای هم اختصاص می‏داد تا بتواند قیمت را برای مصرف‏کنندگان کاهش دهد.
این گوشت تنظیم بازاری در یکسری فروشگاه‏های زنجیره‏ای همچون افق کوروش و شیرین عسل عرضه می‏شد که به میزان محدودی صورت می‏گرفت و مشخص نیست مابقی گوشت تنظیم بازاری به کجا می‏رفت؟
وقتی دولت به دنبال حمایت از مصرف‌کنندگان است باید اعلام عمومی درباره توزیع گوشت‏های تنظیم بازاری در محل‏های عرضه داشته باشد در عین حال به نظر می‏رسد باید نوع بسته بندی، رنگ بسته‏بندی و برچسب این گوشت‏ها با بسته‏بندی‏های عادی تفاوت داشته باشد تا مردم براحتی محصول را شناسایی و خریداری کنند، اما این گوشت‏ها نه تنها به میزان کافی وارد بازار نشد بلکه در بین گوشت‏های بسته‏بندی عادی نیز می‏توانست به فروش برسد که تمامی اینها به نفع شرکت‏های بسته‏بندی بوده است.
وضعیت جمعیت دامی و کشتار چگونه است؟
دامداران و دامپرورانی که توان مالی دارند، بخشی از دام نر خود را نگهداری می‏کنند اما دامدارانی که توان مالی ندارند، آن را به بازار عرضه می‏کنند، مشکل فعلی ما حضور قاچاقچی‏ها در سراسر کشوراست زیرا در گذشته قاچاقچی فقط از دامداران مناطق مرکزی و نیمه جنوبی کشور خرید می‏کردند اما امروز به دلیل عدم حضور دولت در بازار، قاچاقچیان در سراسر کشور دام نر را نقدی و به قیمت می‏خرند و از کشور خارج می‏کنند.
با وجود این تولید دام نر به اندازه کافی وجود دارد و مشکلی دراین خصوص نداریم، بلکه مشکل آنجایی که است که انتظار می‏رود دولت با حمایت خود از تولید داخلی این محصول را روی سفره مردم برساند نه اینکه قاچاقچی با کمترین پول محصول را خریداری و از کشور خارج کند.
آمار در میدان دام سراسر کشور نشان می‏دهد که دام در کشور وجود دارد و اکنون کمبودی دراین خصوص نداریم اما میزان کشتار در کشتارگاه کاهش یافته است و بیشترین میزان کشتار، به دام‏های مولد و ماده اختصاص دارد.
طبق گزارش‏های موجود آمار کشتارگاه‏ها در فروردین ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود 10 تا 15 درصد کاهش را نشان می‏دهد. به طور قطع اگر مشکلات صنعت دامی کشور حل نشود با توجه به مولد کشی و ماده کشی در این صنعت باید در نیمه دوم سال‏جاری منتظر چالش جدی کاهش تولید باشیم.
البته اتحادیه سراسری تولیدکنندگان دام سبک از دی ماه سال گذشته هشدارهای لازم را در خصوص مشکلات جدی این صنعت اعلام کرده و در صورت بروز هرگونه مشکلی در این صنعت، کسی نمی‏تواند بگوید که دامداران مقصر هستند.
آماری از سرانه مصرف گوشت در ایران دارید؟
طبق آمارهای موجود سرانه مصرف گوشت در ایران گفته می‏شود بین 6 تا 8 کیلوگرم است که به نظر نمی‏رسد این رقم دقیق باشد زیرا با افزایش مصرف گوشت مرغ به نظر می‏رسد این سرانه کاهش یافته باشد، زیرا از 4 سال گذشته تصمیم گیران سیاست‏های کلان کشور یک اشتباه استراتژیک را مرتکب شدند واین بود که توجهشان به این جمع شد که گوشت مرغ را برای مردم به هر طریقی شده تأمین کنند تا حداقل پروتئین به سرسفره مردم برسد، بنابراین برای رسیدن به این هدف از گوشت قرمز زدند.
به طوری که در سال 98 با راه‏اندازی سامانه بازارگاه، 90 درصد نهاده مورد نیاز مرغ را با ارز ترجیحی تأمین کردند، درحالی که برای پرواربندی هیچ سهمیه‏ای با ارز ترجیحی در نظر نگرفتند برای دام سبک هم زیر 10 درصد سهمیه دادند و برای شیرخام هم 70 درصد سهمیه دادند. همین مسأله باعث شد که با ارائه بسته فنی غیرکارشناسی فشار مضاعفی به صنعت مرغداری کشور وارد شود بنابراین قیمت تمام شده گوشت قرمز به تدریج بالا رفت، توان مصرف کننده کاهش یافت و دیگر نمی‏توانستند گوشت قرمز مصرف کنند.در سبد خانوار چیزی تحت عنوان کالای جایگزین وجود دارد، بنابراین گوشت سفید(مرغ) جایگزین گوشت قرمز شد به طوری که با کاهش مصرف گوشت قرمز، گوشت مرغ مصرفش از سرانه 15 تا 16 کیلوگرم به 32 کیلوگرم رسیده است. در واقع مصرف گوشت مرغ به حدی افزایش پیدا کرده که جدای ازمسائل و مشکلاتی همچون تجهیزات فرسوده و قدیمی که در صنعت طیور داریم، ظرفیت صنعت طیور پاسخگوی این میزان تقاضا نیست، نتیجه این شد که امروز قیمت گوشت مرغ به 100 هزارتومان رسیده است.درواقع با نگاه مقطعی بدون نگاه میان مدت و کارشناسی دقیق به موضوع به صنعت دامی و هم به صنعت طیور کشور آسیب جدی وارد شده است، البته امیدواریم با حضور وزیر جدید این مشکلات تا حدودی مرتفع شود و اجازه ندهند کسانی خارج از وزارت جهاد کشاورزی در بحث تأمین امنیت غذایی و حفظ سفره مردم تصمیم‏های غیرکارشناسی و غیرمنطقی بگیرند.